Scenariusz tego apelu-inscenizacji został przygotowany na Święto Zespółu Szkół nr1, w którym pracuję.Święto to obchodzone jest co roku 20 listopada - w rocznicę nadania Szkole im. Szarych Szeregów. Treść tego scenariusza związana jest z Patronem szkoły - Szarymi Szeregami oraz nawiązuje do wspólpłczesnego życia harcerskiego.
„HARCERZEM BYĆ...” Program na uroczystość związaną z Patronem szkoły – Szarymi Szeregami
Udział bierze grupa harcerzy ze szkoły podstawowej i gimnazjum.
Dekoracja: ustawione w półokrąg pieńki, na których będą siedzieli harcerze; w centralnym miejscu ognisko wykonane z kamieni, drewna, czerwono-żółtej krepiny, podświetlone latarką; z boku namiot, przy nim plecaki, kalimata, śpiwór i inne przedmioty związane z obozowym życiem; na drewnianym, sękatym stojaku wiszą menażki; całość uzupełniona żywymi i sztucznymi choinkami i rozsypanymi pod nimi kolkami; w tle, na udrapowanym zielonym materiale, wyraźny harcerski krzyż i wkomponowana w materiał flaga biało-czerwona.
Teksty recytowane i piosenki zaczerpnięte głównie ze śpiewników: „Śpiewnik harcerski – Ognik”, red. i oprac. Adrian Łaskarzewski; „Nasze piosenki”, red. i oprac. muz. Jerzy Niedźwiecki.
Występujący siedzą w kręgu.Z kręgu wstaje Harcerka I ; przygląda się przez chwilę lilijce znajdującej się na czapce harcerskiej, którą trzyma w ręku, pokazuje ją innym, zbliża się w kierunku widowni i zaczyna recytować (fragm. Historia w piętnastu strofkach, autor nieznany). Przy końcu zwrotki dołącza do niej Harcerz I; on recytuje drugą zwrotkę, dalej robią to na zmianę.
Harcerka I , Harcerz I
Skromna skautowska lilijka Bezcenna, życia warta Już prawie jeden wiek temu Wisiała na piersi skauta.
A potem z angielskiej wyspy Zabrzmiała pieśń wesoła O zwiadach dla młodych chłopców Na całe ziemskie koła.
Usłyszał ją i Polak Uczucie wzmogło w nim duże Przypatrzył się lilijce I przypiął ją na mundurze
A za nim i przyjaciele A było ich niemało Znaleźli w lilijce siłę I tak harcerstwo powstało
Skromna harcerska lilijka Wpisana w orła białego W duszy każdego harcerza Pragnęła państwa wolnego.
Gdy zmartwychwstała ojczyzna Stanęli harcerze czwórkami I czuli, że siła boska Jest pod lilijki płatkami.
Lilijka niewiele mówi Ojczyzna, nauka, cnota Związek Harcerstwa Polskiego Lecz jaka myśl to głęboka
A potem w śmiertelnej burzy Między ojczyzny murami Lilijka przeciw najeźdźcy Walczyła z harcerzami
Te dzielne dzieci – harcerze Jak oni Polskę kochali Gdy przyszła tego potrzeba Życie ojczyźnie oddali
( Narratorzy to harcerz i harcerka ze starszych klas, którzy zajmują pieńki z jednego końca półokręgu i przeważnie wstają, gdy mówią)
Narrator I: Ci wszyscy harcerze, którzy oddawali życie za Polskę w czasie drugiej wojny światowej należeli do Szarych Szeregów.
Narrator II: Szare Szeregi to kryptonim, który Rada Naczelna ZHP przyjęła we wrześniu 1939r dla organizacji harcerskiej pod hitlerowską okupacją. Były one jedyną organizacją harcerską w Europie, która podjęła podziemną działalność i walkę z Niemcami.
Narrator I: Członków organizacji obowiązywało przedwojenne Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie, które tylko uzupełniało dodatkową rotą konspiracyjną; „Ślubuję na Twoje ręce pełnić służbę w Szarych Szeregach, tajemnic organizacyjnych dochować, do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia”.(Kilku harcerzy z kręgu, cicho, z małym opóźnieniem, powtarza słowa przysięgi, tworząc jakby pogłos)
Narrator II: Florian Marciniak czy Stanisław Broniewski- Orsza to naczelnicy Szarych Szeregów, których postawa i przykład budzą od ponad pół wieku podziw nie tylko wśród harcerzy. Ich wychowankowie skupieni wówczas w „ulach” – chorągwiach, „rojach”- hufcach, „rodzinach”- drużynach, „pszczołach”- zastępach, podzieleni byli na trzy grupy:
1. grupa to „Zawisza”- skupiała dzieci w wieku 12- 14 lat 2. grupa to Bojowe Szkoły – ich członkowie mieli po 15- 17 lat 3. to Grupy Szturmowe- należała do nich młodzież powyżej 17-tego roku życia.
Wszystkie trzy grupy realizowały odmienne programy pracy, dostosowane do wieku uczestników, ale ukształtowane według jednolitej koncepcji. Były to programy: „dziś- jutro – pojutrze”.
( Słowa „dziś”, „jutro”, „pojutrze”, które tłumaczy Narrator I wypowiadają, kolejno wstający i kierujący się w stronę widowni, recytatorzy, ubrani w stroje stylizowane na czasy wojny)
Narrator I: „dziś” – to działanie w konspiracji dla młodszych to poznawanie harcerskiego życia i zdobywanie sprawności harcerskich, dla starszych to szkolenia wojskowe i różnego typu akcje sabotażowe i dywersyjne skierowane przeciw Niemcom.
Recytator I: (fagm. wiersza „Towarzysze” Zofii Jaroszewicz)
To nieważne, że ciąży zmęczenie Dziś nauka, kolportaż, zebranie Obstawione Niemcami ulice Połatane wytarte ubranie
Ciemną nocą – marsz kilometrami Wywiad – postój – akcja. Ach jak dobrze I dumnie powracać lasami Zostawiając ich pociąg na torze – rozwalony
Narrator I: „jutro” – to przygotowanie do powstania, w którym młodzi pełnili służbę pomocniczą (np.przenosili pocztę, pełnili funkcję łączników) a starsi walczyli z bronią w ręku i ginęli.
Recytator II: (ma na ramieniu biało-czerwoną przepaskę, drugą podaje Recytatorowi I; mówi fragm. wiersza „Na barykadach...” Jana Brzechwy)
Na barykadach, Warszawo Krwawiłaś w codziennych bojach. Dziś gruzy są twoją sławą, W tych zgliszczach jest wielkość twoja.
Bo serca nasze odważne Nie można ich uciemiężyć. Śmierć? – nieważne! Życie? – nieważne! Ważne? – zwyciężyć! (odpowiadają chórem wszyscy występujący)
Narrator I: „pojutrze” – to przygotowanie do pokojowej pracy w wyzwolonej Polsce, realizowane głównie poprzez kontynuację nauki szkolnej, studenckiej na tajnych kompletach, samokształcenie, organizowanie różnych form współżycia z kulturą, zdobywanie stopni harcerskich, przygotowanie kadry do prowadzenia harcerstwa w powojennym kraju.
Recytator III: (fragm. wiersza „Nauka” Mario Costellatiego)
Trudno jest nam się uczyć bez światła i ognia, W pokoju, gdzie niedawno żył ktoś, kogo nie ma. Noc warkotem wystrzałów rzuca w nasze okna Krwawe dzieje planety, którą zwiemy Ziemia
Uczymy się by walczyć o życie bez wojen, Bez gwałtów i okrucieństw, bez łez i przemocy. I prosto do zwycięstwa dojdziemy przebojem, By krwawej tej nauki móc zbierać owoce. (Troje recytatorów dołącza do kręgu)
Narrator II: Program Szarych Szeregów nie ograniczał się więc do tego, co niósł trudny, wojenny dzień, lecz wybiegał w przyszłość do wolnej Polski, która wyniszczona wojną będzie potrzebowała aktywnych i wykształconych ludzi, którzy pomogą podnieść ją ze zniszczeń. (wszyscy wstają i śpiewają) „Wszystko co nasze Polsce oddamy.........” (hymn)
Narrator I: Harcerzy z Szarych Szeregów charakteryzowało nastawienie na służbę narodowi. Wyrażało się to w podejmowaniu zadań nieraz bardzo trudnych i niewdzięcznych. Wyrażało się w samej nazwie – Szare Szeregi – która podkreślała, że nie oczekują oni ani rozgłosu, ani zaszczytów.
Narrator II: Od 1969 roku Szkoła Podstawowa nr 1 w Łaskarzewie nosi nazwę Szarych Szeregów. To imię w 1999r. przyjął cały Zespół Szkół nr 1.
Narrator I: Nie sposób nie czuć dumy, myśląc o takim Patronie. Trudno nie być zobowiązanym do realizowania i dziś programu „jurto – pojutrze”, wśród uczniów naszej szkoły. Odbywa się to między innymi poprzez działalność istniejącej w naszej szkole drużyny harcerskiej „Kormorany”.
Harcerka II , Harcerka III (mówią tekst tak podzielony, żeby przypominał rozmowę ; zwracają się do siebie i do reszty harcerzy)
Takie same były wiosny / Takie same zimy Tacy sami chłopcy / w lecie wyruszali Takie same były lata / te same jesienie Takie same znów dziewczyny / żegnały ich w sieni
Wczoraj i dziś / podają sobie ręce Wczoraj i dziś / spotkają się w piosence Wczoraj i dziś / ojcowie i dzieci Wczoraj i dziś / jak szybko czas leci
Takie same pory roku / tacy sami młodzi Lecz po innych ścieżkach / lasem dziś się chodzi Już nas nie wojenka pani / do lasu zawoła Młodość nam się odmieniła / inna życia szkoła
Narrator I: Tak, teraz życie harcerskie jest o wiele łatwiejsze, choć wcale nie mniej odpowiedzialne. Harcerze naszej szkoły noszą takie same krzyże jak bohaterowie Szarych Szeregów. Pozdrawiają się tym samym „Czuwaj!” . Nie walczymy jednak z wrogiem, ale ze złem, które nas otacza, chcąc zmieniać nasz świat i kraj na lepsze.
„Harcerska dola” (piosenka) Z miejsca na miejsce z wiatrem wtór, Z lasu do lasu , z pól do pól, Wszędzie nas pędzi, wszędzie gna Harcerska dola radosna.
Nam trud nie straszny ani znój, Bo myśmy złu wydali bój I z nim do walki wciąż nas gna Harcerska dola radosna.
Nasza pogoda, jasny wzrok Niechaj rozproszą ludziom mrok, Niechaj i innym szczęście da Harcerska dola radosna.
Harcerz II:
Brak nam gwiazdek na mundurach, Lecz tak samo jak żołnierze Potrafimy, potrafimy W trudnym marszu krok odmierzyć
Harcerz III: Jak żołnierze – niestrudzeni, Jak żołnierze – roześmiani, Na wycieczce, na obozie Tyle przygód jest przed nami
Harcerz II:
A po marszu przy ognisku, Ktoś w mundurze nam opowie Jak się toczył bój nad Odrą I jak w lasach pod Janowem (mówią, stojąc; zwracają się do pozostałych i widowni)v Narrator II: Bywają momenty poważne i trudne, ale jest też dużo radości i zabawy. Harcerskie życie zawsze było i jest pełne przygód i wrażeń.
(ta część odznacza się większą swobodą występujących, przypomina rozmowy, wymiany myśli i spostrzeżeń między harcerzami przy ognisku; mówiący mogą wstawać, przysiadać się do innych w półokręgu, mówić, kierując się do wszystkich lub w mniejszych grupach)
Harcerka IV:
Drużynami odbijamy od codziennych naszych spraw, Po przygody wyruszamy zastępami. Z namiotami, plecakami równo idzie każdy z nas, Wszyscy są jak jeden mąż kapitanami
Harcerz IV:
Wędrujemy ścieżynami naszych pragnień, naszych snów I obozy rozbijamy nad rzekami Z menażkami, marzeniami przemierzamy drogi znów Wszyscy są jak jeden mąż kapitanami
Harcerka IV:
Przybijamy do przystani i przejdziemy szkoły próg, Znów algebra, znowu zeszyt z notatkami To nie koniec, wiemy sami, zdobywania naszych dróg Bo jesteśmy dalej wciąż kapitanami.
Harcerz i Harcerka IV (tekst podzielony na krótsze partie- szybsza wymiana zdań):
Kurs na horyzont / ani kroku w bok Drogami wśród lasów i łąk Kurs na horyzont / ani kroku w tył W złocisty słoneczny pył Wszystkie cztery strony świata Do wyboru, do koloru Dokąd oczy poniosą tego lata, Gdzie się echo ukrywa Gdy je zbudzi nasz głos Kurs na horyzont. Wprost!
„Dokąd iść.” (piosenka) Coś mnie ciągnie do starego lasu, Coś co w sercu mam od lat. Znów uciekam z miejskiego hałasu, Jeszcze przejść mam dzisiaj drogi szmat.
Ref. I tak, włócząc się, myślę, Dokąd jeszcze iść. Gdzie noc złapie mnie, Czy dotrę do celu dziś .
Deszcz spłukuje kurz z mych wiernych butów, Słońce gaśnie, mija dzień. Znów spotykam rzędy wiejskich chat. Jeszcze przejść mam dzisiaj drogi szmat.
Ref. I tak, włócząc się, myślę...
Czasem zdaję sobie z tego sprawę, Że nie będę żył sto lat, Ale chciałbym poznać to, co da się. Jeszcze przejść mam dzisiaj drogi szmat.
Ref. I tak, włócząc się, myślę...
Harcerka II:
Są tacy co zawsze dmuchają na zimne I nigdy się z deszczu nie pchają pod rynnę, I nigdy nie chodzą nie znaną im trasą, I zawsze trzymają nad głową parasol
Harcerka I:
My nie tak, my pod wiatr / taki fason Harcerz II: My nie z tych, co to chcą / mieć parasol Harcerz V: My nie z tych, co chcą iść / łatwą dróżką Harcerka III: My nie z tych, co przez świat / suchą nóżką
Harcerz V:
Dla nas kamień nie przeszkoda, Dla nas ogień, dla nas woda Choćby grad po głowie walił, My będziemy wędrowali Z mokrą głową Naszą ścieżką jak marzenia kolorową
Harcerz II:
My nie z tych, co to chcą / mieć parasol Harcerka I: My nie z tych, co przez świat / łatwą trasą Harcerka II: Tylko z tych, co chcą iść / trudną drogą Harcerka III: Tylko z tych , co to świat / zmienić mogą.
„Jak dobrze nam .....” (piosenka) Jak dobrze nam zdobywać góry I młodą piersią chłonąć wiatr, Prężnymi stopy deptać chmury I palce ranić o szczyt Tatr.
Ref.Mieć w uszach szum , Strumieni śpiew, A w żyłach roztętnioną krew. Hejże hej, hejże ha, Żyjmy więc póki czas, Bo kto wie, bo kto wie, Kiedy znowu ujrzym was.
Jak dobrze nam głęboką nocą Wędrować jasną wstęgą szos, Patrzeć, jak gwiazdy niebo złocą I czekać ,co przyniesie los.
Ref. Mieć w uszach szum...
Harcerka V:
Póki Cię nie zżarła nuda, Póki siłę jeszcze masz, Póki Ci nie straszne słońce, Wielki deszcz i silny grad, Póki lubisz liczyć gwiazdy, Przy ognisku trzymać straż, Spakuj plecak, załóż buty, Dalszy ciąg już chyba znasz.
Harcerz VI:
W lesie CI zagrają drzewa, W polu Ci zaśpiewa ptak, Deszcz opowie Ci legendę, Do snu ukołysze wiatr, Płomień słońca Cię ogrzeje, A piosenka radość da - Ty i Twoi przyjaciele, Każdy Cię już tutaj zna.
Harcerka VI:
Kiedy młode lata miną, Kiedy sił już będzie brak, Kiedy nogi już zmęczone, Nie powiodą Cię na szlak Siedząc w cieple przy kominku, Zapatrzony w ognia blask, Będziesz w ciszy snuł wspomnienia, Tamtych ogni słyszał trzask I piosenkę, którą wtedy nucił każdy z nas.(dodane)
„Wieczorem.......” (piosenka)
Wieczorem, wieczorem Gdy ogniska płoną już Wieczorem, wieczorem Płoną ognie naszych dusz Ref: Bo wszyscy harcerze to jedna rodzina Starszy czy młodszy, chłopak czy dziewczyna / bis
A w nocy, a w nocy Gdy na warcie stoisz Ty To wtedy, to wtedy Cały obóz mocno śpi Ref. .....
A kiedy, a kiedy Obóz nasz zakończy się To wtedy, to wtedy Znów po latach rozpoznamy się Ref....
Narrator I: Harcerzem być to niełatwe zadanie – wymagające prawo harcerskie, służba, praca... Ale jak wiele można zdobyć – przyjaźnie na całe życie, wiedzę o samym sobie i własnych możliwościach.
Narrator II: Wiele się też można nauczyć. I nie chodzi tu tylko o umiejętności, które mogą się przydać w codziennym życiu. Tu wśród harcerzy można nauczyć się miłości i szacunku do drugiego człowieka, przyrody i, przede wszystkim, Ojczyzny.
Harcerka VII:(wstaje i kieruje się ku widowni)
Ile ognisk tego wieczoru Zapłonęło na leśnych polanach, Ile głosów w jednej melodii, Połączyła harcerska ballada, Ile dłoni w kręgu wieczornym przyjacielski łańcuch związało? Dużo. Dużo na pewno. Ale jeszcze za mało
Harcerz VII: (wstaje i dołącza do harcerki)
Ile dotąd dobrej nadziei Nasza młodość już ludziom przyniosła, Ile w świecie nam się udało Poprzerzucać przyjaźni mostów, Ile trudu, ile wysiłku Ile młodych wokół zapału? Dużo. Dużo na pewno, Ale jeszcze za mało.
(kolejne występujące osoby wstają, najpierw ci, którzy wypowiadają kwestie, później pozostali)
Harcerz I:
Nas nie może zabraknąć W marszu młodości.
Harcerka III:
Nas nie może zabraknąć By świat uprościć.
Harcerz IV:
Nas nie może zabraknąć Nich krąg nasz rośnie.
Harcerka V:
Nas nie może zabraknąć (wszyscy) Nie może! (wszyscy, stojąc przed widownią, śpiewają)
„Harcerzem być .....” (piosenka)
Wciąż chodził jak cień, Z rękami w kieszeniach, Za dniem gonił dzień, O jednym nie wiedział:
Ref. Harcerzem być - to wcale nie wada, Harcerzem być - każdemu wypada, Harcerzem być - to zaszczyt nie lada, Harcerzem być - to innym pomagać.
I smutny był wciąż Jak egipska mumia, I z kąta lazł w kąt – Aż wreszcie zrozumiał:
Ref. Harcerzem być...
Bogatszy jest dziś O siłę, o wiedzę, Szczęśliwy jak nikt – Więc śpiewa koledze:
Ref. Harcerzem bądź - to wcale nie wada, Harcerzem bądź - każdemu wypada, Harcerzem bądź - to zaszczyt nie lada, Harcerzem bądź – i innym pomagaj.
(piosenki śpiewane przy akompaniamencie keyboarda , gitary i prostych instrumentów np. puszek z ryżem; wykonywane głównie przez wszystkich występujących; w niektórych zwrotki śpiewane są solo lub przez część osób).
RENATA BEDNARCZYK ŁASKARZEW
|