Alicja Namirowska
Chociw
WYKORZYSTANIE WYBRANYCH METOD I TECHNIK
AKTYWIZUJĄCYCH W KSZTAŁCENIU ZINTEGROWANYM
W swojej pracy pedagogicznej ciągle poszukuje nowych, ciekawych rozwiązań metodycznych. Przykłady takich rozwiązań mam okazję podpatrywać podczas tzw. lekcji koleżeńskich, na różnego rodzaju kursach i zajęciach warsztatowych. W czasie zajęć jakie odbywały się na kursie ,,Zintegrowana Edukacja Wczesnoszkolna”* poznałam wiele metod i technik aktywizujących. Niektóre z nich miałam okazję ,,przepracować warsztatowo”, czyli poznać praktycznie. Wydały mi się one bardzo atrakcyjne, co zainspirowało mnie do dalszych poszukiwań w literaturze pedagogicznej. Tam też odnalazłam wiele ciekawych opisów metod i technik aktywizujących. Postanowiłam zastosować niektóre z nich w mojej klasie.
Po dłuższych przemyśleniach doszłam do wniosku, że najpierw należy zintegrować uczniów. W tym celu wprowadziłam zwyczaj witania się w kręgu .
Najpierw była to ,,iskierka”, potem witaliśmy się miłymi słowami, bawiliśmy się w głuchy telefon, przekazywaliśmy sobie dobre wiadomości oraz dzieliliśmy się smutkami. Dzieci bardzo polubiły ,,krąg”.
Nieco później, stało się zwyczajem klasowym, że w każdy poniedziałek rano, przed zajęciami wszyscy siadamy w kręgu, gdzie najpierw miło się witamy, a następnie rozmawiamy o tym, co ciekawego, przyjemnego, miłego lub czasem smutnego, wydarzyło się podczas wolnych dni (sobota, niedziela).
Zauważyłam, że wszystkie, nawet te ,,mniej śmiałe” dzieci, bardzo chętnie uczestniczą w ,,poniedziałkowych kręgach” i dbają o to, aby go nie pominąć.
Kiedy chciałam zrezygnować, na jakiś czas z tej formy zajęć, dzieci mocno protestowały i prosiły mnie , żeby krąg został.
Myślę więc, że ,, moi uczniowie” w kręgu czują się bardzo bezpiecznie , że wszyscy maja szansę wypowiedzieć się, mają swój czas, nikt ich nie wyśmiewa, nie krytykuje, nikt nie przerywa im wypowiedzi.
Bardzo pomocne w zapewnieniu dzieciom takiego komfortu i poczucia bezpieczeństwa okazało się zawarcie umowy między dziećmi. Umowa, która zawarliśmy podczas pierwszych zajęć w kręgu dotyczyła zachowania się wobec siebie i innych i obowiązywała najpierw tylko podczas zajęć w kręgu, a później podczas wszystkich zajęć w klasie. Tekst umowy został spisany na dużym arkuszu papieru i zawieszony w widocznym dla wszystkich miejscu.
A oto tekst umowy:
UMOWA OBOWIAZUJĄCA W KLASIE III
1.Każdy ma prawo wypowiedzieć się.
2. Kiedy jedna osoba mówi, to reszta słucha.
3.Współpracujemy ze sobą.
4. Jesteśmy dla siebie mili.
5. Odnosimy się do siebie kulturalnie.
Umowa zawarta z dziećmi bardzo ułatwiła nam pracę. Każde dziecko osobiście wyrażało zgodę na jej warunki, więc w chwilach, gdy któreś z dzieci ,,zapomniało się” wystarczyło, że wskazałam ręką na umowę, a już dzieci wiedziały o co chodzi.
Podczas zajęć często bawiliśmy się w różne zabawy integracyjne, które zbliżały dzieci do siebie i pozwalały im się lepiej poznać. Jedną z zabaw, którą zastosowałam w klasie była zabawa ,,Podaj dalej”. Dzieci kolejno podawały sobie pluszową maskotkę i wypowiadały słowa np. ,,mam na imię Ola i bardzo lubię grać w piłkę” .Zabawa toczyła się tak długo, aż wszystkie dzieci przedstawiły się.
Inną ulubioną zabawą integracyjną ,,moich” dzieci była zabawa pt.: ,,Dziecko do dziecka” .W zabawie tej dzieci dobierają się w pary i stają naprzeciwko siebie. Następnie prowadzący wydaje polecenia typu: ,,łokieć do łokcia”, ,,kolano do kolana”, ,,czoło do czoła” itp... Na hasło ,,Dziecko do dziecka” każde dziecko szuka sobie nowej pary, z tym że zasadą jest, by za każdym razem stawać w parze z inną osobą.
Kolejną techniką integracyjną, którą stosowałam w kręgu jest ,,Pajęczynka”. Technikę tę wykorzystuję do tworzenia opowiadań, wówczas jedno z dzieci, to które trzyma w ręku kłębek włóczki nawija nitkę na palce lewej ręki i rozpoczyna opowiadanie wypowiadając pierwsze zdanie np:,, Dawno, dawno temu w małej wiosce żył sobie chłopiec o imieniu Tomek”. Po wypowiedzeniu tego zdania dziecko prawą ręką rzuca kłębek do kolejnego dziecka, które nawija nitkę na palec i kontynuuje opowiadanie. W ten sposób akcja toczy się dalej, a z nitek powstaje ,,Pajęczynka”.
,,Kłębek , czyli Pajęczynkę‘’ stosuję również często do doskonalenia techniki liczenia w zakresie 4 podstawowych działań. Dzieci chętnie bawią się
jednocześnie się ucząc.
Metodą, którą dość często wykorzystuję w swojej pracy jest ,,Burza mózgów”. Kiedy w klasie pierwszej wprowadzałam tę metodę zauważyłam, że dzieci chętnie uczestniczą w takich zajęciach, na których można puszczać ,,wodze fantazji” i ,,wymyślać”. Moi uczniowie są więc przyzwyczajani do wygłaszania swoich poglądów, do podawania swoich pomysłów, nawet tych najdziwniejszych i wiedzą, że nie będą krytykowani.
,,Burzę mózgów’’ stosuję na dwa sposoby: do tworzenia i definiowania pojęć oraz jako metodę twórczego rozwiązywania problemów.
Podczas realizacji w klasie III bloku tematycznego :,,Moja Ojczyzna” zastosowałam metodę ,,Burzy mózgów” do zdefiniowania pojęcia ,, ojczyzna”. W tym celu podzieliłam klasę na grupy i każda z nich otrzymała kartkę
z napisem ,,Ojczyzna” oraz zadanie do wykonania: zapisać wszystko co się kojarzy z napisanym słowem. Na wykonanie zadania uczniowie mieli 15 minut.
A oto jak wyglądała praca jednej z grup:
hymn miasta stolica
Wisła papież morze
ludzie wsie historia
góry wojsko
zwierzęta zabytki
rośliny
wybory
prezydent pola
sławni ludzie OJCZYZNA ziemia
pismo
szkoła kościoły pojazdy
hymn drogi rodzina lasy
rząd
mapa książki zwyczaje
Po upływie tego czasu liderzy grup podawali swoje pomysły, a ja zapisywałam na tablicy te, które się powtarzały. Następnie uczniowie dokonali oceny swoich wypowiedzi naklejając cenki sklepowe przy tych trzech pomysłach, które ich zdaniem są najważniejsze. Z kolei , wykorzystując najczęściej powtarzające się
wyrazy została utworzona następująca definicja:,, Ojczyzna to język, ludzie,
miasta, wsie oraz przyroda, która je otacza”.
Kolejny przykład zastosowania ,,Burzy mózgów” dotyczy twórczego rozwiązywania problemów. Podczas realizacji w kl. III bloku tematycznego ,,Najlepiej razem” ,w początkowej fazie zajęć uczniowie w 4 grupach rozwiązywali następujący problem :,, W jaki sposób ludzie mogą się ze sobą porozumiewać?”
W każdej z grup uczniowie wymyślali sposoby porozumiewania się, a sekretarze, wybrani w każdej grupie, zapisywali te sposoby na arkuszach papieru.
A oto co zapisali uczniowie jednej z grup:
SPOSOBY POROZUMIEWANIA SIĘ:
gestami rozmowa śpiew telefon internet pismo listy SMS-y
język obrazkowy język migowy język flagowy alfabet Morsa e- maile
znaki dymne gazety książki radio gołąb pocztowy krótkofalówka
Po zaprezentowaniu przez sekretarzy poszczególnych grup swoich pomysłów,
powstał kolejny problem: ,,W jaki sposób ludzie najczęściej porozumiewają się ze sobą?”
W związku z powstałym problemem uczniowie postanowili , aby w każdej z grup wybrać po 5 takich sposobów, które zdaniem danej grupy są najczęściej stosowane w życiu. Po wykonaniu tego zadania liderzy grup przedstawili propozycje i zapisali je na tablicy . Z kolei spośród zapisanych sposobów wybrali te, które najczęściej się powtarzały się .
W rezultacie okazało się, że według uczniów kl.III ludzie najczęściej porozumiewają się ze sobą poprzez gesty, rozmowę , telefon i internet.
Zastosowanie ,,Burzy mózgów” podczas zajęć przyczyniło się do rozwijania pomysłowości dzieci oraz do uatrakcyjnienia procesu kształcenia.
Jeszcze inną metodą aktywizującą, która pochodzi z grupy metod hierarchizacji jest ,,Poker kryterialny. Wykorzystałam te metodę podczas zajęć w kl. III . Po zapoznaniu uczniów z wiadomościami na temat: ,,Jan Matejko
malarz dziejów Polski”, chciałam, aby uczniowie utrwalili sobie podstawowe wiadomości zdobyte podczas zajęć. Postanowiłam więc wykorzystać metodę
o nazwie ,,Poker kryterialny” Podzieliłam klasę na cztery 5-osobowe zespoły. Każdy zespół otrzymał planszę do gry w pokera z oznaczonymi trzema obszarami ważności ( I- wiadomości najważniejsze, II – mniej ważne, III – najmniej istotne) oraz z zaznaczonymi miejscami, na których można ułożyć karty. Oprócz planszy, każda grupa dostała komplet kart ( 20 sztuk), które zawierały różne wiadomości o Janie Matejce, jego obrazach, przedmiotach związanych z zawodem malarza.
Z kolei objaśniłam dzieciom zasady gry:
· karty do gry trzyma jeden, wyznaczony uczeń;
· na mój znak tasuje karty, rozdaje je koleżankom i kolegom w grupie;
· osoba rozpoczynająca grę odkrywa swoją kartę, odczytuje głośno
i umieszcza ją w wybranym polu I, II lub III;
· każdy kolejny gracz powtarza tę czynność;
· jeżeli pole na którym gracz chce umieścić swoją kartę jest już zajęte, może postawić wniosek o wymianę karty leżącej na polu na swoją kartę;
· wniosek o wymianę karty musi być uzasadniony;
· decyzję o wymianie karty – po dyskusji – podejmuje grupa;
· odwrócona karta powraca do gracza, który ją położył.
Po zapoznaniu z regułami gry, uczniowie rozdali karty, a następnie umieszczali je w różnych obszarach, na planszy ( w zależności od kryterium ważności). Czas jaki przeznaczyłam na grę wynosił 15 minut. Po tym czasie przedstawiciele grup prezentowali swoje plansze ( układ kart w poszczególnych obszarach)
i uzasadniali wybór.
Dzieciom bardzo podobała się gra w pokera, chociaż niektóre z nich miały kłopot z dokonaniem wyboru. Myślę też, że wiadomości, które były zapisane na kartach , a więc kim był Jan Matejko, gdzie studiował, jakie słynne obrazy namalował, na długo pozostaną w pamięci moich uczniów.
Opisane powyżej przykłady zastosowania niektórych metod aktywizujących w kształceniu zintegrowanym stanowią zaledwie małą cząstkę z całego wachlarza metod. Mam jednak nadzieję, że choć w części pokazałam jak można z nich korzystać i poprzez opisane przykłady zachęcę nauczycieli do ich stosowania.
Zauważyłam również , że stosowanie metod aktywizujących w pracy z dziećmi przynosi wiele korzyści, a mianowicie: pobudza dzieci do aktywności, uczy współpracy i współdziałania w zespole, wyrabia samodzielność, pozwala na rozwijanie zainteresowań oraz uczy twórczego rozwiązywania problemu i sprawnej komunikacji. Zastosowanie metod aktywizujących znacznie podnosi także atrakcyjność zajęć, przez co dzieci chętniej w nich uczestniczą.
Alicja Namirowska
|
