Mirosława Marszałek
nauczycielka nauczania zintegrowanego
Szkoła Podstawowa nr 8
w Świeciu
Doświadczenia własne ze swobodnym tekstem
Najważniejszym elementem koncepcji pedagogicznej Celestyna Freineta jest swobodna ekspresja. Rozwój osobowości dziecka może nastąpić tylko wówczas, gdy każde dziecko znajdzie w szkole warunki do swobodnej ekspresji w różnych dziedzinach swojego życia.
Swobodny tekst jest szczególną formą ekspresji słownej. Ma on przynieść takie wartości jak spontaniczność, twórczość, bliskie kontakty ze środowiskiem. Pisząc tekst swobodny, dziecko musi być przekonane, że są to jego myśli. To, co zostało napisane, jest jego dziełem.
W swojej pracy zawodowej bardzo często stosuję technikę swobodnego tekstu. Udaje mi się dobrze motywować dzieci do takiej samodzielnej pracy twórczej. Każdy tekst dziecka jest przeczytany, poprawiony, przepisany i odczytany. Dzieci z ogromną radością piszą swobodne teksty. Zdarzają się uczniowie, którzy nie chcą pisać, wówczas wykonują prace plastyczne. Wszyscy uczniowie wiedzą o tym, że ich prace mają szansę być wyeksponowane na gazetce ściennej, w klasowej gazecie, w księdze życia, wysłane do kolegów korespondentów i odczytane na zebraniu z rodzicami. Później tworzymy zbiory dziecięcej, swobodnej twórczości.
Dzięki swobodnym tekstom dzieci poprawnie posługują się czynnym językiem w mowie i piśmie. To on uwrażliwia na piękno słowa, wyrabia poczucie odpowiedzialności za własne wypowiedzi. Technika swobodnych tekstów rozwija i uaktywnia wszystkie sfery osobowości dziecka. Pobudza procesy emocjonalno-motywacyjne i intelektualne. Swobodny tekst nie jest zwykłym wypracowaniem na dowolny temat, lecz metodą stymulacji twórczego myślenia.
Swobodny tekst, a wypracowanie:
SWOBODNY TEKST
- dowolny temat
- forma wypowiedzi dowolna
- źródłem wypowiedzi są przeżycia, dążenia, marzenia, potrzeba komunikowania
- pisanie dla innych: przyjaciół, dorosłych i dla siebie
- ocenia kolektyw
- źródło różnorodnych ćwiczeń
- prace mają szansę znaleźć się nie tylko w zeszycie
WYPRACOWANIE
- temat podany przez nauczyciela
- określona forma wypowiedzi
- często ma charakter odtwórczy, bo źródłem jest film, lektura ...
- przeznaczone dla nauczyciela
- ocenia tylko nauczyciel
- zostaje jako dokument w zeszycie ucznia
W naszej szkole realizuje się różnorodne projekty. Ostatnim z takich projektów są obchody Dnia Ziemi, w który również się aktywnie włączyłam. Osobiście zajęłam się konkursem literackim - swobodne teksty dla klas I-III na temat „Czysta nasza Polska cała”. Głównym celem ogłoszonego przeze mnie konkursu jest rozwijanie sprawności językowej ucznia, uwrażliwianie na piękno naszego kraju, kształcenie wrażliwości estetycznej oraz rozwijanie wrażliwości literackiej i danie wszystkim uczniom klas I-III szansy na zaprezentowanie swoich umiejętności literackich.
Poniżej przedstawiam przykładowe, swobodne teksty dzieci:
kl. I
Już kwiaty się budzą
i skowronki śpiewają, bociany już latają.
Koleżanko i kolego
dbaj o środowisko,
żeby było czysto.
Natalia Ż.
kl. II
„Czysta nasza Polska cała”
Nasza Polska jest teraz zanieczyszczona. Dlatego od teraz będę o nią bardzo dbała. Nie będę rzucała szklanych butelek na chodniki i nie będę rzucała papierków. Lubię, gdy nasza ziemia jest ładna i czysta. Lubię, gdy kwitną rośliny i kwiaty na łąkach. Dbajmy o drzewa i rośliny, a nasz kraj będzie piękny.
Kamila P.
Wszyscy nauczyciele mają obowiązek rozwijać intelektualnie dzieci. Jednak muszą pamiętać, że nie tylko rozwój intelektualny jest ważny, lecz także rozwój uczuć moralnych, społecznych i obywatelskich. Pedagodzy muszą brać pod uwagę nie tylko potrzeby dziecka, prawa jego naturalnego rozwoju, ale i potrzeby oraz sytuację środowiska, z jakiego ono pochodzi.
Wszystkie podstawowe środki swobodnej ekspresji: ustnej, pisemnej, graficznej, muzycznej, fizycznej i manualnej są punktem wyjścia do nauczania wszystkich przedmiotów. Rola nauczycieli polega na udzieleniu dzieciom w tym zakresie pomocy. Nauczyciel wówczas nie stoi na uboczu klasy, lecz inspiruje, reguluje, pomaga, jest członkiem grupy – „Jest bardziej doświadczonym partnerem niż zwierzchnikiem”1).
Swobodny tekst w bezpośredni sposób umożliwia nauczycielowi głębsze poznanie środowiska ucznia, jego przeżyć, uczuć, oczekiwań, marzeń, o których często sami uczniowie nie chcieliby wypowiadać się w mowie, ale zrobią to za pomocą swobodnej twórczości. To bardzo ważne dla nauczyciela do podejmowania dalszych działań edukacyjno- wychowawczych. Umożliwi to też szybką diagnozę, rozpoznawanie problemu, potrzeb
i podejmowanie działań w kierunku ich rozwiązania oraz zaspokojenia.
1) L. Bandura: O metodzie Freineta, Życie Szkoły 57 nr 3 |
