Nauczyciel, który chce skutecznie organizować wychowanie i nauczanie, musi znać swoich uczniów. Musi mieć informacje dotyczące nie tylko ich cech psychicznych, ale także warunków ich życia, sytuacji rodzinnej i środowiska, które na nich wpływa. Niezbędna jest również nauczycielowi wiedza o właściwościach zespołu uczniowskiego, który oddano mu pod opiekę.[1]
Od września 2001 roku jestem wychowawcą klasy VI w Szkole Podstawowej w Kalinowie. W klasie tej uczę techniki, plastyki oraz wychowania fizycznego. W mojej codziennej pracy wychowawczej w szkole wiele trudności sprawia mi uczeń Łukasz Sz. Aby pokonać te trudności postanowiłem zdiagnozować właśnie tego ucznia.
W celu postawienia diagnozy wobec Łukasza przeprowadziłem następujące czynności:
1. Zebrałem informacje o uczniu, zapoznając się m.in. z kartą informacyjną ucznia, arkuszami zachowania i postępów w nauce z lat ubiegłych i wykazem ocen za I półrocze.
2. Przeprowadziłem wywiad z chłopcem, jego koleżankami i kolegami oraz pedagogiem szkolnym.
3. Dokonałem analizy rysunków wykonanych przez Łukasza Moi koledzy, Moja rodzina.
4. Dokonałem oceny jego:
a) zdrowia i stanu fizycznego,
b) rodziny i środowiska rodzinnego,
c) ocen szkolnych,
d) wyników badań z Poradni Pedagogiczno – Psychologicznej w Ełku,
e) uzdolnień i zamiłowań,
f) cech charakteru i moralności,
g) planów życiowych.
W wyniku tej pracy mogłem dokonać charakterystyki Łukasza i wyciągnąć wnioski, które pomogą mi i innym nauczycielom w dalszej pracy wychowawczej z Łukaszem.
CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA ŁUKASZA SZ.
a) Zdrowie i stan fizyczny.
Ma 13 lat. Jest uczniem kl. VI. Ogólny stan zdrowia i stan fizyczny dobry. Wzrost 150 cm, waga 38,5 kg. Słuch i wzrok – prawidłowy, wad postawy ani wymowy nie ma. Uzębienie prawidłowe, skóra i węzły chłonne też, wszystkie szczepionki wykonane w odpowiednim czasie. Miał złamany obojczyk.
b) Rodzina i środowisko rodzinne.
Chłopiec mieszka w bloku spółdzielczym. Rodzina składa się z 5 osób (matki, ojczyma, starszego brata, młodszej siostry i Łukasza). Matka jest na rencie. Interesuje się chłopcem, jego postępami w nauce. Przychodzi do szkoły, rozmawia ze mną i nauczycielami. Często krzyczy na niego, ale nie bije. Natomiast ojczym bije go za złe stopnie w nauce i zachowaniu. Łukasz najbardziej lubi brata i jest o niego zazdrosny. Środowisko rodzinne dobre. Mieszkanie samodzielne ( 53 m kw.). Chłopiec dzieli z rodzeństwem pokój. W domu jest czysto i schludnie.
c) Oceny szkolne.
W kl. IV średnia ocen wynosiła 4.1, ze sprawowania – nieodpowiednia. W klasie V – 3.7, sprawowanie poprawne, w klasie IV opuścił 70 godzin lekcyjnych, a w klasie V – 20. Obecnie w klasie VI na pierwszy semestr średnia ocen wynosi 3.5, jedna ocena niedostateczna z matematyki. Ocena z zachowania – nieodpowiednia. W ciągu I semestru otrzymał 24 uwagi pisemne ze sprawowania. Klasa VI a ma założony zeszyt do wpisywania uwag o zachowaniu poszczególnych uczniów.
d) Wyniki badań psychologicznych.
Ponieważ dziecko nie sprawiło kłopotów dydaktycznych, nie zachodziła potrzeba badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Obecnie, po nasileniu się konfliktu między Łukaszem a klasą, matka była z nim u lekarza i dziecko zażywa leki uspokajające.
e) Uzdolnienia i zamiłowania.
Żadnych szczególnych uzdolnień nie przejawia. Natomiast uwielbia tenis stołowy i piłkę nożną. Chętnie bierze udział w zajęciach sportowych prowadzonych w czasie poza lekcyjnym. Bardzo często reprezentuje szkołę na zawodach sportowych. Na boisku czuje się szczęśliwy . Lubi też majsterkować ale nie jest to jego pasją.
f) Cechy charakteru i moralność.
Chłopiec jest bardzo żywy i nadpobudliwy, arogancki, wulgarny. Cechuje brak szacunku dla nauczycieli i klasy. Jest mściwy, często bije innych lub grozi biciem. Jest czuły na punkcie swojego nazwiska. Cierpi gdy dziewczynki przezywają go. Kocha brata. Opiekuje się chorym gołębiem. Lubi swojego psa i poświęca mu dużo czasu. Chętnie przyjmuje słodycze od innych, ale sam nie częstuje. Jest bardzo nerwowy. Nie przestrzega norm społecznych.
g) Plan życiowy.
Chłopiec kocha sport. Marzy o tym, aby zostać sportowcem i grać w prawdziwej drużynie. Po zakończeniu kariery sportowej pragnie zostać trenerem i pracować z młodą kadrą. Jeżeli zaś nie uda mu się zostać sportowcem, chce skończyć technikum radiowo-telewizyjne i naprawiać telewizory, ale z tym zawodem swej przyszłości nie chce łączyć.
h) Charakterystyka ogólna i wskazania wychowawcze.
W tym roku za złe zachowanie i kulturę osobistą otrzymał 24 uwagi pisemne i końcową ocenę nieodpowiednią. Do tej pory kłopotów z nauką nie miał. Ocena z matematyki jest jego pierwszą oceną niedostateczną, w domu zachowuje się poprawnie. Boi się ojczyma. Cierpi na lęk przestrzeni – boi się spaść z balkonu.
W szkole Łukasz pozostaje w ciągłym konflikcie z klasą i nauczycielami. Bardzo źle odnosi się do nauczycieli dyżurujących, którzy go nie uczą. Na przerwach głośno krzyczy, przewraca innych i sam się przewraca, dlatego ciągle jest brudny, zakurzony i zapocony, na lekcjach niezdyscyplinowany, kłóci się z kolegami. Jest tak nadpobudliwy, że nie potrafi nawet minuty usiedzieć spokojnie. Dzięki temu, że posiada dużą podzielność uwagi i sporo wrodzonej inteligencji, potrafi jednocześnie słuchać lekcji, demontować długopis, kłócić się z kolegami, a zapytany – dość poprawnie odpowiedzieć. Być może dlatego do tej pory nie miał ocen niedostatecznych. Jego zachowanie bardzo utrudnia pracę nauczycielom i uczniom. Koledzy uważają, że Łukasz swym przyjściem i zachowaniem „ rozbił „ klasę. Nikt spośród 25 osób nie chce z nim siedzieć ani spędzić wakacji, a wręcz odwrotnie – 8 dziewczynek i 6 chłopców kategorycznie odrzuciło go.
Konflikt Łukasza z klasą trwa od ubiegłego roku, kiedy chłopiec napisał list do Ani B., proponując jej swą przyjaźń. Dziewczynka pokazała list matce, zaś ta uważając Łukasza za nieodpowiednie towarzystwo dla córki, poszła do matki chłopca i naubliżała obojgu. O wszystkim dowiedziała się klasa. Doprowadziło to do powstania obozu dziewczynek przeciw Łukaszowi. Od tej chwili trwa między nimi zażarta walka: na przerwach, na lekcjach, na podwórku, dziewczynka wyzywa go, szydzi z niego, prowokuje go, cieszy się każdym jego niepowodzeniem. Dziewczynki trzymają jej stronę nawet wówczas, gdy nie ma racji. Łukasz z natury kłótliwy – nie pozostaje dłużny. Przezywa, kłóci się nawet w czasie lekcji. Dopiero gdy za ich złe zachowanie „ lecą ” uwagi pisemne z zachowania dla całej klasy, neutralni chłopcy występują przeciw Łukaszowi i wówczas jest on mściwy i agresywny. Zdesperowany, aż płacze ze złości i bezsilności. Dziewczynka doprowadza go do pasji. Łukasz nie zawsze jest winny, ale w takiej sytuacji wina zawsze spada na niego. Klasa czeka na jego odejście – „oczyszczenie” klasy.
Nauczyciele uważają, że Łukasz jest mściwy i agresywny, dlatego klasa nie lubi go. Przyczyny złego zachowania tkwią w nim, w jego osobowości i charakterze, w warunkach domowych. Krótko trzymany w domu, energię wyładowuje w szkole, na lekcjach. Uczeń posiada cechy przywódcze. Koniecznie chce się wybić, wykazać, ale klasa lekceważy go, odrzuca, dlatego czuje się niedowartościowany i jest agresywny. Nie toleruje poglądów innych, nie liczy się z nikim. A klasa jest dość liczna i nie można cały czas zajmować się Łukaszem, zwłaszcza, że po raz pierwszy mam do czynienia z tą klasą ponieważ uczę w tej szkole pierwszy rok. Są inni uczniowie, którym również należy poświęcić sporo uwagi. Ucznia należy wciągać do kół zainteresowań. Powierzać mu odpowiedzialne zadanie, prowadzić rozmowy dyscyplinujące.
PROGNOZA I JEJ UZASADNIENIE.
Uczeń pragnie być sportowcem, gdy będzie uczył się wystarczająco dobrze, będzie mógł trenować, brać udział w meczach, zdobywać dyplomy. Może uda mu się zostać trenerem, o czym tak marzy. Jeżeli w życiu spotka jednostkę mocną psychicznie, pozytywną, która pokieruje nim, Łukasz ma dużą szansą stać się dobrym człowiekiem. Gdy zaś ulegnie mocniejszemu psychicznie a złemu człowiekowi – może się wykoleić.
ZAKOŃCZENIE
Poznanie psychiki jest pomocne przy usprawnianiu i doskonaleniu różnych form działania, odgrywających ważną rolę w naszej współczesnej rzeczywistości. Dyrektor zakładu pracy, kierownik działu zatrudnienia, mistrz, brygadzista starają się określić zdolności, zainteresowania, stosunek do pracy, przydatność zawodową pracowników lub szkolnych uczniów. Lekarz, pielęgniarka i inni pracownicy służby zdrowia, mający do czynienia z chorymi, rekonwalescentami, inwalidami, uwzględniają ich stan psychiczny, konflikty osobiste, postawy hamujące proces zdrowienia, stany emocjonalne wpływające niekorzystnie na przebieg terapii. Pracownicy wymiaru sprawiedliwości poznają motywy postępowania, historię życia, środowisko społeczne i jego wpływ na działanie osobnika, który popełnił przestępstwo lub jest o nie podejrzany. Z podobnymi problemami stykają się kuratorzy sądowi i opiekunowie społeczni w odniesieniu do osobników wykolejonych, recydywistów, nałogowych alkoholików, którzy wykazują różne zaburzenia osobowości oraz napotykają trudności w ukształtowaniu prawidłowych stosunków społecznych ze swym otoczeniem.[2]
5. LITERATURA
1. Janowski A. – Poznawanie uczniów. WSiP, W – wa 1985
2. Skorny Z. – Metody badań i diagnostyka psychologiczna. ZNIO, W – wa 1974
3. Skorny Z. – Obserwacje psychologiczne dzieci i młodzieży. WSiP, W – wa 1961
4. Skorny Z. – Obserwacje, interpretacje i charakterystyki psychologiczne. PZWS, W – wa 1968
Opracował: Andrzej Pieńczykowski |
