|
Hanna Pienschke
nauczyciel religii
Szkoła Podstawowa w Mrzezinie
Referat wygłoszony podczas spotkania zespołu samokształceniowego nauczania zintegrowanego.
Twórcze myślenie, jako metoda aktywizująca uczniów.
W dydaktyce istotną rolę odgrywa stosowana metoda nauczania. Określone są one najczęściej jako: "wypróbowane, systematyczne układy czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów".
Istotę metod aktywizujących najpełniej ujmuje myśl Konfucjusza:
" Powiedz mi, a zapomnę, pokaż, a zapamiętam, pozwól wziąć udział, a zrozumiem".
Według J. Słowińskiej, jeśli się do czegoś przykładamy, to zachowujemy w pamięci: 10 % tego, co czytamy, 20 % tego co słyszymy, 30% tego, co widzimy, 50% tego, co widzimy i słyszymy jednocześnie, natomiast, gdy sami jesteśmy aktywni : 80% tego, co mówimy, 90% tego, co mówimy przy robieniu czegoś, nad czym myślimy co nas dotyczy.
Pierwszym zadaniem edukacji jest informowanie ludzi zdolnych tworzyć rzeczy nowe, zamiast po prostu powielać dzieła wcześniejszych pokoleń- ludzi twórczych, wynalazczych, odkrywczych. Drugim zadaniem jest ukształtowanie umysłów zdolnych do krytyki i weryfikowania, nie akceptujących wszystkiego, co im podsunięto. Dlatego tak ogromną rolę w edukacji młodego człowieka spełniają metody myślenia twórczego, które są istotnymi czynnikami rozwoju dzieci.
Dosyć powszechne jest wśród badaczy przeświadczenie o wykształcalności zdolności do twórczego myślenia. Rozwój tej zdolności przypisuje się bogatej i różnorodnej stymulacji oraz ćwiczeniom zapoczątkowanym w najwcześniejszych klasach.
Stwierdzono, że ćwiczenia w wywoływaniu pomysłów ułatwiają uczniom rozwiązywanie problemów. Większe tez znaczenie dla rozwoju twórczości ma nauczanie przygotowujące uczniów do samodzielnego uczenia się aniżeli stosowanie metod podających.
Poza ćwiczeniami także postawy ludzi wywierają wpływ na rozwój myślenia twórczego. Otóż sztywna osobowość nauczyciela, charakterystyczna dla typu autorytatywnego działa hamująco na ucznia. W związku z powyższym, w celu rozwinięcia kreatywności wychowanków istotne jest opanowanie przez nauczyciela nowego stylu postępowania. Należą do niego następujące wytyczne:
- cenienie twórczego myślenia, pielęgnowanie wrażliwości na nowe idee;
- nie narzucanie sztywnych schematów;
- kształtowanie u każdego ucznia wiary we własne możliwości;
- unikanie zakładania wyższości intelektualnej czy moralnej;
- pobudzanie do zdobywania wiadomości na drodze poszukiwań i badań;
- ożywianie aktywności uczniów poprzez, np. gry dydaktyczne, eksperymentowanie, prace w grupach;
- urozmaicać nauczanie przez stosowanie pomocy dydaktycznych;
- utrzymywanie w klasie atmosfery swobody, unikanie poczucia zagrożenia;
- bycie dobrym wzorem dla uczniów, nauczyciel powinien cechować się aktywnością, " entuzjować się" nauczaniem i być wyrozumiałym w sytuacjach trudnych.
Zatem, nauczyciel aby nie zablokować rozwoju kreatywności uczniów powinien wystrzegać się: krytyki, dezaprobaty, dominacji oraz lekceważenia opinii dzieci.
Wśród wielu metod aktywizujących pracę ucznia, myślenie twórcze odgrywa znaczącą rolę. W związku z tym przedstawię kilka metod rozwijających kreatywność uczniów:
1. Metoda niedokończonych zdań- polega na dokończeniu określonej wypowiedzi. Wykonanie zadania nie polega na " zgadywaniu" dalszego ciągu zdania, ale na własnym wysiłku myślowym i szukanie pomysłów we współpracy grupy. Metoda ta wymaga uaktywnienia wyobraźni. Jej finałem może być porównanie pomysłów znalezionych przez grupę z oryginalnym tekstem;
2. Alternatywny tytuł- polega na znalezieniu tytułów do wyodrębnionych tekstów ( fragmentów). Wielkość danego tekstu powinna być uzależniona od poziomu wiekowego grupy. Metoda ta niejako zmusza uczniów do analizy tekstu, do jego głębszego zrozumienia;
3. Burza pytań- to odmiana " burzy mózgów"; podczas pracy grupy poszukują pytań, jakie można postawić wybranemu tekstowi. Pozwala to rozjaśnić czytaną treść, spojrzeć na nią z różnych perspektyw. W pierwszej fazie pracy należy postawić jak największą ilość pytań. Następnie zespoły dokonują ich weryfikacji. Ostatnią fazą pracy jest przedstawienie wyników pracy poszczególnych zespołów.
4. Zmiana metafory- jej istotą jest znalezienie nowych przenośni oddających sens danej metafory. Pierwszym zadaniem grupy jest odkrycie znaczenia porównania. Kolejnym jest znalezienie nowych metafor. W następnej fazie pracy uczniowie wybierają metaforę, która ich zdaniem najlepiej odzwierciedla pierwotną myśl;
5. Układanie zagadki- czynności temu towarzyszące przezwyciężają u dzieci szablonowość i sztywność myślenia, rozwijają jego płynność i giętkość. Umożliwiają również wykorzystywanie wiadomości i doświadczeń w nowych sytuacjach. Systematyczne rozwiązywanie i konstruowanie zagadek przez uczniów wpływa pozytywnie na opanowanie wiedzy i jej utrwalenie;
6. Układanie rebusów- rebus jest zagadką obrazkową. Układając rebus należy pamiętać, aby nie umieszczać w nim rysunków wprost odpowiadających w całości zadanemu słowu. Dobrym rebusem jest ten, którego treść oddaję szereg rysunkowych pojęć bez żadnych dodatkowych objaśnień, dopisków, cyfr i znaków;
7. Układanie krzyżówek- podczas jej układania warto pamiętać, aby hasła zawierały wyrazy na tyle znane, by mógł je odgadnąć przeciętny uczeń;
8. Quiz- sprzyja pogłębianiu wiedzy i potęguje pasję poznawczą. Warto dodać, że zarówno organizatorzy jak i zawodnicy bawiąc się uczą. Quizy sprzyjają kształceniu pamięci, a zwłaszcza tzw. gotowości pamięciowej. Tworząc quiz należy pamiętać o tym, by zastosować w nim różne rodzaje pytań. Należą do nich pytania:
- " gołe" typu: kto?, kiedy?, gdzie?;
- " z przystawką", czyli z podaniem 3 podpowiedzi;
- " podstępne"- nie można na nie odpowiedzieć, trzeba im zaprzeczyć.
|
