Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rozwój emaptii u dzieci i młodzieży

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 6899 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 Opracowała: Elżbieta Świderek

Empatia jest sposobem widzenia i rozumienia świata w taki sposób, jak spostrzega go druga osoba. Jest zdolnością do wczuwania się w stan emocjonalny, przeżycia i system odniesienia innego człowieka.
Empatia ma podstawowe znaczenie w relacji terapeuty i klienta, w sytuacji pomocy profesjonalnej. Obecnie, w efekcie skupienia uwagi psychologii na sytuacje pomocy codziennej, docenia się rolę empatii we wszelkich sytuacjach społecznych. Szczególnej uwagi nabiera w relacjach z dzieckiem w trakcie jego rozwoju, w okresie kształtowania się osobowości.
Według D. Golemana wyniki badań wskazują, iż korzeni empatii należy doszukiwać się w dzieciństwie. Przejawy empatii zauważalne są już u niemowląt. W ich przypadku mówi się o tak zwanej syntonii, która oznacza kontakt polegający na współdźwięczeniu uczuciowym z innymi ludźmi, głównie z matką lub piastunką. Drobne, często powtarzające się kontakty między rodzicami a dzieckiem, te intymne kontakty kształtują podwaliny życia emocjonalnego. Najważniejsze są te, w których dziecko przekonuje się, że jego emocje spotykają się z empatią, są akceptowane i odwzajemnione w procesie, który nazywamy „dostrojeniem się”. Dostrojenie dokonuje się bez słów, wyznaczając rytm związku między rodzicem a dzieckiem.
W pierwszych latach życia, dziecko przenosi stany uczuciowe obiektu empatii na siebie zarażając się nimi niejako poprzez naśladowanie. Tym obiektem empatii mogą być rodzice, inne dzieci, czy osoby znaczące dla dziecka, jak i zwierzęta domowe, przedmioty, np. ulubione zabawki. Reakcje empatyczne w okresie dzieciństwa sprowadzają się do współcierpienia, czy współradości albo do sympatyzowania z innymi ludźmi.
Istotnym elementem empatii jest czynnik emocjonalny, tj. zdolność jednostki do emocjonalnej odpowiedzi na spostrzeganie przeżyć drugiego człowieka. W procesie tym ma również znaczenie czynnik poznawczy, tj. zdolność trafnego spostrzegania i rozumienia cudzych reakcji oraz zdolność „wstawiania się” w drugą osobę bez utraty własnej tożsamości.
W reakcjach o charakterze empatycznym istotne znaczenie ma również aspekt wykonawczy, tj. zdolność jednostki do komunikowania osobie, z którą się jest w kontakcie empatycznym, rozumienia jej uczuć i stanów w taki sposób, aby je zauważała.
W toku rozwoju empatia zmienia swój charakter. W trakcie normalnego rozwoju osobniczego na bazie empatii emocjonalnej pojawia się zdolność do intelektualnego, poznawczego wglądu w sytuację. I tak, u małych dzieci występują umiejętności empatyczne o charakterze emocjonalnym, a w okresie adolescencji na plan pierwszy w empatii wysuwają się mechanizmy poznawcze.
Uważa się powszechnie, że wrażliwość empatyczna jest zjawiskiem, które powstaje w toku doświadczenia. Stopień wrażliwości empatycznej zależy zarówno od czynników temperamentnych, jak i sytuacyjnych.
Psychologowie zajmujący się rozwojem dziecka wyróżniają dwa składniki empatii: reakcję emocjonalną w stosunku do innych, która normalnie rozwija się w ciągu pierwszych sześciu lat życia i reakcję poznawczą, determinującą stopień w jakim starsze dzieci potrafią zrozumieć punkt widzenia lub perspektywę innego człowieka.
Empatia jest procesem, który posiada swój tok ewolucyjny, przechodzi bowiem od sprzężenia emocjonalnego, współprzeżywania z drugim człowiekiem prostych stanów emocjonalnych, poprzez współczucie do wczuwania się w jego osobowość. Jest zdolnością psychiczną, która przechodzi przez kolejne etapy, by motywować jednostkę do szukania bliskości z innymi ludźmi.
Reakcje empatyczne występują od wczesnych lat życia, manifestowane są w różnorodny sposób i zależą między innymi od stopnia bliskości z obiektem, częstości kontaktu z nim, intensywności bodźca oraz poprzednio zdobytego przez dziecko doświadczenia.
J. Rembowski w swoich pracach stwierdza, że „zdolność do empatii może wykształcić się u wszystkich jednostek, ale poziom tej zdolności uzależniony jest od liczby i jakości sytuacji, w których mogłyby powstawać skojarzenia między własnymi i cudzymi przeżyciami”. Owa liczba i jakość sytuacji wzrasta z wiekiem i różnicuje się w zależności od warunków rodzinno – społecznych, rozwoju intelektualnego, płci, temperamentu, indywidualnych zdolności czy zainteresowań dziecka.
Wrażliwość empatyczna rozwija się etapami, inna jest w okresie dzieciństwa, inna w fazie dorastania czy dorosłości, a jeszcze inna w starości. Zdolność ta bowiem zmienia się zgodnie z pewnym cyklem rozwoju, i podczas gdy w początkowym okresie życia ma charakter bardziej emocjonalny, to następnie dzięki wpływom znaczących czynników psychospołecznych nabiera cech poznawczych lub emocjonalno – poznawczych.
Poszukując genezy wrażliwości empatycznej wyróżnione zostały czynniki społeczno – psychologiczne, wśród których naczelną rolę odgrywają cechy środowiska rodzinnego.
Istotnym podłożem rozwoju empatii u dziecka są jego rodzice, ciepło rodzinne, a także zdolność komunikowania się rodziców z dzieckiem. Dobrze rozwinięte i umiejętnie ukształtowane właściwości empatyczne w dzieciństwie owocują przez długie lata – ułatwiają nawiązywanie kontaktów międzyludzkich, rozumienie społecznych zmian w otoczeniu, wzbogacają formy udzielania pomocy innym .
B. Pudełkowicz stwierdza, że dziecko wychowywane w ciepłej atmosferze „uczy się swobodnie wyrażać swoje doznania i dostrzegać przeżycia innych, jest otwarte na możliwie wszystkie doświadczenia, zdolne do podejmowania decyzji na podstawie uzyskanych informacji. W takiej atmosferze wyrasta człowiek otwarty na doświadczenia i zdolny do empatii”.
Równie ważne , jak spełnienie potrzeb fizycznych jest wychodzenie naprzeciw emocjonalnym potrzebom dziecka. Dzieci wzrastające w poczuciu miłości, akceptacji mają właściwy stosunek do samego siebie i miłości własnej .
Ogromną siłą wzmagającą skuteczność działania rodziców, jest empatyczne rozumienie dziecka, bezwarunkowe akceptowanie go takim, jakie jest, dawanie mu oparcia zarówno wówczas, gdy doznaje niepowodzeń i klęsk, jak i wtedy, gdy ma powody do radości.
Empatia jest podstawowym czynnikiem ułatwiającym matce prawidłowe interakcje z dzieckiem. Rola matki i jej pełne utożsamianie się z dzieckiem już w pierwszych tygodniach jego życia stanowi podstawę dla prawidłowego rozwoju emocjonalno – społecznego. Otwarta bowiem, ciepła i empatyczna matka jest wzorem identyfikacyjnym dla rozwoju empatii i zachowań prospołecznych dzieci.
Równie ważne jest okazywanie dziecku skutków jego właściwego bądź niewłaściwego zachowania płynących dla innych ludzi. Pogląd ten może wiązać się ze stosowaną w wychowaniu metodą indukcji, która pozwala rozwijać dziecięcą zdolność dostrzegania cudzych potrzeb i uczuć, zwłaszcza tych, za które dzieci ponosiły odpowiedzialność. Nie bez znaczenia jest system wychowania dziecka preferowany przez rodziców, potrzeba wychowania w systemie dyscypliny „zorientowanej na innych” i wzajemny szacunek.
Akcentując udział doświadczenia dziecka w empatycznej komunikacji z innymi ludźmi, dziecko będzie mogło współodczuwać ten rodzaj przeżyć, które już miały miejsce w jego przeszłym doświadczeniu. Wynika stąd radykalna teza pedagogiczna, „...przykre i przyjemne doświadczenia w toku wychowania są ważnym warunkiem zdolności do empatii”.
Empatia przejawia się nie tylko w rozumieniu, ale głównie w komunikowaniu swojego rozumienia i „wchodzenia” w świat drugiego człowieka. Podstawowy poziom empatii wyraża się w powiadomieniu rozmówcy o tym, że rozumie się znaczenie jego słów. Wyższy stopień empatycznego rozumienia łączy się z wyjściem poza słowa; zmierza do zestawienia sygnałów odebranych z tonu, gestu i kontekstu oraz do odpowiadania na pełniejszy, bo również niewerbalny komunikat rozmówcy. Wyrażanie empatycznego rozumienia jest najskuteczniejsze , gdy przebiega nie tylko werbalnie, ale i poprzez działanie.
W sytuacji wspomagania, empatia jest rodzajem emocjonalnego zwierciadła. Pomaga osobie wspomaganej w nazywaniu jej uczuć i spojrzeniu na nie z nowego punktu widzenia. Pomaga w rozumieniu samego siebie i używaniu tego rozumienia do rozwiązywania problemów i podejmowania mądrych decyzji. W konsekwencji prowadzi do zwiększenia zaufania do samego siebie. Przyjęcie empatii przez osobę wspomaganą wymaga również z jej strony otwartości.
Działania podejmowane przez osoby wspomagające rozwój dziecka w celu tworzenia dla niego warunków rozwojowych są determinowane przez cechy osobowości pomagającego oraz jego umiejętności tworzenia warunków do rozwoju.
Empatia nabiera szczególnej wagi w okresie rozwoju, może pomóc we współuczestniczeniu w różnych fazach rozwoju dziecka. Dotyczy to zwłaszcza okresu dzieciństwa oraz dojrzewania, gdzie ustala się koncepcja własnej osobowości oraz następuje konfrontacja siebie z otaczającą je rzeczywistością.
Empatia może być rozwijana nieustannie, ponieważ nigdy nie osiąga doskonałości, a im jest lepsza, tym istnieje większa szansa na lepsze kontakty.
Nauczenie dzieci empatii może przynieść ogromne korzyści. Zdolność do wczuwania się w uczucia innych sprawia, że dzieci stają się mniej agresywne i angażują się w prospołeczne działania. W rezultacie empatyczne dzieci są bardziej lubiane przez rówieśników i dorosłych, odnoszą więcej sukcesów. Nie należy się zatem dziwić, że w przyszłości łatwiej też budują intymne związki z partnerami, przyjaciółmi i własnymi dziećmi.
Dobrze rozwinięte i umiejętnie ukształtowane właściwości empatyczne w dzieciństwie owocują przez długie lata. Brak umiejętności empatycznych powoduje natomiast pojawienie się zachowań niepożądanych, jak agresja i zachowania aspołeczne.


Bibliografia:
1. Gasiulowa A., Wrażliwość empatyczna dzieci z dysfunkcją narządu ruchu a ich środowisko, Bydgoszcz 1993.
2. Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997.
3. Pilecka B., Znaczenie empatii w różnych wymiarach relacji interpersonalnych w: Gaś Z.B.(red.) Psychologia Wychowawcza, Lublin 1995.
4. Pudełkowicz B., Uczenie się empatii poprzez twórczość poetycką i jej rola w rozwoju zdrowej osobowości, „Zdrowie Psychiczne” 1980 nr 2.
5. Rembowski J., O empatii i niektórych sposobach jej badania, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1982 nr 3-4.
6. Rembowski J., O empatii i jej roli w psychoterapii, „Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychioczne” 1983 nr 5.
7. Rembowski J., Rozwój wrażliwości empatycznej u dzieci, Chowanna 1988 nr 3.
8. Rembowski J., Empatia, Warszawa 1989.
9. Reykowski J., Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość, Warszawa 1986.
10. Shapiro L.E., Jak wychować dziecko z wysokim ilorazem inteligencji, Warszawa 1999.
11. Trzebińska E., Empatia jako forma komunikacji interpersonalnej, „Przegląd Psychologiczny” 1985 nr 2.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie