Jak identyfikować imotywować uczniów zdolnych
opracowanie mgr Anna Staniszewska
Dynamiczne przemiany naukowo-techniczne oraz towarzyszące im przemiany społeczno-kulturowe stwarzają zapotrzebowanie na wyższą jakość pracy zawodowej i coraz większą liczbę ludzi zdolnych i inteligentnych.
Zbliżające się w maju wejście do Unii Europejskiej podnosi poprzeczkę dla młodych ludzi opuszczających mury szkolne. Aby sprostać wysokim wymaganiom rynku pracy , nasze społeczeństwo musi kłaść duży nacisk na oświatę oraz jej jakość.
Potencjałem twórczym i aspiracjami młodych ludzi należy odpowiednio pokierować, rozwinąć i wykorzystać. Zadaniom tym musi sprostać szkoła i nauczyciel. Jeśli świadomie będziemy tworzyć zainteresowania i optymalnie wykorzystywać pracę w kołach zainteresowań uczniów uzdolnionych będzie coraz więcej.
Identyfikacji uczniów zdolnych możemy dokonać w trzech sytuacjach:
- Uczniowie zdolni sami ujawniają swoją wiedzę , inteligencję, zainteresowania. Nauczyciel tę sytuację akceptuje, obserwuje, potwierdza uzdolnienia i stymuluje ich rozwój.
- Uczniowie do zidentyfikowania. Nauczyciel przypuszcza , że uczeń jest zdolny lecz ma wątpliwości . Przypuszczenia potwierdza lub odrzuca.
- Uczniowie, których trzeba odkryć, odnaleźć uzdolnienia i rozwinąć tak, aby ich zdolności zaczęły się ujawniać.
Kryteria identyfikacji uczniów zdolnych , które wykorzystuję w swojej pracy to między innymi:
- pamięć i jej rozwój,
- umiejętność wysuwania wniosków,
- rozwój myślenia abstrakcyjnego,
- wyobraźnia przestrzenna,
- łatwość kojarzenia faktów znajdujących się w różnych dziedzinach matematyki,
- dociekliwość naukowa,
- umiejętność koncentracji nad rozważanym problemem,
- umiejętność analizy i syntezy,
- motywacja do nauki.
Uczeń bardzo zdolny, pracowity i systematyczny uzyskujący wysokie noty za swoją pracę nie motywowany, pozbawiony bodźców wyższych, rezygnuje z dalszego wysiłku i drzemiące w nim zdolności mogą nigdy nie zostać uaktywnione. W celu uniknięcia takich sytuacji ważną rolę odgrywają nauczyciele.
Motywacja to zespół czynników uruchamiających celowe działanie, proces polegający na tym , że zachowanie jest ukierunkowane na ważne cele lub zaspokojenie potrzeb.
Motywujące sposoby pracy z uczniem zdolnym można prowadzić
- podczas lekcji,
- na kołach zainteresowań,
- inne.
Podczas lekcji:
- uczniowie zdolniejsi , którzy szybciej wykonują pracę mogą wolny czas
przeznaczyć na rozwiązywanie opracowanych specjalnych zestawów
zadań,
- zróżnicowanie zadań domowych,
- zróżnicowanie prac klasowych w zależności od uzdolnień lub dodatkowe zadania,
- uczniowie zdolni wspierają pracę grup w czasie takich lekcji i sprawują opiekę nad uczniami słabszymi,
- przygotowują i przeprowadzają fragmenty lekcji.
Na zajęciach kół zainteresowań:
- rozwiązujemy problemy i zadania dot. ważnych i ciekawych pojęć, twierdzeń matematycznych z którymi uczniowie nie spotkają się w normalnym toku nauki,
- poznajemy życie i dorobek naukowy twórców matematyki dawnych i współczesnych,
- wykonujemy pomoce naukowe,
- wydajemy gazetkę.
Inne:
- uczniom zdolnym przydzielamy zadania do samodzielnego rozwiązania przez dłuższy czas i wymagające sięgnięcia do dodatkowej literatury,
- organizujemy pogotowie naukowe czyli pomoc uczniom mającym trudności w nauce.
Nauczyciele mogą podejmować szereg działań mających na uwadze wzbudzenie i wzmocnienie motywacji uczniów, aby przywrócić im chęć uczenia się, aby mieli pozytywne nastawienie wobec siebie samych i zdolność do kierowania sobą. Niemal wszystko co nauczyciel czyni w klasie ma znaczenie dla motywacji uczniów :
- sposób prezentowania materiału,
- rodzaje stosowanych ćwiczeń,
- sposób kontaktowania się z uczniami,
- stwarzanie możliwości pracy samodzielnej bądź w grupach.
Uczniowie reagują na to, kim jest ich nauczyciel, co robi i na to jak czują się w klasie. Nauczyciel jako osoba motywująca musi stworzyć uczniom warunki umożliwiające wydobycie ich naturalnych tendencji do nauki, rozwoju i do brania odpowiedzialności za własne uczenie się. Wydaje się to proste, ale w rzeczywistości działania takie nie zawsze są łatwe do realizacji i mogą przysporzyć nauczycielowi wiele trudności. Zasadniczo polegają one na zastosowaniu takiego podejścia do nauczania, które zachęcałoby uczniów do dokonywania wyboru.
Aby stworzyć uczniom warunki do samostanowienia , sam nauczyciel musi podejmować pewne ryzyko. Musi być gotowy od nowa przemyśleć stare, tradycyjne stereotypy dotyczące przeciwieństwa między władzą nauczyciela a władzą ucznia. Przekazanie uczniom pewnej władzy nad sytuacją w klasie nie oznacza, że „wszystko jest dopuszczalne”. Oznacza to, że uczniowie mają indywidualną kontrolę nad własną nauką , a nauczyciel stwarza im warunki do tego, by mogli wnieść wkład w organizację własnego procesu uczenia się. Gdy nauczyciel sam zorientuje się, jak ważne są dla uczniów autokontrola, możliwość decydowania i podejmowania odpowiedzialności za własną naukę, wówczas zmiana tradycyjnych poglądów będzie znacznie łatwiejsza i przyjemniejsza.
Ponieważ tradycyjny obraz ucznia jako biernego odbiorcy wiedzy uległ zmianie, modyfikuje się również pogląd o nauczycielu jako o źródle wiedzy. Nauczyciele traktują teraz swoją rolę raczej jako niosących pomoc uczniom w dotarciu do wiedzy , doradzających w nauce i porządkowaniu informacji.
Szczególnie ważna może okazać się w obecnym procesie uczenia się indywidualna zdolność ucznia.
Opracowała
mgr Anna Staniszewska
|
