STUDIUM PRZYPADKU PATRYKA S.
I. Celowość przystąpienia do studium przypadku Patryka S. – Ogólna informacja
o uczniu.
Studium przypadku jest celowym, zaplanowanym i wielostronnym zbieraniem informacji o psychicznym, fizycznym, emocjonalnym i społecznym życiu ucznia. Wiedza uzyskana dzięki analizie przypadku, może posłużyć do zrozumienia zachowania się ucznia w szkole oraz do podejmowania działań, które pozwolą na lepsze jego funkcjonowanie w grupie rówieśniczej, klasie i świetlicy. Uczniem, który najbardziej mnie zainteresował i którego studium przypadku postanowiłam przedstawić, jest Patryk S.
Patryk ma 7 lat, uczęszcza do klasy pierwszej Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Rokitkach. Jago klasa liczy 28 uczniów, w tym 15 chłopców. Mieszka w sąsiadującej ze szkołą wsi Zamienice, w dwupiętrowym budynku zamieszkiwanym przez kilka rodzin. Wraz z mamą, babcią i dziadkiem zajmuje 2 – pokojowe mieszkanie. Do szkoły dojeżdża autobusem szkolnym. W szkole zazwyczaj przebywa 8 godzin dziennie ( w tym w świetlicy 5 godzin dziennie). Patryka objęłam obserwacją już od pierwszych dni września z powodu jego specyficznego zachowania się podczas pobytu w świetlicy.
II. Charakterystyczne cechy środowiska rodzinnego. Funkcjonowanie Patryka jako
syna.
Badany uczeń jest jedynakiem i wychowuje się w niepełnej rodzinie. Jego wychowaniem zajmuje się mama, której pomagają jej rodzice. Mama Sabina S. Jest osobą młodą (25 lat) i posiadającą wyższe wykształcenie pedagogiczne – pracuje w biurze w firmie znajdującej się w pobliżu szkoły. Ojciec Patryka – Robert S. (32 lata) ma wykształcenie średnie informatyczne i pracuje w mieście. Rodzice chłopca są rozwiedzeni od 3 lat.
Babcia Patryka – Alicja – jest bibliotekarką w gminnej bibliotece niedaleko miejsca zamieszkania. Dziadek – Piotr – jest leśniczym. Rodzice ojca dziecka mieszkają na wsi oddalonej o 30 km od wsi Zamienice. Stan zdrowia członków rodziny jest dobry. Warunki mieszkaniowe można określić jako wystarczające: chłopiec dzieli pokój z mamą. Rodzina jest średnio zamożna.
Jak wynika z moich rozmów z dzieckiem i obserwacji, Kamil najsilniej związany jest uczuciowo z p. Piotrem – dziadkiem. Lubi również babcię. Matka poświęca dziecku niewiele czasu. W sezonie wiosenno – letnim podejmuje dodatkową pracę w godzinach popołudniowych. Zarówno ja, jak i wychowawczyni uważamy, że zainteresowanie matki funkcjonowaniem syna w szkole jest powierzchowne i ogranicza się do okazjonalnego zapytania o zachowanie syna w świetlicy kiedy przychodzi po niego (reakcja matki na pochwały i nagany wydaje się być jednakowa) i sporadycznych rozmów z wychowawcą. Należy dodać, że mama Patryka dojeżdża z nim szkolnym autobusem. Chłopiec jest przez matkę często karany (bicie, zastraszanie). Widać jego strach kiedy mama ma zjawić się w szkole, w sytuacjach, gdy nie zachowywał się tak jak powinien. Dziadkowie mieszkający z Patrykiem nie kontaktowali się jak dotąd ze szkołą.
Patry raz w miesiącu spotyka się z ojcem, przy czym spotkanie odbywa się w domu rodziców p. Roberta i trwa dzień lub dwa. Czas spędzony razem ojciec poświęca tylko Patrykowi. Obdarowuje go często prezentami i słodyczami. Na te wizyty Patryk czeka niecierpliwie i ciągle o nich mówi. Odnoszę wrażenie, że ojciec jest dla chłopca autorytetem.
III. Sytuacja zdrowotna i rozwój fizyczny ucznia
Patryk S. Od urodzenia jest zdrowym chłopcem. Nie choruje, systematycznie uczęszcza na zajęcia szkolne. Z wywiadu z pielęgniarką szkolną wynika, że posiada wszystkie niezbędne szczepienia i jest prawidłowo rozwiniętym fizycznie chłopcem. Z wywiadu z wychowawczynią wynika, iż bardzo chętnie uczestniczy w zajęciach wychowania fizycznego. Ma natomiast kłopoty ze sprawnością manualna, co uwidacznia się w pracach ucznia (sprawdzianach, rysunkach, pracach plastycznych).
IV. Rozwój umysłowy Patryka S.
Patryk postrzegany jest przez nauczyciela – wychowawcę jako uczeń przeciętny. Nie ma większych problemów z czytaniem, liczeniem, ale estetyka zeszytów i wykonywanych prac budzi zastrzeżenia. Niedbale ilustruje działania i zadania z treścią. Nieprawidłowo rozmieszcza rysunek, ma trudności z zachowaniem proporcji i z doborem barw. Jego zeszyty zawierają dużo skreśleń. Więcej informacji o funkcjonowaniu Patryka jako ucznia zawiera arkusz obserwacji ucznia sporządzony przez jego wychowawczynię.
Patryk ma problemy z koncentracją uwagi, szybko rozprasza się i zmienia obiekt zainteresowania. Często nie panuje nad swoimi emocjami, boi się swoich reakcji, nie jest ich pewien. Obiecuje ale wie, że nie dotrzyma słowa.
Jego wiedza ogólna jest mniejsza niż rówieśników – wyraźnie to widać podczas wspólnych rozmów, dyskusji i pogadanek, przy czym Patryk bardzo chce wypowiedzieć na każdy poruszany temat.
U chłopca zaobserwowałam częste i nagłe zmiany nastroju: ze smutku i przygnębienia do euforii, ze spokoju w złość i agresję itp. Te zmiany nastroju towarzyszą zwracanej mu uwadze, bądź propozycji udziału w zajęciach świetlicowych.
Zauważyłam, że uczeń dobrze radzi sobie z rebusami, krzyżówkami i puzzlami (dostosowanymi do jego wieku). Bardzo lubi rysować na wybrany przez siebie temat, słuchać czytanych opowiadań lub deklamowanych przez dzieci wierszy. Później jednak okazuje się, że nie zawsze rozumie ich treść.
Z rozmów z chłopcem wynika, że lubi filmy animowane, w których szybko toczy się akcja i pojawiają się elementy agresji.
Czasami zachowuje się jak bohater z wybranej bajki lub filmu. Nie lubi słuchać muzyki, ani tańczyć.
V. Rozwój społeczny Patryka S. Jago funkcjonowanie w szkole jako członka grupy rówieśniczej
Patryk jest chłopcem lubiącym uczestniczyć w zajęciach integracyjnych w świetlicy, ale jego udział w pracy grupy jest z reguły najmniejszy i nie zawsze chce wykonywać to, co zlecą mu dzieci w grupie. Nie przejawia cech przywódczych. Należy do dzieci, które nie zawsze podporządkowują się zasadom panującym w grupie. Nie ma wśród kolegów autorytetu, z jego zdaniem liczy się niewielu uczniów. Niekiedy jest dla nich męczący, narzuca swoje towarzystwo, bywa natarczywy i agresywny. Najchętniej przebywa w towarzystwie dziewczynek. Zdarza się, że chłopcy go odrzucają, Spośród dzieci wybiera sobie jedną osobę (dziewczynkę), którą darzy szczególną sympatią – jest dla niej miły i uczynny, niestety bez wzajemności.
Należy do dzieci dosyć śmiałych w kontaktach z kolegami, nie ma trudności z prośbą o pożyczenie pióra, ołówka itp. Najczęściej jednak podchodzi, bierze, potem pyta, czy można. Dzieci są niezadowolone z jego postępowania i zazwyczaj zwracają mu uwagę. To wywołuje jego złość, zdarza mu się rzucić dany przedmiot, a nawet uderzyć inne dziecko.
Patryk niejednokrotnie wspominał, że chciałby uczęszczać do szkoły w miejscu zamieszkania, gdyż tam ma wielu kolegów, z którymi chodził do jednego przedszkola i z którymi spotykał się codziennie na podwórku. Nie lubi codziennych dojazdów autobusem do i ze szkoły.
VI. Charakter i osobowość ucznia
Patryk jest uczniem bardzo ruchliwym, wręcz nadpobudliwym ruchowo. Jest mało zdyscyplinowany, stwarza problemy wychowawcze: niekiedy podporządkowuje się poleceniom nauczyciela, innym razem nie, często zaczepia innych uczniów wszczynając bójki, wychodzi ze świetlicy bez pytania, zamiast do toalety, chodzi po korytarzach, skacze ze schodów, a nawet zdarzyło mu się opuścić budynek szkolny. Gdy się zdenerwuje głośno krzyczy, płacze, nie słucha innych, potrafi kopnąć, uderzyć.
Patrych mało wierzy we własne możliwości, potrzebuje ciągłego wsparcia i wzmocnień, by podjąć się jakiegoś zadania lub dokończyć rozpoczęte. Często źle mówi o sobie i ma niską samoocenę. Lubi, kiedy wyznacza się mu zadania do wykonania, inne niż pozostałym dzieciom – czuje się wtedy ważny i potrzebny. Przyjemność sprawia mu, gdy nauczyciel w pbecności dzieci lub rodzica chwali jego postępowanie. Cieszy go nawet najmniejszy sukces.
VII. Współpraca z mamą Patryka
Z mamą Patryka, zarówno wychowawczyni, jak i wychowawca świetlicy, zaczęli kontaktować się już na początku września, gdyż wówczas pojawiły się kłopoty wychowawcze z chłopcem. Na początku roku szkolnego odbyło się spotkanie mamy chłopca z panią dyrektor, wychowawczynią klasy i wychowawcą świetlicy i dotyczyło ono niewłaściwego zachowania chłopca w szkole. Zaproponowano przeprowadzenie badań neorologicznych oraz skierowano wniosek do Poradni Pedagogiczno – Psychologicznej o zbadanie chłopca.
Na spotkaniu mamy Patryka z psychologiem, poinformowano ją o możliwości uczestnictwa w Grupie Wsparcia dla Rodziny – nie skorzystała jednak z tej propozycji.
Pomimo tych spotkań i wielokrotnych rozmów, odnoszę wrażenie, że pani S. Jest mało zaangażowana w proces edukacji i wychowania syna lub też nie radzi sobie z problemem. Swoje niepowodzenia w kontaktach z synem tłumaczy ona również tym, że dziadkowie chłopca zbyt angażują się w jego wychowanie, negując często postępowanie matki wobec syna i biorąc go w obronę.
O ile z wychowawcą świetlicy kontaktuje się okazjonalnie w autobusie szkolnym, o tyle spotkań z wychowawczynią chłopca wyraźnie unika, przychodząc tylko na pisemne wezwania nauczycielki.
W mojej opinii (zdanie to podziela wychowawczyni, katecheta chłopca), współpraca z mamą ucznia nie przynosi żadnych efektów.
VIII. Ogólna ocena ucznia i wnioski do dalszej pracy z Patrykiem S.
Po przeanalizowaniu moich spostrzeżeń, nasuwają mi się następujące wnioski:
Ř Patryk jest chłopcem wymagającym indywidualnego podejścia i stałego zai8nteresowania nauczyciela,
Ř Na obecną postawę chłopca, jego osobowość i charakter na pewno ma wpływ jego sytuacja rodzinna,
Ř Konieczna jest ciągła i ukierunkowana współpraca z mamą i dziadkami ucznia,
Ř Należy podzielić mu określoną funkcję w klasie i w świetlicy (np. opieka nad nowymi uczniami, nadzór nad kącikiem przyrody, itp.),
Ř Mobilizująco wpłyną na niego zajęcia w grupie, w której będzie pełnił ważną funkcję, dzięki czemu będzie mógł zostać docenionym przez inne dzieci i nauczyciela,
Ř Należy zwiększyć poczucie jego własnej wartości , poprze pochwały dobrego zachowania, estetycznie wykonanej pracy, pomocy i życzliwości okazanej przez niego innym,
Ř Częste ćwiczenia prowadzone w świetlicy i na zajęciach dydaktyczno – wyrównawczych z wychowawcą, zapewnią Patrykowi lepsze opanowanie techniki czytania i pisania oraz podniosą sprawność manualną,
Ř Trzeba jak najczęściej mobilizować chłopca do wykonywania określonych zadań,
Ř Ponieważ Patryk krótko koncentruje się na danej czynności, należy w miarę możliwości urozmaicać zajęcia,
Ř Polecenia wydawane Kamilowi powinny być zwięzłe i konkretne (zawierające tylko jeden element), powtórzone w miarę potrzeby,
Ř Ze względu na nadpobudliwość ruchowa dobrze byłoby, gdyby chłopiec uczęszczał na jakieś zajęcia sportowe,
Ř Konieczne są częste, indywidualne rozmowy z uczniem, skupiające się nie tylko na jego zachowaniu, ale dotyczące również jego zainteresowań, odczuć, wspomnień.
Wymienione rodzaje działań wychowawczych z Kamilem stosowane przez wychowawcę świetlicy i wychowawczynię klasy, do której uczęszcza Patryk, już przyniosły pewne zauważalne efekty:
Ř Patryk zaczął częściowo kontrolować swoje zachowanie,
Ř Stara się być milszy i życzliwy dla dzieci
Ř Częściej niż wcześniej podporządkowuje się poleceniom nauczyciela.
Jednak ten proces zmian został dopiero rozpoczęty i potrzebna jest dalsza konsekwencja w działaniu nauczycieli, wzajemna i efektywna współpraca z mamą i dziadkami Patryka. Dużą rolę ma tutaj systematyczna współpraca ze specjalistami z poradni. Zapewne wymaga to poświęcenia chłopcu dużej uwagi, cierpliwości i czasu.
Opracowała: mgr Dorota Pachura
wychowawca świetlicy |
