Wielu rodziców martwi się o swoje dzieci, które są zdolne, inteligentne, mają prawidłowy wzrok i słuch, a mimo to występują u nich kłopoty z nauką czytania, pisania i nauką innych przedmiotów. Źródła tych trudności tkwią często we fragmentarycznych deficytach rozwojowych nastepujących funkcji:
- percepcji i pamięci wzrokowej
- percepcji i pamięci słuchowej
- opóźnienie rozwoju ruchowego i pamięci manualnej
- opóźnienie funkcji językowych
- opóźnienie we współdziałaniu w/w funkcji.
Specyficzne trudności w uczeniu się - to niespodziewany i niewytłumaczalny stan
u dziecka o inteligencji co najmniej w granicach normy, wyrażający się znacznym opóźnieniem w co najmniej jednym zakresie uczenia się.
Zakresy uczenia się można podzielić na dwie grupy:
1. składa się z podstawowych umiejętności szkolnych (czytanie, pisanie, ortografia, arytmetyka, język- rozumienie i ekspresja),
2. inne umiejętności (wytrwałość, organizacja, samokontrola, umiejętności społeczne, koordynacja ruchów).
Terminu "specyficzne" używa się mając na uwadze znaczne opóźnienie w którymkolwiek z tych zakresów. Dzieci mogą być opóźnione tylko w jednym lub też w kilku zakresach jednocześnie. Często trudności współistnieją u jednego dziecka (zwłaszcza u chlopców). W takich przypadkach stwierdza się dysleksję.
Na oznaczenie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu stosuje się następujące terminy:
dysleksja- trudności w czytaniu
dysgrafia- kłopoty z osiąganiem dobrego poziomu graficznego pisma
dysortografia- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne)
dyskalkulia- trudności w arytmetyce.
Dysleksja nie jest chorobą, którą można wyleczyć, nie jest to również coś, z czego się wyrasta. Dyslektycy uczą się radzić sobie ze swoimi problemami w większym lub mniejszym stopniu, w zależności od cech osobowościowych i pomocy, jaką otrzymają w domu i szkole.
Objawy, na podstawie których można rozpoznać dysleksję:
- utrzymywanie się trudności w czytaniu aż do okresu dojrzałości,
- specyficzne rodzaje błędów w czytaniu i pisaniu,
- dziedziczne występowanie tych kłopotów,
- brak oznak poważnych uszkodzeń mózgu i narządów zmysłu,
- częstsze zaburzenia rozpoznawania symboli (kłopoty w ustawianiu symboli w logicznej kolejności, np. liter w alfabecie),
- niepowodzenia w nauce czytania przy użyciu konwencjonalnych metod nauczania, mimo prawidłowej motywaci i normalnej lub wyższej inteligencji,
- rażące trudności z przyporządkowywaniem dźwięków mowy symbolom graficznym, np. głosek - literom,
- trudności w nauczeniu się działań matematycznych, np. tabliczki mnożenia,
- kłopoty w nazywaniu: terminy, nazwy,
- niepewność w określaniu czasu i kirunków, np. przed, pod, po, pojutrze, itd.,
- trudności z zapamiętywaniem i organizacją materiału, np. dłuższego szeregu informacji, serii poleceń.
Uczniowie klas starszych mają trudności z :
- przypominaniem słów,
- płynnym, szybkim, poprawnym czytaniem i pisaniem,
organizacją swoich czynności, co odbija się szczególnie na pracach pisemnych oraz w planowaniu dnia,
- zrozumieniem bardziej skomplikowanych poleceń (często mówią, że muszą je sobie przetłumaczyć na polski),
- łatwo gubią sens zdań dłuższych i o nietypowej konstrukcji,
przy wybiórczym odbiorze tekstu mają kłopoty ze zrozumieniem całości i wydzieleniem w niej mniejszych części,
- nie potrafią znaleźć swojego błędu w momencie silnego pobudzenia emocjonalnego (dokonują opisu bohatera zamiast opisu obyczaju); brak precyzji pierwszorazowego odczytania polecenia,
- często mylą kierunki przestrzeni, miejsce, czas (mylą miesiące, pory roku, dni tygodnia, dynastie, powstania, daty),
- sprawia im trudność spisywanie informacji z tablicy i podczas dyktowania,
- nie potrafią ukończyć zadań w wyznaczonym czasie, szybko się męczą,
- mają trudności z innych przedmiotów, np. języków obcych.
Uczeń w okresie nauczania poczatkowego, tj. do końca 3 klasy powinien opanować czytanie tak, aby było ono płynne i ze zrozumieniem. Od tej pory czytanie ma być narzędziem do uczenia się innych przedmiotów.
Dzieci dyslektyczne w klasie 4 albo jeszcze nie umieją czytać, albo pozostają nadal na etapie elementarnego czytania.
W starszych klasach dziecko korzysta już z wielu podręczników i lektur. Jeżeli nie potrafi sprawnie czytać, utrudnia mu to opanowanie wiedzy właściwie ze wszystkich przedmiotów. Gdy w okresie dojrzewania dojdzie jeszcze do tego wzmożona pobudliwość i trudność z koncentracją uwagi, młody człowiek zacznie wyraźnie odczuwać swe kłopoty szkolne. Im młodszy dyslektyk, tym bardziej są widoczne problemy z opanowaniem techniki czytania i poprawnego pisania. Im starszy dyslektyk, tym więcej typowych błędów ortograficznych w wielu wyrazach i to najprostszych. Nawet doskonale opanowane reguły ortograficzne nie sprawią, że uczeń będzie pisać poprawnie. Do problemów z pisownią dołączają trudności gramatyczne i kłopoty z pisownią "nie" z różnymi częściami mowy.
Starszy dyslektyk również:
- męczy się czytaniem,
- łatwo dekoncentruje(wynik niepokoju),
- gubi wątek,
- czyta kilka razy ten sam tekst,
- ma trudności ze zrozumieniem bardziej skomplikowanych treści, choć "połyka", np. książki przygodowe,
- często jego wiedza opiera się głównie na przekazie słownym, oglądaniu telewizji,
- po przeczytaniu lektury czesto nie potrafi odpowiedzieć poprawnie na zasadnicze pytania,
- często "specyficzne trudności" są przyczyną problemów w zachowaniu właściwych relacji z rówieśnikami; jest postrzegany jako nieposłuszny i niegrzeczny,
- może stać się agresywny, buntowniczy (lub przeciwnie- może sie wycofywać),
- ma trudności z innych przedmiotów,
- ma trudności z uczeniem się wierszy na pamięć,
- pisze bardzo brzydko, nieczytelnie, stawia niekształtne, różnej wielkości litery,
- pisze bardzo wolno, nie nadąża za tempem pracy całej klasy,
- ma trudności na lekcjach wychowania fizycznego, nie potrafi wykonać trudniejszych ćwiczeń.
Co zatem robić, gdy nasze dziecko ma trudności w nauce?
Rodzicu, jeżeli twoje dziecko dużo pracuje, stara się, zna zasady ortograficzne, a mimo to ma kłopoty z czytaniem oraz prawidłowym pisaniem, zgłoś się do pedagoga, polonisty lub poradni! Nie wmawiaj sobie, że dziecko z tego wyrośnie. Dzięki badaniom specjalistycznym oraz analizie prac dziecka będzie wiadomo, co jest przyczyną jego trudności. Pedagog, polonista, psycholog podpowiedzą ci, jak należy pracować z dzieckiem nad poprawnością w czytaniu i pisaniu.
W takiej sytuacji nie pomogą codzienne dyktanda, przepisywanie długich tekstów, mechaniczne uzupełnianie luk w wyrazach, bądź czytanie "na przymus". Takie zajęcia prowadzone przez rodziców czy nauczycieli mogą przynieść więcej szkód niż pożytku. Mogą przyczynić się do pogłębienia zaburzeń rozwojowych, utrwalania niewłaściwych nawyków nieprawidłowego zapisu wyrazów.
Jeżeli kłopoty dziecka wynikają z zaburzeń funkcji percepcyjno- motorycznych (analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej, funkcji językowych, lateralizacji), wówczas powinno ono być objęte terapią pedagogiczną prowadzoną przez specjalistę. Głównym celem terapii, która musi być systematyczna i kilkuletnia, jest usprawnianie funkcji percepcyjno- motorycznych, elimionowanie błędów i braków w czytaniu i pisaniu oraz ćwiczenia umiejetności czytania i pisania.
Dziecko z objawami dysleksji rozwojowej potrzebuje zwiększonego zainteresowania rodziców, nauczycieli.
Rodzicu, pamiętaj, że dziecko bardzo przeżywa niepowodzenia w nauce, badź zatem dla niego cierpliwy i wyrozumiały. Na trudności reaguj spokojnie, nie krytykuj, chwal nawet za drobne sukcesy, a przede wszystkim porozmawiaj z nim o jego trudnościach. Pracuj też z nim, pracuj systematycznie, np. dyktanda słuchowe zastąp innymi ćwiczeniami, gdyż nie sprzyjają one tworzeniu się prawidłowych umiejetności ortograficznych. Najlepsze efekty daje przepisywanie, pisanie dyktand pn. graficznych.
Prawa ucznia z dysleksją rozwojową (wg M. Bogdanowicz):
- wczesne rozpoznanie (diagnoza),
- wczesna, fachowa interwencja,
- ukierukowanie edukacji (ze względu na style uczenia się, dobór metod nauczania),
- terapia,
- dostosowanie wymagań edukacyjnych,
- wyrównanie szans na egzaminach,
- uczeń i jego rodzice lub prawni opiekunowie powinni sami zdecydować, czy zechcą skorzystać z podanych powyżej praw.
RODZICU, PAMIĘTAJ JEDNAK,ŻE:
PRAWA UCZNIA Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ TO NIE PRZYWILEJE I ZWOLNIENIE OD
PRACY!
Warunki korzystania z praw mają uczniowie posiadający opinie poradni psychologiczno- pedagogicznej.
Właśnie tym uczniom dostosowuje się warunki organizacyjne egzaminu do ich możliwości. Dzieci ze specyficznymi trudnościami w sytuacji stresu egzaminacyjnego reagują wzmożonym napięciem emocjonalnym, zaburzeniem uwagi, pamięci i spostrzegania, przekraczają limity czasowe.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji uczniowie ze specyficznymi trudnościami przystępują do egzaminu w tym samym terminie, jak pozostali uczniowie.
Nie zmienia się również zakres umiejętności badanych na egzaminie. Został on określony dla wszystkich uczniów w standardach wymagań będących podstawą przeprowadzenia egzaminów.
Uczniowie z dysleksją (tak jak ich koleżanki i koledzy bez dysfunkcji) rozwiązują ten sam test. Jednak podczas egzaminu skorzystają z dostosowanych specjalnie dla nich rozwiązań organizacyjnych i technicznych: możliwość pisania w oddzielnej sali, wydłużenie czasu pisania egzaminu, korzystanie z lektora.
CELEM TYCH DZIAŁAŃ JEST WYRÓWNANIE SZANS PODCZAS EGZAMINU GIMNAZJALNEGO.
Literatura:
1. A. Rentflejsz- Kuczyk, Jak pomóc dzieciom dyslektycznym?
2. M. Selikowitz, Dysleksja i inne trudności w uczeniu się
3. M. Bogdanowicz, Prawa ucznia dyslektycznego w szkole.
napisała: Małgorzata Wójcik |
