|
Konspekt lekcji w klasie I gimnazjum
Cel poznawczy: rodzaje i sposoby wyrażania okolicznika, miejsce okolicznika w zdaniu.
Cel kształcący: umiejętność relacjonowania; opis sytuacji; pisownia przysłówków i wyrażeń przysłówkowych
Metoda: problemowa
Technika: gra dramatyczna
Tok lekcji:
1. Przygotowanie do ćwiczeń dramowych:
- wystawka reprodukcji obrazów Jana Matejki: „Bitwa pod Grunwaldem”, „Hołd pruski” oraz Kossaka „Krzyżacy przesyłający dwa miecze”;
- własnoręcznie namalowane plansze z herbami rycerskimi, np. Tępa podkowa.
- ustawienie stolików uczniowskich w półkole. Wybranie „księcia” i „księżnej” (zajmują centralne miejsce)
- dalsze miejsca przeznaczone dla „dam dworu” i „rycerzy”
- z boku stolik, przy którym zasiadają reporterzy
- pozostali uczniowie mają otwarty tekst „Krzyżaków” i ich zadaniem jest spontaniczne reagowanie na relacje wydarzeń słowami Sienkiewicza
2. Zapisanie tematu lekcji: „Gdzie, kiedy…,czyli jak przebiegał pojedynek Zbyszka z Bogdańca z bratem Rotgierem?”
· Uczniowie-sprawozdawcy przypominają wydarzenia dnia poprzedzającego pojedynek. Robią to na zasadzie sondy wśród zebranych. Jeden z uczniów prosi o przypomnienie słów Krzyżaka, wyzywającego na „sąd boży”, drugi – polskiego rycerza, przyjmującego wyzwanie. Uczniowie znad stolików cytują wypowiedzi z tekstu, a sprawozdawcy komentują współczesnym językiem osobowość, postawę i szanse przystępujących do pojedynku, podkreślając pychę Rotgiera i determinację Zbyszka.
· Do ćwiczeń dramowych włącza się uczeń – książę, który przypomina, iż obyczaj nakazuje mu zezwolenie na pojedynek, którego wynik uwarunkowany jest boską wolą.
· Uczniowie – reporterzy najpierw przedstawiają przeciwników wchodzących w szranki, opisując ich zbroje, oręż i tarcze z herbami. Następnie sprawozdawcy mówią o zachowaniu się przed przystąpieniem do pojedynku rycerzy i giermków. Jeden sprawozdawca cytuje słowa Rotgiera, drugi Zbyszka.
· Potem reporterzy, podzieliwszy się rolami, na zmianę relacjonują przebieg pojedynku. Przerywają relację co jakiś czas, prosząc „publiczność” o komentarze tekstowe dotyczące przeżyć i stanów emocjonalnych uczestników pojedynku
3. Zapisanie krótkiej relacji z pojedynku w zeszycie:
Za chwilę odbędzie się pojedynek sławnego rycerza Zbyszka z Bogdańca i rycerza krzyżackiego Rotgiera. Walka toczyć się będzie na dziedzińcu zamkowym. Starcie zapowiada się tu bardzo ciekawie. Będą walczyć na śmierć i życie. Właśnie w tej chwili rodzina książęca zajmie honorowe miejsca. W ostatnich rzędach w pośpiechu zasiadają rycerze i dwórki. Słychać głos pierwszej trąby. Na placu pojawiają się rycerze. Obaj wyglądają bardzo okazale. Dzieli ich tylko niewielka przestrzeń posypana piachem i popiołem. Wtem drugi sygnał. Krzyżak zuchwale powołuje się na sąd Boży.
Ale oto po raz trzeci słychać trąby. Walka zaczęła się! Rotgier uderza bardzo spokojnie, uchyla się do tyłu, unika zręcznie ciosów. Wszyscy boją się o Zbyszka. Polski rycerz skupił się w sobie i stał się ostrożniejszy. Jaka śmiertelna cisza panuje na krużganku. Ale co to…, czyżby rycerz zakonny powoli tracił siły? Wtem Zbyszko uderza w tarczę Rotgiera, temu ręka mdleje i opada bezwładnie. Brat Rotgier przechylił się w tył, a Zbyszko zdaje cios ostateczny. Tak, proszę państwa, to już koniec. Jeszcze tylko Rotgier krzyczy „Jezus!”
4. Ustalenie problemu do rozwiązania:
- Jakie części zdania wskazują na okoliczności czegoś?
- Jak o nie pytamy?
- Którą część mowy określają?
- Jakimi częściami mowy są wyrażone?
- Jakie mają znaczenie?
5. Obserwacja i analiza materiału. Uczniowie wyodrębniają czasowniki i ich określenia, zadają odpowiednie pytania i kolejno wpisują do rubryk tabeli?
1...................................... 2. Pytania 3....................................
odbędzie się kiedy? za chwilę
zapowiada się jak? bardzo ciekawie
będą walczyć w jaki sposób? na śmierć i życie
zajmuje kiedy? teraz
zasiadają? gdzie? w rzędach
zasiadają jak? w pośpiechu
wyglądają jak? okazale
powołuje się jak? zuchwale
uderza jak? bardzo spokojnie
uchyla się dokąd? do tyłu
unika jak? zręcznie
panuje gdzie? na krużganku
tracił jak? powoli
uderza w jaki sposób? znienacka
opada jak? bezwładnie
przechylił się gdzie? w tył
zapowiada się gdzie? tutaj
6. Uczniowie odpowiadają na pytania szczegółowe, np.
- O te części zdania pytamy… .
- Określają one czasowniki (wpisanie wyrazu „czasownik” jako nagłówka pierwszej rubryki).
- Są wyrażone… .
- Oznaczają okoliczności, w jakich zachodzą czynności i stany, mogą więc wskazywać na miejsce czynności, czas jej trwania, sposób wykonania, cel i przyczynę.
Tu nauczyciel podaje termin:
Te części zdania to okoliczniki, a uczniowie wpisują go do trzeciej rubryki tabeli.
7. Uogólnienie (ustne) dotyczące całości wprowadzonej wiedzy o okoliczniku.
8. Zastosowanie zdobytej wiedzy – ćwiczenia z podręcznika.
9. Praca w domu (do wyboru)
a) Wypisz z „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza opis sytuacji, który bardzo ci się podoba. Podkreśl w nim wyrazy charakterystyczne dla opisu sytuacji. Powiedz, jakimi częściami mowy są te wyrazy i co one określają.
b) Na zamku w Szczytnie-zredaguj opis sytuacji z zastosowaniem dużej liczby okoliczników różnego rodzaju.
Opracowała: Hanna Bajorek
|
