PRELEKCJA DLA RODZICÓW UCZNIÓW KLAS I SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Trudności adaptacyjne pierwszoklasisty.
TEZY:
1. Charakterystyka trudności.
2. Przyczyny trudności i możliwości ich rozwiązania.
3. Dodatkowe rady dla rodziców.
1. Charakterystyka trudności.
Kiedy dziecko ukończy siedem lat i rozpoczyna naukę szkolną, wkracza do drugiego zupełnie odmiennego środowiska, którym jest szkoła. Jest to poważne przeżycie dla dziecka. Dla większości uczniów klas pierwszych jest to czas nadziei. Dzieci idąc pierwszy raz do szkoły są zazwyczaj radośnie podniecone, dumne, że stały się uczniami. Wśród pierwszaków zdarzają się i dzieci, które boją się szkoły. Jedne z nich odczuwają lęk przed rozstaniem z matką, inne boją się po prostu nowej nie znanej sytuacji.
Przyczyny trudności rozstania z domem są rozmaite. Dziecka może mieć przykre wspomnienia z okresu rozłąki z rodziną spowodowane np. chorobą lub być tak zdominowane przez zaborczą matką, że obawia się podejmowania samodzielnych działań. Również dzieci wychowane w izolacji od innych dzieci, co może zdarzyć się jedynakom miewają obawy przed wejściem w środowisko szkolne. Dzieci, które obawiają się tego, co nieznane, to dzieci często nadmiernie wrażliwe, rozpieszczone, bez doświadczeń w radzeniu sobie z trudnościami lub też dzieci ostro karcone i wskutek tego zawsze oczekujące nagan i zagrożeń. Zdarza się również, że rodzice straszą dzieci szkołą jeszcze przed jej rozpoczęciem.
Dziecku, które z jakichkolwiek powodów boi się szkoły należy pomóc. Przede wszystkim trzeba w nim rozbudzić optymizm. Nigdy nie należy nazywać go „tchórzem” bądź „maluchem”, lecz obniżać napięcie własnym spokojem i wyraźną pewnością, że sobie poradzi. Optymistycznie nastawione dzieci nie bywają bezradne, bo zawsze wpadnie im do głowy jakieś dobre rozwiązanie. Są aktywne w każdej sytuacji, doznają mniej niepowodzeń, są lubiane i popularne.
Wraz z podjęciem prze dziecko nauki w szkole rodzina nie przestaje spełniać dalej funkcji wychowawczo – opiekuńczych, co więcej te funkcje stają się coraz bardziej skomplikowane. Aby dziecko rozwijało się właściwie, potrzebne są mu oba środowiska. Oddane do szkoły, lecz pozostawione w rodzinie „samo sobie” nie potrafi sprostać wymaganiom szkoły i życia. Pomoc rodziny i jej opieka są dzieciom szkolnym niezbędne. Trudności, jakie przeżywają niektóre dzieci w szkole są często spowodowane trudnościami, jakie przeżywa rodzina lub błędami, jakie popełnia wobec dziecka. Dobra sytuacja w rodzinie, właściwa atmosfera i stosunek wychowawczy ułatwiają dziecku pomyśle wejście do szkoły i sprostanie jej wymaganiom.
Wstąpienie do szkoły to wielka zmiana w życiu dzieci. Jest to przejście od działalności zabawowej do nauki szkolnej. Pojawiają się nowe obowiązki. Zdobywanie wiedzy szkolnej jest dla dziecka ciężką pracą i musimy to zrozumieć. Zmienia się tryb życia dziecka. Zabaw, chociaż odgrywa dalej ważną rolę (nie należy bronić dziecku zabawy) nie dominuje już.
Należy pamiętać, że większość dzieci klas pierwszych szczerze chce być dobrymi uczniami. Aby tak się stało pomóc musi rodzina. Jeżeli wystąpią u dziecka trudności, ważna jest szybka reakcja na te niepowodzenia. Rodzice często lekceważą pierwsze kłopoty lub każą dziecka nie udzielając właściwej pomocy. Reakcją rodziców na kłopoty dziecka powinno być dotarcie do ich przyczyn.
2. Przyczyny trudności i możliwości ich rozwiązania.
Istotne jest, aby zapewnić dziecku czas na naukę, odpoczynek (również na świeżym powietrzu), na zabawę, na kontakt z rówieśnikami, rozwijanie zainteresowań. Należy pamiętać o odpowiednim zdrowym odżywianiu, przestrzegać odpowiedniej ilości godzin snu dziecka. Do przyczyn powodujących trudności w zaadaptowaniu się do nowego środowiska należy zaliczyć:
§ Poziom intelektualny dziecka – dziecko, które nie jest w stanie zaspokoić wymagań rodziców znajduje się w wyjątkowo trudnej sytuacji. Rodzice często krytykują dziecko porównując z lepszymi. Dziecka popada w stres, nerwicę, rodzi się niechęć do szkoły. Psycholog powinien zbadać dziecko i postawić diagnozę.
§ Rozwój emocjonalny – dziecko w wieku przedszkolnym jest zazwyczaj spontaniczne i otwarte. Ujawnia swe uczucia, zachowuje się zgodnie z nimi i nie unika sytuacji wyzwalających napięcie. W szkole dziecko spotyka się z koniecznością dostosowania emocji w zależności od sytuacji. Również wraz z pójściem dziecka do szkoły rodzice starają się wpływać na nadmierne wrażane emocji i ich niedostosowanie do sytuacji. Czynią to różnie; dobrym słowem, przykładem i nagrodą, ale także ośmieszaniem, naganą czy karą. Ich złość okazywana dziecku pobudza jego stan emocjonalny, a nie hamuje go. Dzieci uczą się kontroli emocjonalnej przede wszystkim poprzez skuteczność lub nieskuteczność własnych zachowań emocjonalnych oraz poprzez obserwację zachowań innych ludzi. Dlatego jest tak ważne, aby nie ulegać kaprysom i awanturom dziecka, nie reagować złością na złość, ale spokojnie przeczekać czas wzmożonego napięcia. Terror ze strony dziecka nie powinien okazać się skuteczny.
W wieku szkolnym dojrzałość uczuciowa dziecka wzrasta. Jest to związane z dojrzałością umysłową. Dobre rozeznanie w sytuacji, umiejętność przewidywania różnych skutków podjętych działań pozytywnie wpływają na rozwój samokontroli.
§ Zły stan zdrowia dziecka, nieodpowiedni rozwój fizyczny. Należy zadbać o zdrowie dziecka.
§ Trudna sytuacja rodzinna (alkoholizm, kłótnie awantury, rozwód, błędy wychowawcze ze strony domu). Rodzina powinna się postarać uregulować te sprawy.
§ Zaburzenia funkcji wzrokowej i słuchowej, wady wymowy. Należy skorzystać z zajęć logopedycznych, reedukacyjnych.
3. Dodatkowe rady dla rodziców.
Co jeszcze rodzice powinni:
§ zachęcać, chwalić;
§ częściej nagradzać, rzadziej karać;
§ nie ośmieszać dziecka;
§ jeżeli dziecko ganimy to powinno wiedzieć za co, wyjaśnić mu niewłaściwy czyn;
§ pamiętać, że częste karanie wpływa na powolny zaniki wrażliwości dziecka;
§ zaspokajać podstawowe potrzeby psychiczne dziecka (bezpieczeństwa, więzi uczciwej, przynależności, uznania);
§ nie zaspokajać każdej zachcianki dziecka, ono musi nauczyć się, że czasem należy z czegoś zrezygnować;
§ konsekwentnie wychowywać;
§ przestrzegać głoszonych przez siebie zasad moralnych;
§ rozumnie kochać dziecko (akceptacja praw dziecka, interesowanie się jego problemami).
LITERATURA
M.Żebrowska, Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Warszawa 1982.
T. Gordon, Wychowanie bez porażek, Warszawa 1998.
Urszula Skrzypczak |
