Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Praca z dzieckiem dyslektycznym

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2371 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 
     Trudna jest sytuacja dzieci, które już od najmłodszych lat szkoły podstawowej nie radzą sobie z nauką , bo nie są w stanie opanować umiejętności czytania i pisania w czasie przewidzianym programem szkolnym.
     Ciężka praca z dzieckiem w domu, wizyty w poradniach , uczęszczanie na zajęcia reedukacyjne w szkole lub w poradni nie zawsze dają szybkie efekty. Dzieci te znając litery, nie potrafią płynnie czytać, często nieudolnie składają głoski, przekręcają wyrazy, gubią sens czytanego zdania. W pisaniu "gubią" litery, zmieniają ich kolejność, zniekształcają obraz graficzny wielu liter.
     Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu rozpoznaje się u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych, uwarunkowanych nieprawidłowym funkcjonowaniem centralnego układu nerwowego.
     Wyróżniamy kilka postaci tych specyficznych trudności, które mogą występować jednocześnie lub w izolacji:

  • dyslekcja – trudności w czytaniu (pojawiają się często z trudnościami w pisaniu),
  • dysgrafia – trudności w opanowaniu kaligrafii (niski poziom graficzny pisma),
  • dysortografia – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (błędy ortograficzne).
     W jakich czynnościach i zachowaniach dzieci możemy obserwować trudności i jak je interpretować?
Umiejętności graficzne dzieci uzależnione są, ogólnie mówiąc od poziomu spostrzegania i pamięci wzrokowej, od sprawności ruchowej rąk oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej.
     Są dzieci, które mimo, iż rysowały w przedszkolu i w domu, wykazują znacznie niższy poziom niż ich rówieśnicy. Może to być spowodowane zakłóceniem w rozwoju wymienionych sfer psychomotorycznych.
     Dzieci niezręczne manualnie lub z zaburzeniami w koordynacji wzrokowo-ruchowej upraszczają rysowane kształty, mają tendencję do zbyt silnego nacisku ołówka lub kredki, co spowodowane jest nadmiernym napięciem mięśni dłoni i palców. W rysunkach długo trzymają się formy zgeometryzowane i brak płynności linii. Częste ścieranie, zamazywanie i poprawianie linii spowodowane jest tym, że dzieci, widząc jak powinien wyglądać rysunek, są niezadowolone ze swej pracy. Treść rysunków bywa uboga nie dlatego, że dziecko nie wie , co jeszcze można narysować, lecz dlatego, że unika rysowania trudnych elementów, stara się uprościć rysunek do schematu względnie opanowanego ruchu.
     Dzieci z opóźnieniami spostrzegania i pamięci wzrokowej również wykonują rysunki ubogie w szczegóły, lecz jest to wynikiem powierzchowności obserwacji, trudności w rejestrowaniu, zapamiętywaniu wielu elementów spostrzeganych wzrokowo.
     Zapamiętują one jedynie główne zarysy przedmiotów, a mimo to często je zniekształcają. Dzieci te chętnie ściągają od kolegów pomysły rysunków, a przy rysunkach dowolnych ograniczają się do powielania zawsze tych samych treści. Niewielki zakres wyobrażeń wzrokowych utrudnia im rysunek. Dzieci te zapamiętują wiele szczegółów z usłyszanych opowiadań i umieją je słownie odtworzyć , natomiast prymitywnie i na znacznie niższym poziomie opisują obrazki, ograniczając się do wymienionych przedmiotów, czasem mało istotnych.
     Rysunek, szczególnie wykonany według wzoru, pozwala również zaobserwować zakłócenia w orientacji przestrzennej co ujawnia się w postaci mylenia kierunków: lewy-prawy, góra- dół.
     Dzieci odwzorowujące nieprawidłowo umieszczone elementy rysunku, zmieniają ich wzajemne położenie. Zjawisko to jest najczęściej związane z nieukończonym procesem lateralizacji u dzieci 7-letnich.
     Większość dzieci z trudnościami w spostrzeganiu wzrokowym nie lubi rysować, ponieważ sprawia im to trudności i nie daje satysfakcji. Nie rysując dostatecznie często, nie mają okazji ćwiczenia funkcji w nie zaangażowanych.
     Wskazane jest zachęcanie dzieci do rysowania, zwracanie uwagi na zapamiętywanie szczegółów, zachęcanie do rysowania przez kalkę techniczną , do lepienia, modelowania, wyrywania i wycinania.
     Przed rysowaniem należy przeprowadzić kilka ćwiczeń rozluźniających mięśnie dłoni i rąk , polegających na swobodnych ruchach. Dzieci powinny rysować nie tylko na tematy dowolne lub temat zadany. Wskazany jest rysunek według wzoru, co pozwala na korygowanie własnego rysunku-wzór nie może być trudny pod względem graficznym. Dla dzieci ćwiczących spostrzegawczość wzrokowa i orientację szczególnie cenne jest odwzorowanie układów geometrycznych, wymagające dokładnej analizy przedstawionej struktury, uwzględniania kierunków i stosunków pomiędzy poszczególnymi elementami układów.
     Pisanie- jako czynność graficzna angażująca te same funkcje co rysunek – ujawnia analogiczne niedobory w zakresie spostrzegania wzrokowego, sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo-ruchowej, Kreślenie liter wymaga znacznie większej precyzji palców niż rysunek.
     Dzieci niezręczne manualnie często początkowo piszą nieczytelnie, z biegiem czasu poprawiają pismo, które jednak nadal jest brzydkie. Nie potrafią regulować tempa pisania dla uzyskania lepszego efektu. Ich ruchy przy pisaniu są gwałtowne, pozbawione płynności, litery wychodzą poza linie nie są łączone, dzieci nadmiernie przyciskają ołówki, kredki czy flamastry. Dzieci te z trudem nabierają wprawy w pisaniu. Szukając coraz to łatwiejszych sposobów kreślenia znaków, nie wykształcają automatyzmów ruchowych, które ułatwiają szybkie pisanie. Nie nadążają za innymi dziećmi przy przepisywaniu z tablicy, podczas dyktand w ich zeszytach znajdują się urywki zdań, nie dokończone słowa, fragmenty tekstu. Całe zdania, a nawet strony w zeszycie mogą być napisane odmiennym charakterem pisma.
     Zakłócenia spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej powodują wiele błędów w pisaniu u dzieci i młodzieży w klasach wyższych, szczególnie w sytuacjach napięcia emocjonalnego (dyktando, sprawdzian).
     W początku nauki obserwujemy błędy przy przepisywaniu: opuszczanie liter, mylenie liter o podobnym kształcie: m-n, c-a, p-b, d-g, przestawianie kolejności liter w wyrazach.
     Niezręczne manualnie dzieci nie potrafią rozplanować wyrazu w liniaturze na stronie zeszytu, nie zachowują marginesu, robią nierówne odstępy przy pisaniu cyfr i słupków. Występuje pismo lustrzane, przestawienie liter (rów-wór i wątpliwości czy to 3 , czy E). Czynność pisania nie jest czynnością graficzną. Wymaga ono umiejętności przeprowadzenia analizy dźwiękowej zapisanego słowa. Przy pisaniu z pamięci tylko dwu-, trzyliterowe słowa odtwarzane są na podstawie pamięciowego ich obrazu. Przy złożonej strukturze słowa dziecko zapamiętuje jego brzmienie i samo sobie dyktuje. W tych przypadkach poważną rolę odgrywa percepcja słuchowa. Stosowana obecnie metoda nauki czytania i pisania kładzie nacisk na umiejętność różnicowania podstawowych elementów mowy (fonemów).
     W okresie przygotowawczym dzieci przeprowadzają analizę i syntezę dźwiękową słów, początkowo bez znaku graficznego, rozpoznają poszczególne głoski w słowach, określają ich lokalizację, składają słowa z pojedynczo poznanych dźwięków. Tak jak znak graficzny jest dla nich symbolem zupełnie abstrakcyjnym, tak i poszczególne głoski konkretyzują się dopiero wtedy, gdy są ułożone w słowo.
     U dzieci z zaburzoną percepcją słuchową można zaobserwować następujące objawy:
  • zachowują się tak, jakby nie rozumiały, czego się od nich żąda.
  • nie potrafią powtórzyć dźwięków (głosek) we właściwej kolejności w słowie przed chwilą analizowanym (przez nauczyciela lub kolegę),
  • próby samodzielnej analizy nie udają się (robią błędy), analizują dość dobrze krótkie słowa, z dłuższymi mają trudności,
  • potrafią rozpoznać pierwszą głoskę słowa, mają trudności z rozpoznaniem ostatniej.
Zaburzenia spostrzegania słuchowego odbijają się na przebiegu czynności pisania
  • robią błędy przy pisaniu z pamięci i ze słuchu (dyktanda)
  • najczęściej występujące błędy – to mylenie liter o podobnym brzmieniu
  • głoski dźwięczne i bezdźwięczne , np. rów-róf, chleb-chlep,
  • opuszczają końcówki słów, sylaby i litery,
  • popełniają błędy przy zmiękczaniu (słonice-słońce, ciema ćma, źma- zima),
  • robią błędy wynikające z nieprawidłowej wymowy (ćfik- dźwig).
Trudności w czytaniu wynikające z opóźnionej percepcji wzrokowej, to:
  • uporczywe głoskowanie lub sylabizowanie wynikające z trudności szybkiego rozpoznania struktur graficznych , po których następuje scalenie w słowa, trudności ze śledzeniem czytanego przez nauczyciela i kolegów tekstu; nie wiedzą, od którego miejsca mają czytać dalej, gubią liniaturę, przechodząc do następnej linijki, pomagają sobie, prowadząc palcem po czytanej linijce, czasem czytają ten sam tekst drugi raz.
  • trudności ze scaleniem słowa; rozpoznanie liter przebiega wolno, lecz dzieci nie słyszą całego słowa, więc literują wielokrotnie, zanim przeczytają w całości,
  • trudności z głośnym czytaniem; lepiej rozumieją tekst czytany po cichu niż głośno.
     Nie należy męczyć dzieci głośnym czytaniem, trzeba ćwiczyć codziennie czytanie krótko (15 minut), by nie zniechęcić . Nie można głoskować , lecz czytać sylabami, jeżeli dzieci nie potrafią całościowo odczytać wyrazu. Należy dostarczyć książki z krótkimi tekstami (wiersze, zagadki, stopniując ich trudność ,sprawdzać poprzez rozmowę stopień zrozumienia tekstu.
     Starsze dzieci z zaburzeniami spostrzegania nigdy nie czytają ładnie, czytają wolno, przyśpieszając , robią dużo pomyłek, nie zwracają uwagi na znaki.
     Dzieci z zaburzeniami funkcji słuchowe nawet gdy opanują czytanie , nie potrafią modulować głosu zgodnie z treścią, czytają monotonnie, jakby nie rozumiały tekstu. Ważne jednak, by czytały chętnie dla siebie.
     Opóźnienia w rozwoju funkcji poznawczych i motorycznych powodują nie tylko trudności w nauce języka ojczystego, ale również języków obcych i wielu innych przedmiotów szkolnych. Dziecko nie potrzebuje specjalistycznego , zindywidualizowanego nauczania. Ważne jest, aby nauczyciele rozumieli obiektywne przyczyny trudności tych dzieci, doceniali potrzebę motywowania ich do wysiłku.
     Konieczne jest dostosowanie wymagań do możliwości dziecka i ocenianie jego prac w stosunku do włożonego wysiłku, a nie uzyskanych efektów. Dlatego nauczyciele powinni zapoznać się z wynikami badań diagnostycznych. Pozwoli im to uniknąć zarówno niedoceniania, jak i przeceniania dziecka. Powinni być świadomi ,że odpowiedzi są lepszym wskaźnikiem jego umiejętności niż prace pisemne. Prace pisemne dziecka powinny być oceniane ze względu na ich zawartość (treść, wiedzę), a nie ze względu na poprawność ortograficzną czy poziom graficzny pisma.

Dziecko dyslektyczne w klasie.

     W pracy z dzieckiem dyslektycznym w klasie konieczne jest uwzględnienie następujących elementów:
  • mniejsze możliwości w zakresie czytania i pisania dziecka dyslektycznego niż możliwości przeciętnie zdolnego ucznia,
  • mimo obniżonej zdolności do czytania i pisania, dziecko osiąga normę intelektualną (tzn. nie kwalifikuje się do szkoły specjalnej).
     Nauczyciel nie powinien dopuścić , aby słabe postępy w czytaniu i pisaniu zniechęciły dziecko do nauki. Aby to osiągnąć , musi ograniczyć wymagania w tym zakresie i równocześnie zachęcać do zdobywania jak najlepszych wyników w zakresie innych umiejętności.
Wskazane jest aby :
  • Nie zmuszać takiego dziecka do czytania głośnego wobec całej klasy (może nic nie zrozumieć z przeczytanego tekstu, a sposób czytania może być znacznie gorszy niż bywa to w innych warunkach). W początkowym okresie nauki dziecko dyslektyczne w czasie czytania i pisania całą uwagę koncentruje na technice tych czynności i często nie jest w stanie uświadomić sobie treści tego, co czyta lub pisze.
  • Indywidualnie traktować dziecko leworęczne i z obniżoną sprawnością motoryczną , ponieważ ma to wpływ na niski poziom estetyczny zeszytów.
  • Posadzić dziecko blisko siebie, aby móc je obserwować i pomóc mu, gdy będzie miało trudności. Dziecko, które siedzi blisko nauczyciela , lepiej koncentruje uwagę (trudności z koncentracją to jeden z problemów).
  • Nauczyciel powinien sam pisać wyraźnie na tablicy i zwracać uwagę, czy dziecko dyslektyczne nadąża z pismem.
  • Dyktanda w klasach niższych (szczególnie w klasie I ) należy zastąpić pismem z pamięci (jeszcze korzystniejsze jest zrobienie takiego sprawdzianu indywidualnie, poza lekcją), a w klasach wyższych ocenić opisowa przez wskazanie błędów które stałyby się materiałem do indywidualnej pracy związanej z ich poprawą,
  • Dyktanda nie powinny mieć zdań złożonych (dziecko nie potrafi zapamiętać całego zdania , pisze zbyt wolno, nie nadąża za całą klasą, zapisuje tylko urywki zdań, nie kończy wyrazów, opuszcza litery, w czasie klasowego dyktanda popełnia błędy w wyrazach, które potrafi poprawnie pisać w domu).
  • W klasie , podczas przepisywania lub czytania tekstu, dziecku dyslektycznemu powinno się zadawać odpowiednio krótszy fragment,. Jeżeli uda mu się nie popełnić błędu, to zwykle grafika pisma pozostawia wiele do życzenia ( krzywdą
  • Jest ,jeżeli nauczyciel nie uwzględnia takiej pracy).
Praca nad opanowaniem czytania i pisania wymaga od dziecka wysiłku nawet wtedy, gdy jest ono uczone przez wyspecjalizowanego reeduktora, dlatego tak wielkie znaczenie ma dostrzeżenie osiągnięć dziecka i te osiągnięcia powinny stanowić podstawę oceniania. Jeżeli postępy dziecka w czytaniu i pisaniu są stale oceniane jako niewystarczające , dziecko zniechęca się do dalszej pracy nad pokonywaniem trudności w tym zakresie, a równocześnie nabiera przekonania, iż również nie osiąga dobrych wyników w innych umiejętnościach. Aby nie dopuścić do takiego zniechęcenia, trzeba umożliwić dziecku wykazanie swoich umiejętności w innym zakresie i podkreślić wobec całej klasy jego osiągnięcia w tej dziedzinie. Jeżeli dziecku uda się dobrze w klasie odczytać tekst, który opanowało w czasie ćwiczeń w domu , to nabiera ono przekonania, że wysiłek wkładany w pracę domową jest opłacalny, że poprzez pracę może osiągnąć umiejętność czytania.
     Ponieważ metoda i tempo nauczania w klasie nie jest dostosowane do możliwości dziecka dyslektycznego, zasadnicza nauka musi odbywać się poza klasą. Ważne jest, aby nie przeciążać dziecka czytaniem i pisaniem.
     Jeżeli dziecko czyta zbyt długo, jego czytanie nie poprawia się. Ponieważ czytanie sprawia dziecku poważne trudności , szybko się ono męczy, nie jest w stanie skoncentrować uwagi i czyta źle. Podobnie jest z pisaniem. W związku z tym, ilość zadawanych prac trzeba dostosować do możliwości dziecka.
     Zdarza się nawet ,że dziecko w klasie IV nie jest w stanie opanować poprawnego czytania tekstu obejmującego więcej niż pół strony. Nauczyciel powinien uwzględnić to przy sprawdzaniu odrobionej lekcji. Dziecko nie powinno czytać głośno przy całek klasie tekst, którego nie ćwiczyło. Jeżeli czytanka jest zbyt długa do możliwości dziecka, wyznaczamy mu fragment tekstu, który ma poprawnie czytać i polecamy zapoznać się z treścią całej czytanki. Nie zawsze dziecko jest w stanie samo przeczytać ze zrozumieniem całości zdanego materiału, zwłaszcza ,że oprócz tekstów z języka polskiego musi przeczytać materiały z zakresu innych przedmiotów. Po przeczytaniu konieczne jest omówienie tekstu, aby utrwalić podane w nim wiadomości . Czasem dziecko robi notatki, w których ma zestawione najważniejsze daty, wydarzenia, nazwiska, pojęcia.
     Warto także zaznaczyć , że dzieci dyslektyczne nie powinny być "wyrywane" do natychmiastowej odpowiedzi, ponieważ mają trudności z szybkim przypominaniem danych , nazw (biologia, geografia), dat (historia), terminów i długich ciągów reakcji chemicznych, a także słówek z języków obcych.
     Dzieci dyslektyczne szybko wykazują oznaki zmęczenia, po 10 minutach intensywnej koncentracji uwagi muszą odpocząć – mieć krótką przerwę lub zmienić rodzaj aktywności. Dziecko dyslektyczne ma osłabioną funkcję pamięci, dlatego potrzebuje dłuższego czasu na powtórzenie i utrwalenie materiału. Do utrwalenia wiadomości należy zaangażować jak najwięcej zmysłów: ruch, słuch, dotyk.
     Dobrze jest jak najczęściej sprawdzać zeszyt dziecka (dzieci te mają tendencję do zniekształcania informacji, np. PKS zapisują SKP, 13 zamiast 31). Stąd częste błędy przy rozwiązywaniu zadań, U dzieci dyslektycznych obserwujemy takie sprzeczności: dobra znajomość faktów historycznych a trudności z ich chronologicznym uporządkowaniem; wiedza z zakresu geografii a niemożność zorientowania się na mapie; prawidłowe rozwiązanie zadań matematycznych a niemożność zapamiętania tabliczki mnożenia i pomyłki w działaniach arytmetycznych; wielokrotne przepisywanie tego samego tekstu w ramach poprawy pracy klasowej a popełnienie podczas przepisywania coraz to nowych błędów ortograficznych w często powtarzających się wyrazach; zapamiętanie wiersza na pamięć a popełnianie błędów przy jego pisaniu; ładne przepisywanie kilku linijek a bazgranie w dalszej części zeszytu; dobry słuch muzyczny a niemożność nauczenia się czytania nut.
     Ponadto nie należy opierać nauczania na emocjach negatywnych: strachu, niepewności, poczucia wstydu i winy, lecz na uczuciach pozytywnych : zainteresowaniu, zaciekawieniu, przeżyciu sukcesu. Unikać trzeba stwierdzeń silnie negatywnych , np.: nie, źle, to nie na temat. Nauczyciel powinien dać szansę poprawy:

Opracowała:

Anna Żuchniewicz

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie