Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
ROZPRAWKA-szkolna forma wypowiedzi

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 61985 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 
Rozprawka to jedna z najtrudniejszych form wypowiedzi obowiązujących w gimnazjum.
Sprawia uczniom sporo kłopotów – z opanowaniem słownictwa, charakterystycznym stylem, argumentacją. Nauczyciele też się z nią zmagają w sensie, jak najprościej przybliżyć uczniom tę trudną formę wypracowania.
Gimnazjalista, wg standardów wymagań egzaminacyjnych, powinien tworzyć poprawne wypowiedzi pod względem językowym i stylistycznym w różnych formach, w tym rozprawkę (standard egz. II 1).Istotne jest przygotowanie ucznia od początku edukacji poprzez stwarzanie na jednostkach lekcyjnych sytuacji problemowych, gdyż napisanie rozprawki wymaga udziału logicznego myślenia problemowego. Przesłanki wyjaśniające problem uczniowie czerpią z doświadczeń życiowych, wiedzy, lektur, filmu, własnych przekonań. Rozprawka w ostatecznym kształcie jest pisemnym wynikiem skończonych rozważań. W trakcie tych rozważań, to, co błędne zostało odrzucone, to, co słuszne – przyjęte i uzasadnione.
Przygotowaniem do pisania rozprawki może być redagowanie opinii popartej argumentem. Lekcję taką możemy przeprowadzić po omówieniu cyklu fraszek J Kochanowskiego i J. Sztaudyngera w klasie I.

Przykład lekcji przygotowującej do pisania rozprawki

1. Przypomnienie tematyki fraszek J. Kochanowskiego – jakie poglądy wyznaje postać mówiąca we fraszkach „Na zdrowie”, „Na lipę” i „Na dom
w Czarnolesie” ?
2. Przypomnienie tematyki fraszek J. Sztadyngera – co wspólnego mają fraszki współczesne z fraszkami Kochanowskiego?
3. Sformułowanie problemu – „ która z poznanych fraszek, dawnych lub współczesnych, zawiera opis rzeczywistości najbardziej według ciebie prawdziwy i aktualny ?”. Na zasadzie „burzy mózgów” uczniowie poszukują rozwiązania problemu, formułują wypowiedzi.
4. Wprowadzenie schematu argumentu, rozwiązywanie problemu – zredaguj pisemnie swoją odpowiedź, krótko uzasadnij swoją opinię, stosując odpowiednie słownictwo. Możesz zastosować podane schematy:


Według mnie..., jak zauważyłem..., niezależnie od epoki..., przykładem może być...,


Najbardziej aktualna jest..., a to dlatego, że...., można przecież i dziś...,
sądzę jednak...


Całkowitą rację ma..., ja też uważam że..., najlepszym przykładem jest...,
dlatego myślę, że....

5. Praca domowa – redagowanie opinii.



Jeżeli chodzi o pierwszą lekcję rozprawki, po własnych doświadczeniach, „próbach i błędach” jestem zwolennikiem metody wykładu z omówieniem i podaniem charakterystycznych cech tej formy wypowiedzi, zwłaszcza słownictwa. Sugeruję wykorzystanie rzutnika pisma i folii (lub multimedialnego) z przygotowanym materiałem (schematy rozprawek, słownictwo oraz ćwiczenia)

MATERIAŁ DO ROZPRAWKI

Rozprawka – forma wypowiedzi polegająca na rozumowaniu, wyjaśnianiu, uzasadnianiu i wnioskowaniu (nie na streszczaniu i opisywaniu).

Język jest charakterystyczny. Samo słowo „rozprawka” przywodzi na myśl raczej styl naukowy i publicystyczny niż potoczny. I słusznie – używamy precyzyjnych sformułowań oraz charakterystycznych zwrotów mających na celu przekonanie czytelnika o słuszności naszych sądów i opinii.

Schematy rozprawki

I schemat

I Teza (postawienie zagadnienia, wstęp)

Np. Pieniądze szczęścia nie dają.

II Argumenty (uzasadnienie własnej opinii, racja, dowód)

a) za pieniądze nie można kupić wszystkiego:
- uczuć
- zdrowia
- młodości
- wiedzy
- talentu
- zalet charakteru
- inteligencji
-
b) pieniądze nie są lekarstwem na wszystko
- samotność
- śmierć
- upływ czasu
-
c) są rzeczą nabytą – można je łatwo stracić

III Potwierdzenie Tezy (podsumowanie, potwierdzenie słuszności swojej racji)

Np. To nie pieniądze są najważniejsze, ważniejsze są .................


II schemat


I HIPOTEZA w formie pytania
(wątpliwości na początku pracy, nie wiem jeszcze, czy mam rację, postaram się przeprowadzić wywód i opowiedzieć się za którąś ze stron)

Np. Czy pieniądze szczęścia nie dają?


II Argumenty – np. jak wyżej

III Teza

Np. Uważam, że pieniądze szczęścia nie dają, gdyż......


III schemat


I TEZA
Np. Jestem zdania, że pieniądze szczęścia nie dają.

II a) Argumentacja za tezą – nie kupi się za nie zdrowia
b) Argumentacja przeciw tezie – mogą pomóc w zdobyciu cennego i drogiego lekarstwa
c) argumenty za tezą – uzależniają od wartości materialnych, luksusu
d) argumenty przeciw - dają niezależność finansową


III Podsumowanie (Teza)

Np. W świetle przytoczonych argumentów stwierdzam, że .......


Podczas pisania rozprawki powinniśmy:

a) trzymać się z góry zaplanowanego schematu
b) jasno sformułować tezę
c) uporządkować argumenty
d) unikać zdań wielokrotnie złożonych ( stosujemy zd.poj.złoż., podw. lub wsp.)
e) przytaczamy jakiś fakt tylko po to, by coś uzasadnić, nie opowiedzieć
f) wstęp i zakończenie nie mogą brzmieć jednakowo.
g) stosować akapity
h) stosować słownictwo charakterystyczne dla rozprawki


Ze względu na logiczność i konsekwencję toku rozumowania rozprawka powinna odznaczać się spójnością poszczególnych członów wypowiedzi.

Stosujemy następujące słownictwo:

Wstęp:

§ zacznę od ...,
§ będę starał się bronić tezy, iż...
§ jestem zdania, że ... ,
§ sądzę, iż ...
§ celem moich rozważań jest ... ,
§ celem tej pracy jest...
§ może warto najpierw zastanowić się nad znaczeniem słowa ... ,
§ Proponuję najpierw rozważyć, czym jest ... ,
§ zamierzam skupić się na ... ,
§ problem, o którym chcę pisać ... ,
§ zgadzam się z tezą, że ...
§ nie mogę zgodzić się z tezą zawartą w temacie...
§ na wstępie pragnę...


W trakcie gromadzenia argumentów:

§ po pierwsze , po drugie,
§ wydaje mi się,
§ jestem pewna, iż,
§ jestem przekonana, że...,
§ trudno zaprzeczyć, że ... ,
§ nie należy zapominać również ... ,
§ oto kolejny argument ... ,
§ komuś może wydawać się, że ... ,
§ co prawda,
§ a jednak,
§ z całą pewnością,
§ przytoczmy jeszcze jeden argument,
§ jednakże, natomiast, przeciwnie, poza tym, na przykład,
§ z kolei przejdą do,
§ tyle o ...,
§ następne zagadnienie to... ,
§ i ostatnia sprawa... ,
§ na zakończenie ,
§ przypuszczalnie, być może, prawdopodobnie,
§ jak zauważyłam,
§ mogę jeszcze dodać,
§ całkowitą rację ma,
§ niewątpliwie
§ dowodzi tego...
§ powołam się na...
§ najlepiej ilustrują to słowa..
§ potwierdza to..


§ Zakończenie rozprawki:

§ w świetle przytoczonych argumentów,
§ z tego, co napisałam, wynika, że...
§ przytoczone argumenty wystarczą, by stwierdzić, że ...
§ jak wynika z przytoczonych argumentów...
§ sądzę, iż udało mi się udowodnić, iż ...
§ myślę, że dowiodłam, iż...
§ sądzę, że przedstawione przykłady wystarczą, aby przekonać o słuszności mojego twierdzenia...
§ wszystko to prowadzi do wniosku, iż...

Następnie analizujemy tekst przykładowej rozprawki biorąc pod uwagę:
- układ
- słownictwo
- sposób argumentacji
PRZYKŁADOWA ROZPRAWKA

TEMAT: CZY NALEŻY POMAGAĆ KOLEGOM W NAUCE ?


PLAN

I TEZA: Pomoc koleżeńska w nauce – zwyczaj pożyteczny i piękny.

II ARGUMENTY:

1. Dla uczniów słabszych szansa poprawienia ocen.
2. Możliwość nadrobienia zaległości po dłuższej nieobecności.
3. Zaoszczędzenie rodzicom wydatku na korepetycje.
4. Kształtowanie takich cech charakteru, jak odpowiedzialność, poczucie obowiązku, koleżeństwo.
5. Pomoc koleżeńska dobrym sposobem na cementowanie przyjaźni.

III POTWIERDZENIE TEZY:

System pomocy koleżeńskiej jest nie tylko pożyteczny i piękny, ale wręcz konieczny we współczesnej szkole.


System pomocy koleżeńskiej jest tak stary jak sama szkoła.
Na pewno każdy z nas, nawet najzdolniejszy, znalazł się w sytuacji, kiedy musiał skorzystać z czyjejś pomocy w nauce. Uważam, że pomoc koleżeńska jest w szkole zwyczajem bardzo pożytecznym i pięknym.
Po pierwsze, daje ona uczniom słabszym szansę poprawienia ocen. Natura, niestety, nie wszystkich obdarzyła jednakowymi zdolnościami. Jeden – „chwyta w lot”, innemu natomiast nie wystarczy wykład nauczyciela, bo nie jest w stanie nadążyć za tokiem jego rozumowania, nawet jeśli bardzo uważa na lekcji.
Niezrozumienie jednego zagadnienia uniemożliwia uczniowi mniej zdolnemu zrozumienie następnych partii materiału.
W konsekwencji powstają zaległości, sypią się jedynki, aż uczeń załamuje się i przestaje wierzyć w swoje siły. Pomoc koleżeńska niewątpliwie zapobiega takiej sytuacji.
Po drugie, nie tylko uczeń słaby ma niepowodzenia w nauce. Zdarzają się one także uczniom zdolnym. Wystarczy dłuższa nieobecność w szkole z powodu choroby. Przepisanie notatek z zeszytu kolegi to zbyt mało, aby nadrobić zaległości, bowiem trudniejsze tematy wymagają wyjaśnienia. Wtedy niezbędny jest kolega, który wytłumaczy nowe zagadnienia.
Kolejna sprawa wiąże się z upowszechniającym się dziś zwyczajem dawania korepetycji. Nie wszystkich rodziców stać jednak na opłacanie dodatkowych, często kosztownych lekcji, gdyż jest to poważny uszczerbek w budżecie domowym. Jestem zdania, że systematyczna i przemyślana pomoc koleżeńska z powodzeniem może zastąpić drogie korepetycje.
Na koniec wspomnę o tym, że ze współpracy płyną nie tylko korzyści dla nauczanego, ale także dla uczącego.
Ten, który pomaga słabszemu koledze, przy okazji sam sobie utrwala materiał, uczy się też odpowiedzialności za drugiego człowieka i rozwija koleżeńskość.
Ma też satysfakcję, kiedy jego podopieczny otrzyma dobrą ocenę.
Poza tym pomoc koleżeńska może być doskonałą okazją do powstawania trwałych przyjaźni.
Z przytoczonych argumentów wynika, że pomoc koleżeńska, oczywiście dobrze zorganizowana, jest zwyczajem nie tylko pożytecznym i pięknym, ale wręcz koniecznym we współczesnej szkole. Ci, którzy potrafią i chcą pomagać innym, z pewnością wyrosną na wartościowych ludzi, chętnych do niesienia pomocy potrzebującym.


Kolejne ćwiczenia:

Do podanego tekstu wstaw słownictwo rozprawki tak, aby tekst nabrał formę argumentacyjną.

Rodzice boją się o mnie. Mam 15 lat. Rodzice mówią, że jestem jeszcze zbyt młoda. Mam własne zdanie na różne tematy. Chciałabym mieć więcej swobody. Rodzice nie pozwalają mi późno wracać do domu. Jest dużo napadów. Nie jestem już dzieckiem. Czuję się ograniczana. Dorośli są mało wyrozumiali. Świat stał się niebezpieczny. Rodzice mają swoje racje.

TEZA – to twierdzenie, które wyraża pewny, ściśle określony pogląd lub opinię na dany temat. Można ją sformułować na podstawie czyjegoś poglądu (autora, filozofa, bohatera literackiego) lub myśli ogólnoludzkiej (sentencji, przysłowia aforyzmów), a także zdarzeń rzeczywistych lub fikcyjnych.

Np. Uważam, że Jan Kochanowski miał rację, twierdząc, że zdrowie jest bezcenne.

Na podstawie podanych stwierdzeń sformułuj i zapisz tezę.

1. w szkole spędzam dużo czasu, poszerzam swoją wiedzę, uczę się różnych zachowań.
2. panuje przemoc, dochodzi do rozbojów, media informują o napadach, ludzie są obojętni na zło.
3. „dorośli są dziwni”, mają mało czasu, dzieci często są same w domu, dorośli dużo pracują, dzieci mają swój świat.



Dokończ fragment argumentowania.

1. Na podstawie tego, co mówią moi rodzice o swojej młodości, mogę wyciągnąć wniosek.............
2. Z całą pewnością mogę stwierdzić, że.........
3. Według mnie najlepsze są filmy............
4. Kiedy widzę wulgarne zachowanie młodzieży, muszę przyznać, że..........



Na koniec proponuję ćwiczenie ze świadomym wykorzystaniem słownictwa rozprawki – przeredagowanie tekstu informacyjnego na „mini-rozprawkę”.
Polecenie: Do podanego tekstu wstaw słownictwo rozprawki tak, aby tekst nabrał formę argumentacyjną.

BYĆ CZY MIEĆ ??

Teraz, gdy ma się 14 lat, każdy bez wahania powie „mieć”. Większość szkolnego społeczeństwa ma swoje marzenia i pomysły, do których zrealizowania potrzebna jest gotówka, i to w znacznie większych ilościach niż miesięczne kieszonkowe.
Choćbym sobie wmawiał przez 5 godzin dziennie, że trzeba się uczyć, nie wyzbędę się marzeń o szybkiej sportowej motorówce. Patrząc w przyszłość, dochodzę do wniosku, że bardziej przydatne jest „być” w znaczeniu wiedzy. Z dyplomami przyjmą mnie do każdej szkoły, a za kilka lat do wymarzonego zawodu.
Ale to dopiero przyszłość. „Być” często nie może istnieć bez „mieć”, bo studia niekiedy kosztują dziesiątki tysięcy.


Następna lekcja- to wspólne redagowanie rozprawki na zasadzie „burzy mózgów”. Temat – dowolny, najlepiej z gruntu szkolnego np. Co sądzisz na temat szkolnego zwyczaju ściągania?






Opracowała:
mgr BEATA SIKORSKA
Gimnazjum Publiczne w Wąchocku

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie