|
Ścieżka dydaktyczna to stosunkowo nowe pojęcie w turystyce i edukacji. Ma jednak duże szanse na to, aby wejść na stałe do języka polskiego i upowszechnić się. Człowiek coraz bardziej interesuje się ochroną przyrody, odczuwa potrzebę odpoczynku na łonie natury, z dala od zgiełku i hałasu miast.
Pierwsze ścieżki pojawiły się w Polsce w II połowie lat siedemdziesiątych i ich popularność obecnie bardzo rośnie.
Ścieżka przyrodnicza bywa często zastępowana nazwą ścieżka dydaktyczna, ponieważ epitet ten wskazuje na główny cel tworzenia tego typu ścieżek- edukację. Terminem tym będę posługiwała się w dalszej części pracy.
Ścieżka dydaktyczna jest trasą pokonywaną najczęściej pieszo w celach edukacyjnych.
Rola ścieżek dydaktycznych w edukacji jest ogromna, ponieważ umożliwia uczniom poznanie najciekawszych obiektów historycznych, przyrodniczych i kulturowych na danym terenie. Ścieżki uwrażliwiają na piękno przyrody, rozwijają i wzbogacają kulturę turystyczną dzieci.
Ścieżka dydaktyczna to doskonałe pole do praktycznego nauczania wielu przedmiotów, stanowi niejako naturalną pomoc dydaktyczną lub swoiste laboratorium natury.
Praca na ścieżce dydaktycznej pozwala na:
• wyróżnianie, nazywanie i opisywanie wybranych elementów środowiska,
• dostrzeganie związków między czynnikami środowiska przyrodniczego,
• dostrzeganie i rozumienie powiązań człowieka ze środowiskiem,
• kształtowanie u uczniów przekonania o konieczności ochrony przyrody i odpowiedzialności za stan środowiska,
• rozwijanie zamiłowań przyrodniczych, krajoznawczych, turystycznych, fotograficznych, historycznych,
• kształtowanie postaw uczniów- poprzez pobudzanie czynnika emocjonalnego,
• pogłębienie więzi ze swoim regionem.
Dzięki ścieżce dydaktycznej można opuścić mury szkoły, zbliżyć się do przyrody i najbliższego otoczenia. Ludzi cechuje naturalna skłonność do interesowania się swoim miejscem zamieszkania. Warto więc bazować na tej potrzebie w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych.
Ucząc przyrody każdy nauczyciel ma świadomość, że u dzieci w wieku szkolnym przeważa myślenie konkretno-obrazowe. W związku z tym zdobywanie wiedzy i umiejętności przyrodniczych powinno odbywać się drogą doświadczeń i bezpośrednich obserwacji. Sprzyjają temu zajęcia w terenie. Szczególnego więc znaczenia nabierają zajęcia na trasie ścieżek przyrodniczo-dydaktycznych. Są one rodzajem szlaku turystycznego, który został w taki sposób wyznaczony w terenie, aby zaprezentować przyrodę jako zespół elementów i procesów tworzących wspaniały system, będący środowiskiem, w którym żyjemy. Dlatego słusznie coraz większą popularnością cieszą się ścieżki dydaktyczne, gdyż pozwalają uczniom przemierzającym szlak (wraz z nauczycielem) pogłębić wiedzę na temat przyrody.
Potrzeba i konieczność zajęć w terenie wynika z celów poznania najbliższego środowiska i swojego regionu w korelacji z wieloma przedmiotami oraz zwrócenie uwagi na niepowtarzalne piękno krajobrazu. Dziecko często nie dostrzega, nie rozumie otaczającej go rzeczywistości, dlatego należy nauczyć go patrzeć, przyzwyczajać do obserwowania i kreatywnego myślenia, szczególnie dostrzegania zmian zachodzących pod wpływem różnych przyczyn.
Bezpośredni kontakt z otoczeniem jest podstawą porównywania, wnioskowania i klasyfikowania zjawisk. Stanowią one formę samodzielnych dociekań, tym bardziej wartościowszych, że wynikających ze wzmożonej aktywności i zainteresowań, które wyzwalają się często na zajęciach w terenie.
Zorganizowanie pracy uczniów poza szkołą uczy m.in. współżycia i współpracy w świadomej dyscyplinie. Rezygnując z osobistych pragnień na rzecz całej grupy, uczeń rozumie korzyści wspólnego działania, rozwija się jego zaradność oraz zdolność pokonywania różnych przeszkód.
Zajęcia w terenie umożliwiają nauczycielowi bliższe poznanie uczniów i ocenę wartości stosowanych metod wychowawczych.
Środowisko bliższe i dalsze szkoły, badanie i oglądanie w czasie wędrówki, ukazuje mnóstwo zjawisk ze wszystkich dyscyplin wiedzy. Wzbogaca to umysł ucznia trwałą wiedzą, związaną z silnymi przeżyciami i wrażeniami. Wszystko to budzi zainteresowanie uczniów i zachęca do myślenia.
Różnorodne zadania i ćwiczenia przeprowadzone na ścieżkach dydaktycznych, szczególnie z mapami i przyrządami, kształtują wiele praktycznych umiejętności, wśród których trzeba wyróżnić orientację w terenie, poznawanie bogatej roślinności, rozróżnianie gatunków drzew ich liści i owoców.
Praca w terenie stanowi najdoskonalszą pomoc dydaktyczną, a tym samym odejście od wiedzy werbalnej i encyklopedycznej. Jest jednocześnie narzędziem i celem kształcenia środowiskowego.
Dlatego głównym celem mojej pracy jest wytyczenie w najbliższym otoczeniu szkoły ciekawej trasy do realizacji zajęć w terenie. Uważam, że należy zainteresować uczniów środowiskiem lokalnym, w którym żyją, uczą się i mieszkają, po to, aby poczuli więź ze swoją „ małą ojczyzną”, czuli się odpowiedzialni za stan środowiska przyrodniczego i zrozumieli, że jest ono wspólnym dobrem wszystkich ludzi.
Jestem przekonana, że kontakt ze środowiskiem lokalnym wyzwoli w moich uczniach chęć do działania na rzecz tego środowiska.
Arletta Bania |
