www.szkolnictwo.pl

Autorka: Jolanta Karwacka

Po zapoznaniu się z programem promocji zdrowego uzębienia dla klas pierwszych szkoły podstawowej "Szkoła zdrowego uśmiechu" postanowiłam przystosować program, tzn. opracować w oparciu o treści z przewodnika własne scenariusze lekcji i przeprowadzić je w klasie Ib. Celem tego przedsięwzięcia jest nauczenie dzieci jak prawidłowo pielęgnować zęby, przekazanie dzieciom informacji na temat trzech zasad dotyczących higieny jamy ustnej oraz intensywne włączenie rodziców w proces edukacyjny. Zgodnie z indywidualnymi potrzebami moich wychowanków określiłam odpowiednie cele wychowawcze.

Oto szczegółowe cele edukacyjne:

1. Nabywanie wiedzy z zakresu higieny jamy ustnej.
2. Wyrabianie umiejętności szczotkowania zębów.
3. Ukazanie zależności pomiędzy odżywianiem, a stanem uzębienia.
4. Kształtowanie odpowiedzialności za swoje zdrowie.
5. Wzmacnianie współpracy między szkołą a rodzicami.
6. Uświadomienie znaczenia doboru właściwej szczotki i pasty do zębów.

Czas trwania zajęć:

• 4 godziny dydaktyczne w klasie;
• 3 tygodnie działań dziecka w domu (we współpracy z rodzicami).

Przyjęłam następujący harmonogram działań w związku z zamiarem realizacji programu "Szkoła zdrowego uśmiechu".

1. Wizyta u stomatologa szkolnego we wrześniu po kontroli stanu uzębienia uczniów klas pierwszych – rozmowa z lekarzem.
2. Nawiązanie kontaktu z Instytutem Blend-a-med., Procter & Gamble Operations Polska w celu uzyskania pomocy w realizacji programu.
3. Spotkanie z rodzicami – przekazanie listu do rodziców, których zadaniem jest wspomaganie realizacji programu.
4. Zaproszenie lekarza stomatologa na pierwsze zajęcia.
5. Przeprowadzenie zajęć według opracowanych wcześniej scenariuszy.
6. Kontrola uzębienia za 6 miesięcy.

Pierwszym moim krokiem była wizyta u stomatologa szkolnego, w celu zorientowania się jaki jest stan zębów u uczniów z klas pierwszych i tym samym stwierdzenie stanu wyjściowego. Na podstawie rozmowy popartej przykładami z kart pacjentów uzyskałam informacje, które skłoniły mnie do refleksji i oczywistych wniosków. Z badań przeglądowych uczniów klas pierwszych wynikało, że na próchnicę choruje blisko 90% dzieci. Próchnica (i jej następstwa) jest główną przyczyną wczesnej utraty uzębienia, a nie leczone zęby są źródłem zakażeń organizmu. Podstawową przyczyną tego stanu rzeczy jest brak umiejętności dbania o zęby. Prawidłowo i systematycznie wykonywane zabiegi higieniczne, racjonalne odżywianie i okresowa kontrola zębów przez stomatologa są najskuteczniejszymi działaniami profilaktycznymi. Moim zadaniem, które sobie postawiłam jako nauczyciel kształcenia zintegrowanego i wychowawca dzieci 7-letnich jest troska, aby dzieci zrozumiały znaczenie tych działań i nauczyły się prawidłowych zachowań. Dużym atutem tego programu jest skierowanie go do uczniów w klasie pierwszej szkoły podstawowej, kiedy to zaczynają tracić zęby mleczne i jest to ważny moment, aby zapobiec zaatakowaniu próchnicą zębów stałych. Większość polskich sześciolatków ma niestety próchnicę zębów mlecznych. Jest ona oprócz chorób dziąseł najczęściej spotykanym schorzeniem wśród dzieci. Co więcej próchnica przenosi się na nowo wyrzynające się zęby stałe. Stąd też tak ważne jest przekazanie informacji o 3 podstawowych zasadach utrzymywania higieny jamy ustnej i pielęgnacji zębów, jak i aktywne włączenie rodziców w proces edukacyjny. Sama praca w szkole nie gwarantuje jeszcze pełnego sukcesu. Dzieci muszą również w domu czuć wagę, jaką przywiązuje się do dbałości o higienę jamy ustnej. Dlatego zaangażowałam rodziców w realizację programu. Z zagadnieniem zdrowych zębów wiąże się bezpośrednio racjonalne odżywianie. Aby dowiedzieć się jak odżywiają się moi uczniowie przeprowadziłam ankietę "Czy wiem co jem". W wyniku analizy danych uzyskanych z ankiety dowiedziałam się, że 85% uczniów je codziennie słodycze, a po zjedzeniu ich nie myje zębów (dzieje się to najczęściej w szkole). W sklepiku dzieci najchętniej kupują batoniki czekoladowe, chipsy i słodkie napoje. Tylko 30 % dzieci przynosi do szkoły na drugie śniadanie owoce. Wszystko to skłoniło mnie do działania.

Po realizacji programu spodziewałam się, że nastąpi:

• wzrost systematyczności szczotkowania zębów;
• podniesienie poziomu wiedzy na temat zasad prawidłowej higieny jamy ustnej;
• zwiększenie zaangażowania rodziców w sprawy higieny jamy ustnej;
• częstsze spożywanie owoców i warzyw.

Temat zajęć: Poznajemy pracę stomatologa.

Dlaczego ważne jest szczotkowanie zębów przez 2 minuty?

Cele szczegółowe:

• uczeń wie czym zajmuje się lekarz stomatolog;
• wie dlaczego ważne jest mycie zębów przez 2 minuty;
• potrafi określić bez zegarka przybliżony czas szczotkowania zębów;
• zna zasadę działania zegara.

Środki dydaktyczne: film rysunkowy pt. "Wyprawa po śnieżnobiały uśmiech", tekst piosenki "Śnieżnobiały uśmiech", karty pracy, makieta zegara, jabłka, jajko.

Przebieg zajęć

1. Odwiedzenie gabinetu lekarskiego, pogadanka z lekarzem stomatologiem:

• Co dzieje się w czasie wizyt kontrolnych i dlaczego?
• Jakimi narzędziami posługują się lekarz stomatolog i higienistka?
• Dlaczego stomatolog i higienistka noszą rękawiczki i maski?

1. Powrót do klasy, obejrzenie filmu rysunkowego pt. "Wyprawa Zuzi po śnieżnobiały uśmiech"- wypowiadanie się uczniów na temat filmu, dzielenie się swoimi doświadczeniami w zakresie pielęgnacji zębów. Ustalenie dlaczego tak ważne jest mycie zębów przez 2 minuty.
2. Opowiadanie lekarza o 3 zasadach utrzymywania prawidłowej higieny jamy ustnej i zwrócenie uwagi na ich ważność oraz zapoznanie dzieci z pierwszą zasadą dbałości o zęby: szczotkowanie przez 2 minuty. Nauka piosenki "Śnieżnobiały uśmiech" – ilustrowanie jej ruchem.
3. Opowiadanie nauczyciela o historii mierzenia czasu (pory roku, słońce, księżyc, zegary słoneczne, klepsydry, zegarki współczesne). Nauczyciel demonstruje uczniom zegar i wyjaśnia zasady jego działania. Praca z zegarem- uczniowie zaznaczają na zegarze godziny i czas trwania różnych codziennych czynności. Samodzielne wykonanie zadań w karcie pracy "Ile czasu Zuzia ...".
4. Demonstracja 2 ćwiczeń mających na celu pokazanie upływu czasu:

• chętny uczeń przez 2 minuty próbuje utrzymać jabłko na wyprostowanej ręce. Pozostali uczniowie z zamkniętymi oczami muszą wytrzymać w ciszy 2 minuty.
• Doświadczenie z jajkiem

1. Omówienie pracy domowej: z pomocą rodziców należy złożyć i pokolorować zegar, dorysować obrazek ilustrujący przykład czynności, którą można wykonać w ciągu 2 minut.

Cele szczegółowe:

• uczeń zna zdrowe pokarmy dla zębów, rozumie, że nie wolno podjadać między posiłkami;
• zna pokarmy, które szkodzą zębom;
• potrafi wykonywać proste obliczenia;
• potrafi wykonać sałatkę owocową.

Środki dydaktyczne: indywidualne karty pracy "Co szkodzi zębom?" oraz "Policz zęby", owoce, nóż, deseczki.

Przebieg zajęć

1. Omówienie pracy domowej – uczniowie prezentują wykonane zegary oraz wypowiadają się na temat czynności, które można wykonać w ciągu 2 minut.
2. Zdrowa dieta dla zębów – śniadanie. Uczniowie wybierają spośród zgromadzonych i nazywają produkty, które są dla nich zdrowe (owoce, warzywa, jogurty, ciemne pieczywo).
3. Ćwiczenie "Co szkodzi zębom?" Wykonanie doświadczenia: Jak rozmnażają się bakterie w jamie ustnej? N. Rozpuszcza drożdże w wodzie czystej i w wodzie posłodzonej (w tej drugiej drożdże rosną – tak rozmnażają się bakterie) Uczniowie dochodzą do wniosku, że po zjedzeniu słodyczy na ich zębach rozmnażają się bakterie.
4. Wykonanie sałatki owocowej z przyniesionych owoców – praca w grupach.
5. Wdrażanie dzieci do częstego jedzenia jabłek – każdy poniedziałek w szkole rozpoczynamy od zjedzenia jabłka.
6. Indywidualne wypełnianie karty pracy "Policz zęby".
7. Praca domowa: zapytaj rodziców kiedy pojawił się Twój pierwszy ząb.

Cele szczegółowe:

• Zna typy i liczbę swoich zębów;

• uczeń potrafi prawidłowo szczotkować zęby;
• zna przyczyny powstawania chorób jamy ustmej i nieświeżego oddechu;
• wie jakiej szczotki powinien używać;

Środki dydaktyczne: "Model uzębienia" do indywidualnego złożenia, karta -budowa zęba, lusterko, naklejka zdrapka, indywidualne karty pracy "Zuzia myje zęby", tekst wierszyka "Jak o zęby dbać?".

Przebieg zajęć:

Swobodne wypowiedzi uczniów na temat pojawiania się ich pierwszych zębów (praca domowa).

1. Utrwalenie piosenki "Śnieżnobiały uśmiech".
2. Poznanie poszczególnych typów zębów – obserwowanie swoich zębów za pomocą lusterka.
3. Przekazanie uczniom informacji o zębach stałych i o tym, dlaczego właśnie teraz tak ważne jest prawidłowe szczotkowanie zębów.
4. Prezentacja zasady mówiącej o prawidłowej technice szczotkowania zębów.
5. Samodzielne składanie "Modelu uzębienia".
6. Demonstracja odpowiedniej szczotki i wyjaśnienie, dlaczego nie powinno się używać szczotek twardych.
7. Nauka na pamięć wierszyka "Jak o zęby dbać?".
8. Samodzielne wykonywanie ćwiczenia "Zuzia myje zęby".
9. Omówienie zadania domowego. Uczniowie otrzymują naklejkę zdrapkę, którą mają za zadanie nakleić blisko umywalki. Podczas każdego mycia zębów odsłaniają jedną zdrapkę. Rodzice zachowują tylną część zdrapki, kontrolują czy dziecko myje zęby regularnie. Po 2 tygodniach potwierdzają podpisem na tle naklejki regularne mycie zębów przez dziecko.
10. Utrwalenie wierszyka "Jak o zęby dbać?".

Zajęcia IV

Temat zajęć: Do trzech razy zdrowie.

Cele szczegółowe:

• uczeń zna 3 zasady prawidłowego mycia zębów;
• rozumie potrzebę systematycznej troski o zęby;
• potrafi rozpoznać zmiany zachodzące w jajku pod wpływem fluorków.
• wie co to są fluorki i w jaki sposób wpływają na zdrowie zębów.
• potrafi przestrzegać ustalonych reguł gry.

Środki dydaktyczne: naklejki zdrapki podpisane przez rodziców, Dyplom Śnieżnobiałego Uśmiechu.

Przebieg zajęć:

1. Omówienie pracy domowej. Sprawdzenie podpisanych przez rodziców naklejek – zdrapek.
2. Recytacja wierszyka "Jak o zęby dbać?"
3. Przypomnienie piosenki "Śnieżnobiały uśmiech".
4. Powtórzenie wiadomości na temat prawidłowego szczotkowania zębów.
5. Zapoznanie się z drugą najważniejszą cechą pasty – czynnym jonem fluorkowym. Dokończenie doświadczenia z jajkiem.
6. Powtórzenie wiadomości o zębach i higienie jamy ustnej.
7. Gra planszowa "Atak kwasowych potworków" zał. 1
8. Zebranie od uczniów naklejek – zdrapek. Uroczyste wręczenie dyplomów przez szkolnego stomatologa.

Jolanta Karwacka