Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rozwijanie zdolności twórczych uczniów w młodszym wieku szkolnym

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 3585 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

"Zaufajcie dzieciom, bo to one
są twórcami przyszłości"
C. Freinet

I. Wprowadzenie

Możliwości twórcze dane są każdemu człowiekowi, jednak ich urzeczywistnienie i rozwój zależą od odpowiedniej stymulacji zewnętrznej. Brak wsparcia, zachęty, wysokich oczekiwań i doskonalenia nauczania sprawiają, że ich zdolności nie mogą się urzeczywistnić. Natomiast odpowiednia stymulacja sprzyja rozwojowi twórczości jak również powstawaniu osobowości o charakterze konfiguracji takich cech jak zamiłowanie do zajęć umysłowych i wytrwałość w wykonywaniu tych zadań, preferowanie fantazji nad rzeczywiste zdarzenia, poczucie humoru, ciekawość świata, niezależność w myśleniu i działaniu, pewność siebie, wiarę we własne siły, wysokie aspiracje, dużą koncentrację na zadaniu twórczym, chłonność i pojemność pamięci, wysoki poziom wrażliwości emocjonalnej i motywacji oraz wiele innych. Mówiąc o twórczości musimy pamiętać o czynnikach, które stymulują jej rozwój. Są to czynniki intelektualne, osobowościowe, motywacyjne jak również społeczne i środowiskowe.

W ówczesnym społeczeństwie oczekuje się od człowieka otwartości wobec zachodzących zmian, elastyczności w wykonywaniu powierzonych zadań oraz twórczego uczestnictwa w życiu społecznym. Ogromne pole do działania ma tu szkoła, która niestety nie zawsze spełniała oczekiwania społeczeństwa w tym względzie. Współczesna szkoła wyposaża uczniów w określoną liczbę wzorcowych zachowań, typowych zadań, wielokrotnie sprawdzonych w praktyce. Ale w życiu nasi wychowankowie stykają się często z innymi zadaniami, często trudnymi i złożonymi, wymagającymi twórczego podejścia w celu rozwiązania zadania. W procesie dydaktyczno-wychowawczym nie wystarczy już tylko przekazywanie i odtwarzanie wiedzy, czy kształcenie pilności. Konieczne jest rozwijanie potencjału twórczego, przygotowanie ucznia do tworzenia rzeczy nowych i wartościowych, szukania niekonwencjonalnych rozwiązań, a więc rozwijanie inwencji, pomysłowości, wyobraźni, twórczego myślenia, samodzielności wobec pojawiających się trudnych problemów i sytuacji oraz umiejętności ich rozwiązywania, skłonność do stałego pogłębiania wiedzy i samodoskonalenia.

II. Pojęcie zdolności i twórczości

Zbigniew Pietrasiński zdolnościami nazywa takie "różnice indywidualne, które sprawiają, że przy jednakowej motywacji i uprzednim przygotowaniu poszczególni ludzie osiągają w porównywalnych warunkach zewnętrznych niejednakowe rezultaty w uczeniu się i działaniu"(B. Hornowski, 1978, s. 51)

Czesław Nosal uważa, że zdolności to pewne predyspozycje, które pozwalają na szybkie przyswajanie i przetwarzanie bodźców. Wyróżnia zdolności ogólne, które są związane z ogólnym funkcjonowaniem mózgu oraz zdolności kierunkowe (matematyczne, plastyczne, muzyczne itd.), które są związane z lokalnymi możliwościami funkcjonowania mózgu i pozwalają na ponadprzeciętne przyswajanie czy przetwarzanie bodźców w konkretnej dziedzinie.(M. Partyka, 1999, s. 10)

W celu rozwoju zdolności uczniów należy im dostarczyć szczególnych metod, programów i usług wykraczających ponad normalny program. Mówiąc o zdolnościach Marland podzielił je na sześć dziedzin:

  • ogólne zdolności umysłowe,
  • specyficzne umiejętności w przedmiotach szkolnych,
  • twórcze produktywne myślenie,
  • zdolności przywódcze,
  • sztuki plastyczne,
  • zdolności psychomotoryczne.

    Natomiast twórczość S. Popek definiuje jako "szereg ukierunkowanych czynności psychicznych i fizycznych, mniej lub bardziej uświadomionych przez podmiot tworzący, w wyniku czego następuje ekspresja własnej osobowości, poprzez dokonywanie zabiegu przekształcania rzeczywistości zewnętrznej i własnego ja.(S. Popek, 1975, s. 231)

    Zatem twórczość wiąże się z oryginalnością pomysłów i ich innowacyjnością. Myślenie twórcze jest dywergencyjne, polega na wytwarzaniu wielu pomysłów w odpowiedzi na problem. Stanowi siłę sprawczą działalności twórczej, dlatego jego rozwój i kształtowanie jest jednym z zadań edukacji. Do wskaźników myślenia dywergencyjnego można zaliczyć:

  • posiadanie oryginalnych pomysłów,
  • zadawanie niecodziennych pytań,
  • dostrzeganie w znanych sytuacjach nowych problemów godnych rozwiązania,
  • chodzenie własnymi drogami,
  • wrażliwość na problemy,
  • możliwość szybkiego przystosowania się do nowych sytuacji, skutecznego reagowania na zmiany,
  • zdolność do pozostawania w stanie gotowości, wyrażającej otwartość i płynność myśli.

    Efektem procesu twórczego jest konkretny wytwór - dzieło. Definicje twórczości koncentrują się wokół cech danego utworu, uznawanych za kryteria twórczości. Na przykład Z. Pietrasiński rozumie twórczość jako aktywność przynoszącą wytwory dotąd nieznane, a zarazem społecznie wartościowe. Rozpatrując twórczość dzieci i młodzieży mamy przeważnie do czynienia z wartościami nowymi jedynie dla jednostki, jest to twórczość subiektywna.

    III. Rozwijanie twórczości uczniów

    Pierwsze przejawy twórczości dziecka możemy zaobserwować już we wczesnym dzieciństwie. Wówczas pojawiają się metafory językowe, neologizmy, oryginalne rysunki czy kompozycje przestrzenne. Twórcze dzieci są często inicjatorami zabaw, dbają o dobór uczestników, przydzielają zadania, narzucają innym swoje zdanie i swoje pomysły. Ożywiają przedmioty wybrane do zabawy, zmieniają ich funkcję, nadają nowe znaczenie. Bardzo często dzieci te w otwarty sposób wyrażają swoje emocje(śmieją się, krzyczą, gwiżdżą, śpiewają) i tracą poczucie upływającego czasu.

    Młodszy wiek szkolny jest okresem, w którym zaznacza się u tych dzieci szczególna podatność na nowe doświadczenia i społeczne oddziaływania. To właśnie nauczyciel klas młodszych ma za zadanie wydobycie z najbardziej utajonych obszarów osobowości dziecięcej tego wszystkiego, co przyczyni się do rozwoju i samodzielnego funkcjonowania w przyszłości. Nauczyciel, który chce kształtować twórczą postawę uczniów musi jak najczęściej organizować sytuacje, które ją wyzwalają. Jedną z nich jest zabawa, która wiąże się na ogół z czynnościami zespołowymi. Dzieci uczą się współdziałania w grupie, poszanowania określonych norm i reguł, wspólnego planowania. W zabawach tematycznych dzieci uaktywniają się, demonstrują bogatą ekspresję słowną i ruchową, często zaspokajają swoje potrzeby - ukrywane i tłumione. Inną formą rozwijania twórczości jest stosowanie metody swobodnych tekstów. Swobodny tekst rozwija wrażliwość na piękno słowa, wzbogaca słownik ucznia, wyrabia poczucie odpowiedzialności, jak również wyzwala zalążki postawy twórczej. Ważnym elementem pracy metodą swobodnego tekstu jest wytworzenie życzliwych i przyjaznych stosunków pomiędzy dziećmi a nauczycielem. Nauczyciel nie jest osobą sprawdzającą, kontrolującą i oceniającą pracę dziecka. Jest on jego partnerem, służy pomocą, doradza, podsuwa pomysły, wskazuje błędy. Dzieci czują dużą swobodę, nie odczuwają lęku. Bardzo chętnie uzewnętrzniają swoje myśli i uczucia, ukazują błędy swoich kolegów, doradzają, podsuwają pomysły. Innym, bardzo ważnym elementem w pracy z dziećmi, którego spełnienie umożliwia swobodny tekst jest stworzenie dziecku szansy przeżycia sukcesu. Każde dziecko potrzebuje uznania i pochwały. Pewną odmianą swobodnych tekstów jest twórczość poetycka . "Wierszowanie" jest ulubioną przez uczniów formą pracy. Podstawą tej działalności jest prawdziwa poezja. Jej znajomość powoduje, że dziecko , nie uświadamiając sobie tego, zaczyna posługiwać się metaforą czy porównaniem, szuka słów, które lepiej odzwierciedlają stan własnych uczuć czy emocji. Metodą propagującą swobodną twórczość dziecka jest drama. Drama jest sposobem poznawania świata za pomocą działania. Jest metodą pedagogiczną, w której wchodzenie w określone role, improwizacje nauczyciela i uczniów pozwalają kreować rzeczywistość. Opiera się na naturalnej skłonności człowieka do naśladownictwa i zabawy oraz umiejętności życia fikcją literacką. Umowna fikcja dramy pozwala na otwarcie się, sprzyja zatem poznawaniu i rozwijaniu swoich możliwości. Wielkim atutem dramy jest fakt odwoływania się do indywidualności ludzkiej, co sprzyja zaspokajaniu osobistych pragnie tejże jednostki. Drama wdraża do samodzielności i aktywności. Z natury swej wyklucza represyjność, co przyczynia się do stwarzania bezpiecznej atmosfery. W nauczaniu wczesnoszkolnym cecha ta nabiera szczególnego znaczenia. Drama rozwija wyobraźnię, fantazję, wrażliwość emocjonalną, a także plastykę ciała. Ważną formę pracy w rozwijaniu twórczości dzieci stanowią teatrzyk i inscenizacja. Kształtują one osobowość, rozwijają procesy poznawcze, uwagę, spostrzegawczość, wyobraźnię, myślenie, pamięć mowę. Występy uczą dzieci wspólnego działania, zbiorowego wysiłku, sprawnej organizacji działania. Przyswajają sobie one potrzebę dyscypliny, co sprzyja wyzwalaniu postaw społecznego zaangażowania, współpracy, poczucia odpowiedzialności. Innymi formami rozwijającymi twórczość dziecka będą konkursy, wycieczki, praca w kołach zainteresowań, spotkania z ludźmi sukcesu, udział uczniów w pracach ośrodków kulturalnych (spektaklach, nagraniach, audycjach TV, zespołach tanecznych i muzycznych).

    W próbach pobudzania dzieci do samodzielnej twórczości ważne jest, aby proponowane im zadania były przez nie akceptowane lub samodzielnie wybierane. Musimy pomóc dzieciom, zwłaszcza we wczesnym wieku szkolnym wejść na taką drogę twórczej działalności, na której osiągną najlepsze efekty.

    Należy jednak pamiętać, iż nie zawsze dzieci zdolne i twórcze otrzymują w szkole dobre oceny. Często bywa tak, że uczeń z powodu częstego zadawania pytań lub swej nadpobudliwości ruchowej bywa uczniem kłopotliwym. Do najczęściej spotykanych negatywnych cech takich dzieci zaliczamy:

  • trudności w przystosowaniu się do grupy ( chęć dominowania lub brak zainteresowań grupą),
  • zarozumiałość, okazywanie lekceważenia rówieśnikom i nauczycielom,
  • egocentryzm, koncentracja na sobie, zmęczenie nauczyciela,
  • trudności w przechodzeniu od wiadomości do umiejętności, demonstrowanie wiedzy encyklopedycznej,
  • chwiejność emocjonalna, nieśmiałość lub nadpobudliwość psychoruchow

    Literatura:
    1.M. Malicka, Twórczość, czyli droga w nieznane, Warszawa 1984, WsiP.
    2.Z. Pietrasiński, Myślenie twórcze, Warszawa 1969 PZWS.
    3.K. Bieluga, Uzdolnienia twórcze i ich rozpoznawanie, Życie Szkoły 3/2001
    4.M. Witkość, Szczególne uzdolnienia - zarys problematyki, Życie Szkoły 6/2001
    5.M. Szymańska, Drama w nauczaniu początkowym, 1996 JUKA
    6.S. Popek, Psychologiczna analiza wychowawczych wartości procesu kreacji plastycznej, "Plastyka w Szkole" 1975, nr 9, s. 231
    7.M. Partyka, Zdolni utalentowani twórczy, CMPPP, Warszawa 1999
    8.B. Hornowski, Rozwój inteligencji i uzdolnień specjalnych, WSiP, Warszawa 1978

    Małgorzata Capar
    Szkoła Podstawowa nr 1 Golub-Dobrzyń

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie