Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Próby integracji dzieci z autyzmem

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2068 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Pojęcie integracji ma wiele znaczeń i interpretacji. Zgodnie z definicją (H.Zgółkowa 1998) "integracja" to tworzenie całości z części, włączenie jakiegoś elementu w całość, jednocześnie jakichś, osób, grup, instytucji, regionów, państw itd. Pojęcie integracji funkcjonuje w wielu dziedzinach, w tym w naukach ekonomicznych, biologicznych, społecznych, językoznawstwie oraz psychologii i pedagogice. Pojęcie integracji w pedagogice funkcjonuje w obrębie dydaktyki ogólnej oraz w pedagogice specjalnej. Integracja w nauczaniu rozumiana jest jako scalanie wiedzy w wyniku łączenia treści programowych w bloki interdyscyplinarne.

W procesie nauczania najłatwiej jest integrować pokrewne treści z różnych przedmiotów. W pedagogice specjalnej i rehabilitacji integracja rozumiana jest jako wielokierunkowe działanie, mające na celu rewalidację jednostek odbiegających od normy lub też proces integrowania osób niepełnosprawnych w zwykłe formy życia osobistego i społecznego, a także jako cel kształcenia ogólnego oraz specjalnego bądź wynik procesu rehabilitacji niepełnosprawnych (J.Kossewska 2000) Integracja traktowana jest jako niezbędny warunek pomyślnego przebiegu rewalidacji osób niepełnosprawnych. Stanowi ona istotną wartość dla niepełnosprawnych i dla społeczeństwa, gdyż pozwala im na optymalny rozwój w naturalnym środowisku społecznym, w warunkach umożliwiających zaspokojenie ich różnorodnych potrzeb, przygotowuje osoby niepełnosprawne do radzenia sobie w świecie osób sprawnych. Integrację można ograniczyć do problematyki kształcenia i traktować ją jako dążenie do zespolenia w procesie nauczania osób niepełnosprawnych wraz z osobami sprawnymi w naturalnym dla nich środowisku. Polega to na włączeniu dzieci i młodzieży z odchyleniami od normy do zwykłych szkół, co umożliwia dzieciom niepełnosprawnym rozwój w gronie zdrowych rówieśników.

Tak więc w pedagogice specjalnej termin "integracja" może mieć szeroki i wąski zakres znaczeniowy. W szerokim znaczeniu wyraża umiejętność harmonijnego współżycia i współdziałania osób niepełnosprawnych we wszystkich formach życia społecznego. Wąskie znaczenie tego terminu dotyczy integracji szkolnej, czyli włączania niepełnosprawnych do nauki w szkołach masowych.

Tworzenie nowego integracyjnego modelu edukacji opiera się na tworzeniu nowego modelu życia społecznego, gdzie wszyscy mają równe prawa bez względu na rodzaj niepełnosprawności. Integracja stwarza więc szansę tworzenia świata mniej rywalizacyjnego i bardziej pokojowego.

Kształcenie integracyjne może przybierać różne postaci. W zakresie szkolnictwa specjalnego wyróżnia się:
- integrację pełną - czyli uczęszczanie dzieci niepełnosprawnych do zwykłych klas w szkole masowej.
- integrację częściową - organizowanie klas specjalnych w szkołach masowych (J.Kossewska) oraz organizowanie na terenie szkół specjalnych bądź masowych wspólnych zajęć dla uczniów obydwóch tych placówek.

Stopień integracji zależy od poziomu sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej dziecka, a także od przygotowania personelu. Największe możliwości integracji mają dzieci niewidome sprawne intelektualnie, najmniejsze - dzieci z upośledzeniem umysłowym głębszego stopnia oraz dzieci ze sprzężonymi defektami. Niniejsza praca jest właśnie próbą przedstawienia przebiegu procesu integracji u dzieci z zaburzeniami sprzężonymi.

Autyzm dziecięcy dopiero w latach czterdziestych naszego stulecia został opisany jako odrębna jednostka chorobowa. Wciąż ostatecznie nie są znane jego przyczyny choć coraz częściej podkreślane są polietiologiczne uwarunkowania tego tak poważnego zaburzenia rozwoju. Dzieci z autyzmem przez wiele lat funkcjonowały poza, dostępnymi dla innych osób, formami pomocy psychologiczno - medycznej. Dopiero w latach siedemdziesiątych, a w naszym kraju pod koniec lat osiemdziesiątych zaczęto tworzyć odpowiedni model pomocy, przystosowany do specyficznych potrzeb osób z autyzmem.

Do najbardziej zaburzonych sfer w autyzmie należą (L.Bobkiewicz-Lewartowska):
- funkcjonowanie społeczne
- komunikacja
- rozwój poznawczy

Funkcjonowanie społeczne

Nieprawidłowości w zakresie rozwoju społecznego są najbardziej charakterystycznym objawem tego zaburzenia. Funkcjonowanie osób z autyzmem w tym zakresie może być bardzo zróżnicowane. Zaburzenia interakcji społecznych manifestowane są znacznym zaburzeniem zachowań niewerbalnych oraz brakiem relacji rówieśniczych. Charakteryzuje je też brak emocjonalnej wzajemności i brak dążenia do dzielenia wspólnego pola uwagi, poprzez dzielenie się radościami, zainteresowaniami lub osiągnięciami z innymi ludzmi. U dzieci autystycznych bardzo wcześnie widoczne są zaburzenia kontaktu społecznego. U dzieci z wczesną postacią autyzmu ( przed 12 miesiącem życia) niemowlę nie dąży do kontaktu z matką, preferuje samotne leżenie w łóżeczku, czasami też aktywnie broni się przed tym kontaktem.
U dzieci z późnym rozwojem autyzmu (po 12 miesiącu życia), dopiero po ukończeniu roku występuje unikanie i wycofywanie się z kontaktu, zarówno z matką, jak i z innymi osobami z otoczenia (Jaklewicz, 1993) Między 3 a 5 rokiem życia izolacja dziecka staje się szczególnie widoczna. Dziecko z autyzmem nie rozszerza zakresu doświadczeń i umiejętności społecznych w kontaktach z rówieśnikami, co jest najważniejszym zadaniem rozwojowym w tym wieku. Czasami w relacjach z dorosłymi następuje pewien wzrost umiejętności społecznych, to rówieśnicy są najczęściej nadal ignorowani. Za jedną z przyczyn ubogich kontaktów z rówieśnikami podaje się ograniczone umiejętności zabawy. Być może cechująca dzieci autystyczne obojętność wobec ludzi jest spowodowana zwiększonym zaabsorbowaniem tych dzieci stereotypiami. Dzieci autystyczne preferują te przedmioty i sytuacje, które będąc przewidywalnymi, są czytelne i zrozumiałe.

Komunikacja

Badania epidemiologiczne wskazują, że połowa osób z autyzmem nie mówi bądź nie komunikuje się w sposób jasny z punktu widzenia społecznej konwencji. Mowa u tych osób jest na niższym poziomie niż funkcjonowanie niewerbalne. Obserwując przebieg rozwoju mowy możemy stwierdzić jej opóznienie, regres, zahamowanie lub zaburzenie od urodzenia, a także jej niewykształcenie. Część dzieci pozostaje mutystyczna do końca życia. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech mowy dzieci z autyzmem jest echolalia, można ją tutaj określić jako przechowywanie elementów słuchowych z otoczenia. (L.Bobkiewicz-Lewartowska).

Warto w przypadku tych dzieci analizować bezsłowne formy interakcji Takie jak aktywność ruchowa, postawa ciała, zachowania mimiczne i gestykulacja gdyż mogą one dostarczać wiedzy o rozmaitych przeżyciach.

Rozwój poznawczy

W autyzmie deficyt CUN trwale upośledza procesy poznawcze. Poziom rozwoju umysłowego w grupie osób autystycznych jest bardzo zróżnicowany, od głębokiego upośledzenia po normę intelektualną. Przyjmuje się, że około 75% tej populacji stanowią osoby upośledzone umysłowo. Poziom rozwoju intelektualnego prezentowany przez te osoby może mieścić się w zakresie inteligencji przeciętnej lub wyższej (dotyczy to syndromu Aspergera) Jedną z charakterystycznych cech osób z autyzmem w obrębie tej sfery jest nieumiejętność spożytkowania i wykorzystania posiadanej wiedzy. Inną charakterystyczną cechą jest również nieumiejętność radzenia sobie z sytuacjami nowymi ,co przejawia się uporczywym dążeniem do stałości w czasie i przestrzeni. Christe podkreśla, że stopień inteligencji w powiązaniu z głębokością zaburzeń autystycznych determinuje możliwości rozwojowe dziecka. Wyróżnia ona następującą typologie:
- wysoka inteligencja i małe natężenie zaburzeń autystycznych; takie dziecko może być uważane raczej za ekscentryczne czy niezwykłe niż chore;
- dziecko, którego trudności w uczeniu się stanowią problem znacznie większy niż jego cechy autystyczne;
- dziecko autystyczne cechuje wysoki poziom zaburzeń autystycznych bez dodatkowych zmian w zakresie rozwoju intelektualnego;
- dziecko o bardzo głębokich, kompleksowych zaburzeniach.

I właśnie o integracji dzieci z tak rozległymi zaburzeniami mowa będzie w niniejszej pracy.

Integracja osoby z autyzmem upośledzonej umysłowo jest szczególnie trudna, a w niektórych aspektach wręcz niemożliwa, trzeba więc zmienić rozumienie integracji i traktować ją jako nie tyle włączenie do środowisk lokalnych co raczej zapracowanie na akceptację i zrozumienie oraz otwarcie na osobę z autyzmem.

Jako pedagog jestem organizatorem zajęć integracyjnych ze szkołą masową. Zajęcia te mają różne formy:
- dzieci ze szkoły podstawowej przychodzą do Ośrodka i tu uczestniczą w zajęciach specjalnie na tę okazje przygotowanych;
- na terenie szkoły masowej uczniowie z Ośrodka uczestniczą w zajęciach z wf, muzycznych czy plastycznych prowadzonych przez tamtejszych nauczycieli;
- wspólne zapraszanie się na imprezy w obydwu placówkach np. Jasełka
- w projekcie jest także wspólne zorganizowanie uroczystości z okazji Dnia Matki;
- nauczyciele z naszego Ośrodka prowadzą specjalne zajęcia dla uczniów szkoły podstawowej wprowadzające je w świat dziecka z autyzmem.

W ciągu trzech lat współpracy pomiędzy Ośrodkiem Terapeutyczno - Szkolnym dla Dzieci Autystycznych a Szkołą Podstawową nr 162 nawiązały się kontakty ustaliły się w.w. formy współpracy.

Jak wynika z rozmów z nauczycielami oraz z samymi dziećmi, uczuciem, które dominuje u uczniów pełnosprawnych po zetknięciu się z dzieckiem z autyzmem jest lęk. Samo spotkanie tych dzieci na takich czy innych zajęciach nie wpływa na ich integrację. Aby mogło do niej dojść trzeba ten lęk, który pojawia się w związku z trudnościami zachowania dzieci autystycznych (krzyk, agresja, autoagresja) zniwelować lub choćby zmniejszyć. A jak go zniwelować? Boimy się najczęściej tego czego nieznamy, co jest dla nas nieprzewidywalne. Takie też dla uczniów pełnosprawnych są osoby z autyzmem. Aby ten lęk oswoić trzeba pomóc im je zrozumieć. Aby jednak do tego doszło potrzeba sporego wysiłku tak ze strony nauczycieli szkoły masowej jak i szkoły specjalnej.

W ostatnim czasie praktykujemy też warsztaty prowadzone przeze mnie lub innych nauczycieli Ośrodka dla dzieci, które będą brały udział w zajęciach integracyjnych. Warsztaty te składały się z dwóch części:
- pogadanka na temat przyczyn autyzmu i funkcjonowania dzieci z tym zaburzeniem;
- zajęcia praktyczne wprowadzające w odbieranie świata przez dzieci z autyzmem np. dzieci w pozaklejanych okularach i rękawiczkach mają nawlekać koraliki.

Ze swojej strony mogę dodać, że większości dzieci podobają się te zajęcia i chętnie w nich uczestniczą. Jak wynika z doświadczeń nauczycieli szkoły masowej właśnie te zajęcia pomagają ich wychowankom w przygotowaniu do zajęć integracyjnych. I choć do tej pory nie zawsze tak było, to w przyszłości podejmę starania by zanim na terenie szkoły dojdzie do zajęć integracyjnych, wcześniej przeprowadzone były zajęcia przygotowujące, o których wcześniej pisałam.

Następnym etapem jest prowadzenie zajęć integracyjnych, które muszą być odpowiednio przygotowane i skonstruowane. Z jednej strony muszą być na takim poziomie by dzieci autystyczne choć w części były w stanie podołać zadaniom. Z drugiej zaś strony powinny być atrakcyjne dla dzieci pełnosprawnych ,by chciały brać w nich udział. Szczególnie ważne jest skonstruowanie podczas zajęć takich sytuacji, w których dzieci pełnosprawne i niepełnosprawne wchodziłyby ze sobą w interakcje.

Każdy kto choć przez krótki czas pracował z dzieckiem upośledzonym i autystycznym jednocześnie wie jak bardzo trudne jest to zadanie.

Wymaga ona przygotowań ,chęci tworzenia i odkrywania, a często też ponoszenia porażek w poszukiwaniu dróg tej szczególnie trudnej integracji.

Nie ma tu żadnych odgórnych wytycznych, więc albo przecieramy sami szlaki albo też do integracji w ogóle nie dochodzi.

W przypadku dziecka upośledzonego umysłowo z autyzmem nigdy nie dojdzie do pełnej integracji. Te dzieci nigdy nie będą chodzić do szkoły masowej, pewnie też nigdy nie będą wybierane przez swoich zdrowych rówieśników do pełnienia ważnych ról społecznych. Myślę jednak a może bardziej mam nadzieję, że jeżeli wcześnie i dobrze przygotujemy dzieci pełnosprawne do spotkania autystycznego kolegi to nie będzie się go bał, nie będzie się dziwił jego zachowaniom, w zabawie wezmie go za rękę i nie powie o nim przykrych epitetów. Być może, w przyszłości pomoże mu to wyrosnąć na człowieka tolerancyjnego, który doceni, że niepełnosprawni wnoszą do społeczeństwa swoje wartości.

Od trzech lat nasz Ośrodek dzieli budynek ze Szkołą Podstawową, jednak samo zajmowanie jednego budynku nie wystarcza by integracja zaistniała. Aby do niej doszło musi wystąpić kilka czynników:
- sprzyjająca integracji postawa dyrekcji obydwu placówek;
- istnienie osoby koordynującej integracją;
- postawa, predyspozycje i umiejętności nauczycieli prowadzących zajęcia integracyjne;
- niewielka odległość dzieląca obydwie placówki ze sobą;
- pozytywna postawa rodziców wobec integracji.

Czasami brak jednego z tych czynników może być powodem by do integracji nie doszło.

J. Kossewska na podstawie wyników badań skonstruowała wzorzec idealnego nauczyciela mającego predyspozycje, które ułatwiają formułowanie pozytywnych cech wobec integracji. Są to:
- wysoka ruchliwość zachowania;
- wewnętrzne umiejscowienie kontroli wzmocnień;
- niski poziom neurotyzmu;
- wysoka ekstrawersja;
- wysoka zdolność do empatii;
- wysoka samoocena osobista;
- brak symptomów wypalania zawodowego, staż pracy do 10 lat oraz młodszy wiek życia.

Moje własne obserwacje w pełni potwierdzają tą teorię. Nie każdy nauczyciel pozytywnie odnosi się do integracji. Jak wynika z moich doświadczeń chętni do włożenia wysiłku w integrację są nauczyciele młodzi, energiczni, z własnym poczuciem wartości, dużej empatii, z brakiem symptomów wypalania zawodowego. Dodam jeszcze, że są to osoby twórcze i chętne do włożenia wysiłku w swoją prace.

Szczególnie ciekawe jest to, że dzieci ze Szkoły masowej patrzą na swoich niepełnosprawnych kolegów przez pryzmat ich nauczycieli.

Jak się okazało przywiązują ogromną wagę do tego czy opiekun niepełnosprawnego jest sympatyczny, wesoły i czy wchodzi z nimi w bezpośredni kontakt.

Reasumując integracja dziecka upośledzonego umysłowo z autyzmem ma sens tylko wtedy, gdy jest ona odpowiednio przygotowana i fachowo prowadzona. W przypadku dziecka autystycznego integracja może przyczynić się do wyjścia ze swojego świata w świat mu najczęściej nieznany - świat dzieci zdrowych .

Myślę, że może ona stać się próbą przezwyciężenia lęku do siebie nawzajem tak u zdrowych jak i niepełnosprawnych dzieci. Pierwszym to spotkanie ma pomóc zwyciężyć lęk przed odmiennością. Drugim zaś ma pomóc przezwyciężyć problemy związane z wychodzeniem poza granice własnego świata. Jest też próbą uchylenia osobie z autyzmem choć rąbka tak mało znanego mu świata dzieci zdrowych. Być może jest jakimś krokiem w uzyskaniu harmonii pomiędzy tymi światami.

Ta harmonia pewnie nigdy nie będzie polegać na jedności, ale może polegać na tolerancji. Czego bardzo życzę dzieciom z autyzmem ale też i ich rodzicom, którzy często na brak tej tolerancji są narażani.

W przypadku więc osób upośledzonych umysłowo z autyzmem integracja z jednej strony będzie otwieraniem ich na świat zewnętrzny z drugiej zaś - dla pełnosprawnych - lekcją tolerancji na zachowania w dużym stopniu odbiegające od tzw. ogólnie przyjętych norm.

BIBLIOGRAFIA
L. BOBKIEWICZ-LEWARTOWSKA, AUTYZM DZIECIĘCY (2000)
H. JAKLEWICZ, AUTYZM WCZESNODZIECĘCY (1993)
J. KOSSEWSKA, UWARUNKOWANIA POSTAW (2000)
H. ZGÓŁKOWA, PRAKTYCZNY SŁOWNIK WSPÓŁCZESNEJ POLSZCZYZNY (1998)

mgr Małgorzata Górecka
Zespół Szkół Specjalnych nr 13 w Krakowie

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie