Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Stereotyp kobiety i mężczyzny w bajkach, baśniach, legendach i opowieściach

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 7673 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Spostrzeganie ludzi stanowi wyżej zorganizowaną formę spostrzegania. Jest to spostrzeganie na poziomie semantyczno-operacyjnym, a rezultatem czynności percepcyjnych tego rodzaju jest wytwarzanie reprezentacji obiektów, jako pewnych całości, które zachowują swoją tożsamość, mimo zmienności elementów, obrazu sensorycznego, punktu obserwacyjnego oraz stanu podmiotu. Czynnikami wpływającymi na spostrzeganie człowieka mogą być: intensywność działających bodźców, stopień znajomości tych bodźców, nastawienie obserwatora, towarzyszące rozpoznawaniu emocje, wyobrażenia o ludziach, rozpoznawanie określonych cech psychicznych, itp. Pod wpływem tych czynników powstaje reprezentacja osoby ludzkiej w umyśle obserwatora. Cechą charakterystyczną tej reprezentacji jest założenie, że w obserwowanym i analizowanym obiekcie istnieją pewne specyficzne stany, zachodzą określone procesy oraz pojawiają się stałe dyspozycje do występowania tych stanów i procesów, czyli określonych cech i zachowań.

Dzięki tak zorganizowanemu spostrzeganiu zachowania innych osób stają się przewidywalne, bardziej zrozumiałe, a ponadto całokształt zjawisk społecznych, z którymi jednostka ma do czynienia, nabiera określonego ładu, staje się uporządkowany oraz odpowiednio sklasyfikowany. Pamiętajmy, że człowiek jest istotą myślącą w sposób ciągły, wciąż analizuje, syntezuje, klasyfikuje, abstrahuje, dokonuje ewaluacji, czyli oceny, opiera się na pewnych kryteriach i standardach. Dzięki procesom spostrzegania człowiek wyrabia sobie opinię o cechach osobowości innych ludzi, wykracza więc poza to, co zaobserwował. Nie jest jednak w stanie zauważyć wszystkich szczegółów, które w każdej chwili docierają do niego z receptorów i narządów zmysłów. Dlatego też często musi dokonywać wyborów i posługiwać się tzw. stereotypami. Dostarczają mu one pewnej wstępnej wiedzy, kształtują wyobrażenie o drugim człowieku.

Ludzie potrafią dosyć zgodnie określać cechy, jakie rzekomo posiadają inne osoby. Według Sulliwana stereotyp jest personifikacją wspólną dla pewnej grupy ludzi. Może to więc być z góry przyjęte i często tendencyjne przypisywanie określonych cech całej grupie ludzi. Wszyscy chętnie posługujemy się stereotypami. Pomagają nam one klasyfikować w odpowiedni sposób otaczającą nas rzeczywistość poprzez wyobrażenia, jak np. ludzie danej rasy, narodowości, czy zawodu, wyglądają lub zachowują się. Określonemu człowiekowi przypisuje się więc cechy, których on wcale nie musi wykazywać, ale które zgadzają się z jakimś stereotypem spostrzegającego. Dodatkowa za w ten sposób powstałym opisem podąża ocena określonego stanu rzeczy, najczęściej pozytywna lub negatywna. Okazuje się również, że dobrze wyglądającym osobom lub tak opisanym, przypisuje się korzystniejsze cechy charakteru (tzw. stereotyp piękna).

Stereotypy nie tylko porządkują świat dorosłych, lecz również świat dzieci, które wkraczają w życie i pierwsze szersze relacje społeczne poprzez baśnie, bajki i opowieści. Świat dziecięcych baśni pełen jest więc radości, smutków, przyjemnych i niemiłych przeżyć, marzeń, refleksji, morałów, a także wyobrażeń o ludziach i ich zachowaniach. Legendy, baśnie, bajki i opowieści zapadają bardzo mocno w pamięć i w serca dzieci oraz dorosłych. Nie jest w stanie zniszczyć ich czas, są wiecznie aktualne i podobne w różnych kulturach, są przekaźnikami prawd odwiecznie ważnych. Dlatego też można się w nie zanurzać w poszukiwaniu prawdy o nas samych, o drugim człowieku, o archetypach (wg C.G.Junga), czyli ukrytych w nieświadomości symbolach sumy doświadczeń minionych generacji. I właśnie to tłumaczy, że podobne motywy baśni i ich bohaterów pojawiają się we wszystkich kulturach. Pełne są one również stereotypów dotyczących kobiet i mężczyzn oraz spełnianych przez nich funkcji i zadań społecznych. Dzięki temu dziecko wkraczając w życie społeczne potrafi odczytywać informacje, odpowiednio je interpretować i wykorzystywać.

Kobiety przedstawiane w bajkach i baśniach mają różne oblicza. Są wśród nich księżniczki, królowe, wzorowe matki, macochy, jędze i Czerwone Kapturki, czyli małe, naiwne dziewczynki. Tak więc występują pozytywne i negatywne stereotypy kobiet, podobnie zresztą jak w rzeczywistości. Stereotypy te zresztą nie symbolizują cech tylko jednej osoby, lecz raczej pewien typ osobowości. Tak więc księżniczka (najczęściej młoda dziewczyna, tzw. "panna na wydaniu") jest uosobieniem kobiecego piękna, urody, zgrabnej sylwetki, wąskiej tali, ślicznej i sympatycznej twarzy, miłej powierzchowności, poza tym wrażliwości i dobra oraz poczucia dumy, wynikającej z samozadowolenia lub nawet zawyżonej samooceny. Jest to typ kobiety, w której mężczyźni zakochują się "od pierwszego wejrzenia", obsypują ją komplementami, pragną ją pojąć za żonę, nie potrafią o niej zapomnieć, pragną zdobyć jej względy za wszelką cenę. Wyzwala ona w nich rycerskość, dzielność, szlachetność, siłę i zręczność, jest dla nich obiektem pożądania. Dla księżniczki zabija się smoki, pokonuje różne trudności i pisze wiersze. Czasami księżniczki są kapryśne, rozpieszczone i nadmiernie wymagające. Wówczas rycerze swoją postawą ukazują im, że nie warto być próżną i egoistyczną, a one zmieniają się, dostrzegają swoją pomyłkę, żałują i tak zwycięża dobro.

Przeciwieństwem księżniczki jest kopciuszek, czyli skromna, prosta, umorusana, nieciekawa, niezauważana, najczęściej o zaniżonej samoocenie dziewczyna. Jest ona jednak uczciwa, prawdomówna, wrażliwa, bardzo pracowita, dobra, zawsze wybacza choćby największe krzywdy, nigdy się nie denerwuje, jest uczynna. Najczęściej krząta się po kuchni, sprząta, jest gospodarna i cierpliwa, potrafi zrobić wiele rzeczy, pomimo młodego wieku umie prowadzić gospodarstwo domowe. Pewnego jednak dnia przeobraża się w piękną i podziwianą księżniczkę, rozkwita jak kwiat. W dzisiejszych czasach wiele kobiet marzy o tym, aby z brzydkiego kaczątka przeobrazić się w łabędzia, stać się atrakcyjną, dobrze sytuowaną, zauważaną i docenianą kobietą, dla której celem życia jest nie tylko gotowanie, sprzątanie i wykonywanie robót domowych. Nie wszystkie jednak dziewczęta potrafią stać się księżniczkami, ewentualnie zostają rozpieszczonymi pannami, tak jak przyrodnie siostry Kopciuszka i nigdy nie rozkwitają tylko gorzknieją i są wciąż niezadowolone.

Dojrzałość kobiecą symbolizuje królowa (jako pozytywny wzorzec). Z bajek dowiadujemy się, że po weselu królowe żyją z królami długo i szczęśliwie. Są dobre i mądre, nie rywalizują z królami, ponadto opanowane, odpowiedzialne, potrafią określić cel swojego życia. Królowa to także godność i władanie, wewnętrzne zrównoważenie. Przejawia ona także poczucie własnej wartości, wymaga szacunku, jest kompetentna, przyjazna, zna zasady funkcjonowania w społeczeństwie. Rady mądrej królowej są cenniejsze niż życie. Potrafi być też matką, która umie właściwie wychować dzieci na dobrych i szczęśliwych ludzi.

W bajkach występują też złe królowe, które oczywiście spotyka zasłużona kara. Zazwyczaj| są one równie piękne, jak i złe. Nie są matkami, ale raczej macochami. Przejawiają skłonności narcystyczne, egoistyczne. Są okrutne, bezwzględne, wciąż rywalizują, nie potrafią się pogodzić z przemijającą urodą, są zazdrosne, złośliwe, lubią innymi rządzić i upokarzać ich. Charakteryzuje je zawyżona samoocena, przerost ambicji, impulsywność i wybuchowość.

Obok tych wyrodnych matek w bajkach odnajdujemy stereotyp dobrej matki, która poświęca się dzieciom, jest cierpliwa, rozumie potrzeby swojego potomstwa i zaspokaja je. Potrafi wesprzeć w nieszczęściu i cierpieniu, mądrze kieruje dzieckiem, pozwala mu się rozwijać, dorastać i usamodzielnić. Uczy miłości, szacunku, wytrwałości i mądrości życiowej. Bycie taką matką oznacza realizowanie się w macierzyństwie i umiejętne wychowywanie dzieci.

Obok dobrej - pozytywnej matki jest też stereotyp babci. W dużym stopniu przypomina ona matkę. Babcia różni się tylko wiekiem. Jest zazwyczaj staruszką, trochę przygłuchą i niedowidzącą, wymagającą pomocy i szacunku. To ona opowiada wnuczętom bajki, wykonując robótki na drutach. Jest pogodna i z pokorą przyjmuje swoją starość oraz wynikającą z niej niepełnosprawność.

Oprócz wymienionych stereotypów są jeszcze wiedźmy, jędze i Baby Jagi. Są one tzw. toksycznymi osobowościami, neurotycznymi, agresywnymi, okrutnymi, podstępnymi, przejawiającymi zaburzenia emocjonalne i w zachowaniu, nieprzystosowanymi społecznie, nieakceptującymi siebie, o nieprzyjemnej, a nawet odrażającej fizjonomii. Nigdy się nie zmieniają. To właśnie ich obawiają się dzieci najbardziej. Są zazwyczaj stare i brzydkie, zgorzkniałe, mają niemiły głos i złowieszczy śmiech. Dążą do posiadania wszystkiego, czego zapragną. Nie znoszą sprzeciwu. Są bezwzględne, apodyktyczne. Wszystko niszczą i nie mają przyjaciół - są samotne.

W bajkach pojawia się też stereotyp ofiary. Nie jest to jednak dojrzała kobieta, ale dziewczynka, naiwna, trochę niezdyscyplinowana i nieposłuszna. Swoim zachowaniem dopuszcza napastnika do siebie. N aprzykład Czerwony Kapturek wykazuje się brakiem doświadczenia, łatwo daje się zwabić i zmylić. Nie zdaje sobie sprawy z tego, jak wiele w świecie kryje się zła i oszustwa. Po tym jednak negatywnym doświadczeniu uczy się, że trzeba być ostrożną, przestrzegać norm i zasad społecznych. Staje się więc rozsądniejszą i dojrzalszą.

I tak w skrócie udało mi się omówić stereotypy dotyczące kobiet w oparciu o baśnie i bajki dla dzieci. Pamiętajmy tylko, że w każdej kobiecie tkwią pewne elementy tych stereotypów. Kontakt z postaciami z bajek jest więc konfrontacją z samą sobą, z własną kobiecością. I chociaż o kobiecości można mówić w przeróżny sposób, to bardzo interesującym jest sięganie do mitów, bajek, baśni, legend i opowieści, ponieważ stanowią one ogromną skarbnicę wiedzy.

W bajkowych opowieściach można odnaleźć nie tylko stereotypy kobiet, lecz również , , mężczyzn. Są wśród nich: książę, rycerz, król, ojciec, szewczyk, pantoflarz oraz zbój (przestępca i napastnik), itp. Typy mężczyzn w bajkach nie są tak wyraźne jak typy kobiece. Można jednak na podstawie bajek wysnuć pewne wnioski, czyli wyobrażenia dotyczące płci męskiej.

Jednym ze stereotypów jest rycerz, który pokona wszelkie przeszkody, aby zdobyć serce ukochanej, wykona nawet najtrudniejsze zadania. Jest dzielny, mężny, sprawny fizycznie, potrafi walczyć, zawsze zwycięża. Jest też bardzo przystojnym mężczyzną, dumnym, honorowym, można na niego liczyć, zaufać mu, zawsze dotrzymuje danej obietnicy. Zakochuje się tylko w pięknych księżniczkach. Ceni więc urodę w kobiecie. Jest typem zdobywcy, jednakże rycerze bajkowi nie zdradzają swoich wybranek, pozostają im zawsze wierni.

Trochę innym typem jest książę (młodzieniec, kawaler), który poszukuje żony mądrej, pięknej i dobrej. Sam jest inteligentnym mężczyzną, przystojnym, narcystycznym, lubi rozrywki, bale i polowania. Właściwie nie zajmuje się niczym konkretnym, pędzi niefrasobliwy i beztroski tryb życia. Piękne kobiety obsypuje komplementami, jest dżentelmenem, a nawet można powiedzieć "bawidamkiem". Zakochuje się od pierwszego wejrzenia, oczywiście w pięknej i młodej księżniczce, która dodatkowo powinna być bardzo delikatna, kobieca i trochę rozpieszczona. Ma czasami problemy z rozpoznaniem ukochanej (łatwo ulega złudzeniom), ale to zaślepienie na szczęście szybko mija. Lubi łatwe życie i pieniądze oraz luksus i władzę. Jest trochę zachłanny na posag ukochanej, która oprócz urody powinna być jeszcze bogata. W bajkach jednak zdarzają się czasami mezalianse i w przeciwieństwie do rzeczywistości, kończą się one dobrze.

Książe zazwyczaj przekształca się w dojrzałego króla, który żyje w monogamii z tą samą królową długo i szczęśliwie. Jest już ustatkowanym, żonatym mężczyzną, który dba o swoich podwładnych i rodzinę. Charakteryzuje go mądrość, odpowiedzialność, rozwaga, powaga, poczucie sprawiedliwości, stateczny wygląd, wyrozumiałość, umiejętność współpracy i funkcjonowania w społeczeństwie. Często martwi się o swoje państwo, ale zawsze znajduje właściwe rozwiązania. Zdarza się jednak, że po śmierci pierwszej żony, żeni się ponownie z kobietą złą, podstępną, ale piękną, bo mężczyźnie trudno jest żyć samotnie. Daje się łatwo omotać jej urokowi, a zaślepiony popełnia karygodne błędy. Zawsze jednak odzyskuje rozsądek i znów zwycięża dobro i miłość.

Nie brakuje też wśród bajkowych stereotypów - ojca, który jednak najczęściej rozpieszcza swoją jedyną córkę, pozwala jej na wszystko i chce ją jak najlepiej wydać za mąż (a nawet czasami można odnieść wrażenie, że chce się jej pozbyć). Stara się być wyrozumiałym, spokojnym i cierpliwym ojcem. W pewnym jednak momencie zaczyna się denerwować, gdy córka nadmiernie kaprysi, przejawia nieposłuszeństwo, wymyśla niestworzone rzeczy, jak to nastolatka w okresie dojrzewania. Ojciec jednak w sposób bezwarunkowy kocha swoją córkę i bardzo przeżywa wszelkie związane z nią problemy. Gdy musi ją ukarać, czyni to z żalem i w ostateczności.

Oprócz stereotypów arystokratycznych występują także prości, niewykształceni i biedni ludzie Jednym z takich stereotypów jest szewczyk - zaradny, żywotny, wesoły, pracowity, zręczny, nastawiony na pracę i działanie. Jest to typ osoby praktycznej, pomysłowej i dosyć odważnej, nieco jednak w pewnych sytuacjach lekkomyślnej. Jest altruistą, czasami marzy o pięknej księżniczce. Oprócz jednak urody pragnie nade wszystko, aby posiadała takie cechy, jak dobroć i mądrość. Jest biedny, nie narzeka jednak na swoje życie, potrafi cieszyć się nawet z drobiazgów.

Dobrym materiałem na męża dla hetery, kobiety władczej i złej, jest rybak, czyli tzw. pantoflarz. Nie ma swojego zdania, wykonuje wszystkie polecenia żony, nawet niezgodne z jego zasadami, nie potrafi się jednak przeciwstawić. Jest słaby, anemiczny, nieśmiały, smutny, lękliwy, niezdecydowany, niezaradny życiowo, naiwny, ale przy tym wszystkim dobry i uczciwy. Szkoda tylko, że Złota Rybka karze nie tylko winną wszystkiego "staruchę", lecz również jej biednego i niewinnego męża.

W bajkach nie brakuje także podstępnych, złych i bezwzględnych ludzi. Przykładem takim jest stereotyp zbója - z nikim i z niczym się nie liczy, potrafi zabić dla pieniędzy, krzywdzi słabszych, kradnie, napada. Jest wybuchowy, gniewliwy, impulsywny, agresywny, drażliwy, nieustępliwy, przy tym na szczęście głupi i ograniczony, dzięki czemu łatwo go przechytrzyć. Jest też silny w sensie fizycznym, lubi dobrze zjeść. Nastawiony jest na posiadanie, nie liczy się z uczuciami innych. Nie lubi ludzi. Myślę też, że jest pełen kompleksów i dokuczliwym zachowaniem próbuje kompensować swoje poczucie niższości. Nie potrafi kochać, bo sam nigdy nie doznał tego uczucia, a poza tym wszystko niszczy na swojej drodze. Jest typem przestępcy, recydywisty.

I tak w pewnym skrócie starałam się podsumować spostrzeżenia mające źródło w baśniach, bajkach i opowieściach. Te przekonania dotyczące określonych typów ludzi są bardzo rozpowszechnione w naszej kulturze. Czasami są mniej lub bardziej trafne. Generalnie jednak na ich podstawie etykietujemy ludzi, oceniamy, przypisujemy im określone cechy i w ten prosty sposób porządkujemy otaczająca nas rzeczywistość społeczną. To daje nam poczucie bezpieczeństwa i kompetencji, wzbogaca naszą wiedzę i doświadczenia. Łączy też ludzi i umożliwia komunikację interpersonalną.

W referacie wykorzystano publikację Wandy Sztander pt. "Oblicza kobiecości, czyli mądrość baśni".

Lidia Myćka
SOSW - Frysztak

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie