Poznanie świata przez dziecko wiąże się z procesem myślenia,które jest procesem poznawczym...
W wyniku dojrzewania i uczenia się dzieci w wieku przedszkolnym stopniowo zaczynają rozumieć to,co widzą,słyszą,czują.Poznanie świata przez dziecko wiąże się z procesem myślenia.Według W.Szewczuka myślenie jest"procesem poznawczym,w którym odzwierciedlone są strukturalne i funkcjonalne stosunki różnych elementów rzeczywistości".
Dla L.Wołoszynowej myślenie to "proces uogólnionego i pośredniego poznawania rzeczywistości".
W czynności myślenia biorą udział operacje umysłowe,które nie są obserwowalne.Dzięki myśleniu człowiek lepiej poznaje rzeczywistość,tworzy projekty,dokonuje odkryć,formułuje oceny.
Proces myślenia przebiega różnie w różnym wieku.Granice wieku przedszkolnego są względne,podobnie jak granice pozostałych okresów rozwojowych.Jako kryteria rozróżniania okresów rozwojowych przyjęto zmieniające się w toku rozwoju:sposób i poziom poznawania przez dziecko otaczającej rzeczywistości,dominujący rodzaj działalności dziecka oraz specyficzne formy i metody oddziaływania wychowawczego.W nawiązaniu do tych kryteriów przyjęto następujący podział na okresy:
- niemowlęctwo-pierwszy rok życia
- wiek poniemowlęcy-od 1 do 3 lat
- wiek przedszkolny-od 3 do 7 lat
- młodszy wiek szkolny-od 7 do 11-12 lat
- wiek dorastania- od 12-13 do 17-18 lat
J.Piaget wyróżnia cztery stadia rozwoju myślenia dzieci:
- stadium inteligencji sensomotorycznej (1 i 2 rok życia)
- stadium myślenia przedoperacyjnego(od 2 do 7-8 lat)
- stadium operacji konkretnych(od 7-8 do 11-12 lat)
- stadium operacji formalnych( od 11 do 14-15 lat)
Stadium II to interesujący nas wiek przedszkolny,który M.Przetacznikowa podzieliła na trzy fazy.
Faza I wczesna od 2 do 4 lat
Faza druga średnia od 4 do 5 1/2 lat
Faza trzecia póżna od 5 1/2 do 7 lat
Charakteryzując myślenie dzieci w tym okresie rozwojowym należy wspomnieć o trzech szczeblach genetycznych procesu myślenia:stanowi je myślenie sensoryczno-motoryczne(zmysłowo- ruchowe),myślenie konkretno-wyobrażeniowe i myślenie pojęciowe zwane abstrakcyjnym,słowno-logicznym lub symbolicznym.
We wczesnej fazie wieku przedszkolnego dzieci przez krótki okres znajdują się w stadium myślenia sensoryczno- motorycznego.W stadium pierwszym wyksztalca sie funkcja symboliczna.Dziecko zaczyna posługiwać sie symbolami opartymi na wyobrażeniach,jak równiez symbolami słownymi(znakami języka dżwiękowego),które stanowią podstawy pojęć potocznych.
W stadium drugim kształtuje się przede wszystkim myślenie konkretno-wyobrażeniowe i pozostaje nadal w ścisłym związku z działaniem,staje sie czynnością samodzielną i wskazuje na formułowanie się wyobrażeń rzeczy i działań.
W trzecim stadium dzieci zaczynają ujmować wzajemne związki między stanami a przekształceniami i dochodzą do zrozumienia pojęcia słabości. Powyzej szostego roku życia czynności umysłowe dziecka organizują się już w określone struktury logiczne.
Charakterystyczna cechą umysłową dzieci w omawianych wyżej stadiach rozwoju umysłowego według Piageta jest stanowisko,że myślenie dziecka jest egocentryczne i synkretyczne.Egocentryzm myślenia przejawia się w tym,iż pierwotnie istnieje dla dziecka jeden świat rzeczywistości leżący pomiędzy tym co wewnętrzne a tym co zewnętrzne.Przez umysłowość synkretyczną rozumie się także umysłowość,dla której wszystko jest w łączności ze wszystkim,wszystko jest celowe i zdarza się"po coś",wsztstko jest spostrzegane na podstawie obrazów.Cechy te przejawiają się w umyslowości dziecka do siódmego roku życia.Często dzieci przedszkolne uzasadniają swe sądy w sposób naiwny,malo krytyczny na podstawie zbyt małej liczby danych.W starszym wieku przedszkolnym dzieci próbują już stawiać hipotezy.
W Szewczuk-Psychologia WSiP Warszawa 1975
L.Wołoszynowa-Psychologia ogólna i rozwojowa PZWS Warszawa 1966
M.Żebrowska-Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży PWN Warszawa 1978
J.Piaget-Studia z psychologii dziecka PWN Warszawa 1966
Opracowała
Katarzyna Kopeć |
