|
Proces budowania skali staninowej nie jest powszechnie znany nauczycielom. W artykule przedstawiono, jak w prosty sposób, z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego EXCELL można skonstruować tę skalę, którą wykorzystujemy do interpretacji wyników sprawdzianu zewnętrznego lub do analizy porównawczej wyników, prowadzonych w szkole w kolejnych latach badań wyników nauczania.
Opracowała:
Wykorzystanie skali staninowej do interpretacji wyników sprawdzianu zewnętrznego i wewnątrzszkolnych badań wyników nauczania
(wskazówki praktyczne dla nauczycieli)
Skale różnicowe umożliwiają statystyczne porównywanie wyników uzyskanych w różnych latach na sprawdzianach zewnętrznych lub na prowadzonych w szkole w formie testów kompetencji badaniach wyników nauczania.
Przeznaczone są do porównywania wyników testowania ucznia i szkoły między przedmiotami lub dziedzinami wiedzy (kompetencjami). Wśród wielu skal różnicowych najbardziej godna polecenia jest dziewięciopunktowa, najkrótsza standardowa znormalizowana skala, zwana staninową. Została zaproponowana w 1942 roku przez J. P. Guilforda.
Pełna porównawcza analiza wyników sprawdzianu zewnętrznego w skali miasta i województwa zawarta jest w opracowanym przez OKE Raporcie, który dociera do szkół po zakończeniu roku szkolnego. Nie ma więc możliwości zaprezentowania Raportu zainteresowanym rodzicom uczniów. W terminie wcześniejszym docierają do szkół wyniki punktowe uzyskane przez uczniów na sprawdzianie w rozbiciu na poszczególne standardy wymagań. Na podstawie tych wyników można dokonać analizy i interpretacji wyników sprawdzianu zewnętrznego, porównując je z wynikami uzyskanymi przez uczniów w szkole w poprzednich latach. Opracowanie można wykonać wykorzystując skalę staninową.
Zalety skali staninowej:
Wady skali staninowej:
Proces budowania skali staninowej nie jest powszechnie znany nauczycielom. Nie wykorzystuje się jej więc zbyt często w szkole do przeprowadzania np. analizy porównawczej wewnętrznych badań wyników nauczania.
Przedstawiony poniżej prosty sposób tworzenia skali staninowej być może zachęci nauczycieli do wykorzystywania jej przy opracowywaniu analiz porównawczych wyników testów.
Aby zbudować więc skalę wykonujemy następujące czynności:
- Punktujemy zadania i ustalamy surowe wyniki testowania.
- Porządkujemy wyniki testu rosnąco.
- Sporządzamy rozkład liczebności wyników
- Kumulujemy liczebności przez sumowanie liczebności uczniów uzyskujących dany wynik i wszystkich wyników od niego niższych.
- Liczebności skumulowane przedstawiamy jako procenty skumulowane
- Skalę surowych wyników testowania dzielimy na dziewięć przedziałów, zawierających kolejno 4 – 7 – 12 – 17 – 20 – 17 – 12 – 7 – 4 procent wyników.
- Przedziały nazywamy staninami i numerujemy je od 1 do 9.
- Odpowiednim surowym wynikom testowania (nie uczniom) z poszczególnych stanin przyporządkowujemy określenia:
(surowy wynik testowania to suma punktów uzyskanych przez każdego ucznia w próbie standaryzacyjnej)
( liczebność to liczba uczniów, którzy otrzymali tę samą ilość punktów).
(liczebności skumulowane dzielimy przez wielkość próby i mnożymy przez 100)
W ten sposób dokonujemy normalizacji wyników testu.
- Najniższy
- Bardzo niski
- Niski
- Niżej średni
- Średni
- Wyżej średni
- Wysoki
- Bardzo wysoki
- Najwyższy
- Sporządzamy imienny wykaz osiągnięć uczniów w staninach.
Skalę staninową możemy skonstruować w prosty i szybki sposób korzystając z programu EXCELL. Poniższy przykład opracowano dla wyników uzyskanych przez 143 uczniów piszących test kompetencji złożony z 30 zadań wyboru punktowanych 0 – 1, oraz 2 zadań otwartych punktowanych 0 – 5.
Maksymalnie w teście uczeń mógł uzyskać 40 punktów.
|
|
A
|
B
|
C
|
D
|
E
|
F
|
|
1
|
Wyniki
testowania
|
Liczebności
|
Liczebności
skumulowane
|
Procent
skumulowany
|
Numer
staniny
|
Nazwa
staniny
|
|
2
|
|
3
|
0
|
1
|
1
|
0,7%
|
1
|
najniższy
4 % ogółu
wyników
|
|
4
|
1
|
1
|
2
|
1,4%
|
|
5
|
2
|
0
|
2
|
1,4%
|
|
6
|
3
|
1
|
3
|
2,1%
|
|
7
|
4
|
1
|
4
|
2,8%
|
|
8
|
5
|
0
|
4
|
2,8%
|
|
9
|
6
|
2
|
6
|
4,2%
|
2
|
bardzo niski
7 % ogółu
wyników
|
|
10
|
7
|
2
|
8
|
5,6%
|
|
11
|
8
|
3
|
11
|
7,7%
|
|
12
|
9
|
4
|
15
|
10,5%
|
|
13
|
10
|
1
|
16
|
11,2%
|
3
|
niski
12 % ogółu
wyników
|
|
14
|
11
|
5
|
21
|
14,7%
|
|
15
|
12
|
2
|
23
|
16,1%
|
|
16
|
13
|
3
|
26
|
18,2%
|
|
17
|
14
|
1
|
27
|
18,9%
|
|
18
|
15
|
3
|
30
|
21,0%
|
|
19
|
16
|
4
|
34
|
23,8%
|
4
|
niżej średni
17 % ogółu
wyników
|
|
20
|
17
|
3
|
37
|
25,9%
|
|
21
|
18
|
3
|
40
|
28,0%
|
|
22
|
19
|
3
|
43
|
30,1%
|
|
23
|
20
|
2
|
45
|
31,5%
|
|
24
|
21
|
5
|
50
|
35,0%
|
|
25
|
22
|
4
|
54
|
37,8%
|
|
26
|
23
|
2
|
56
|
39,2%
|
|
27
|
24
|
2
|
58
|
40,6%
|
5
|
średni
20 % ogółu
wyników
|
|
28
|
25
|
7
|
65
|
45,5%
|
|
29
|
26
|
2
|
67
|
46,9%
|
|
30
|
27
|
4
|
71
|
49,7%
|
|
31
|
28
|
5
|
76
|
53,1%
|
|
32
|
29
|
6
|
82
|
57,3%
|
|
33
|
30
|
8
|
90
|
62,9%
|
6
|
wyżej średni
17 % ogółu
wyników
|
|
34
|
31
|
3
|
93
|
65,0%
|
|
35
|
32
|
6
|
99
|
69,2%
|
|
36
|
33
|
6
|
105
|
73,4%
|
|
37
|
34
|
7
|
112
|
78,3%
|
7
|
wysoki
12 % ogółu
wyników
|
|
38
|
35
|
9
|
121
|
84,6%
|
|
39
|
36
|
3
|
124
|
86,7%
|
|
40
|
37
|
4
|
128
|
89,5%
|
8
|
bardzo wysoki
7 % ogółu wyników
|
|
41
|
38
|
7
|
135
|
94,4%
|
|
42
|
39
|
2
|
137
|
95,8%
|
|
43
|
40
|
6
|
143
|
100,0%
|
9
|
najwyższy 4% ogółu wyników
|
|
44
|
|
143
|
|
|
|
|
Przedstawione poniżej formuły programu EXCELL, można wykorzystać do sporządzenia tabeli staninowej:
- W komórki A3 do A43 wpisz rosnąco surowe wyniki testowania. Skorzystaj z formuły:
0
wpisz w komórkę A3, 1 wpisz w komórkę A4. Zaznacz obie komórki. Przeciągnij uchwyt wypełnienia z A4 w dół do A43
- W komórki B3 do B43 wpisz kolejno ilości uczniów, którzy uzyskali poszczególne wyniki.
- Przejdź do komórki B44. Wpisz formułę: = suma( B3; B43 )
- Przejdź do komórki C3. Wpisz formułę: = B3
- Przejdź do komórki C4. Wpisz formułę: = C3 + B4
Kopiuj formułę C4. Przeciągnij uchwyt wypełnienie z komórki C4 do C43
- Przejdź do komórki D3. Wprowadź formułę: = C3 / B44
Umieść kursor przed adresem komórki B44 i naciśnij klawisz F 4
Kopiuj formułę przeciągając uchwyt wypełnienia z D3 do D43.
Wciśnij klawisz; WYŚWIETL PROCENT
Podziel kolumnę D na przedziały 4 – 7 – 12 – 17 – 20 – 17 – 12 – 7 – 4 procent. Nazwij otrzymane przedziały zgodnie z kolumną F tabeli .
Przedstawiając nauczycielom, uczniom i rodzicom wyniki testowania należy zwrócić uwagę na fakt, że staniny stanowią miary pozycyjnych osiągnięć uczniów w badanej próbie. Są pojęciem statystycznym i nie określają spełnienia wymagań programowych.
Mam nadzieję, że materiał ten przybliży nauczycielom pojęcie skali staninowej i ułatwi jej konstruowanie. Być może coraz częściej w szkołach będzie wykorzystywana ta skala nie tylko do analizy wyników sprawdzianów zewnętrznych, ale również do opracowywania analiz porównawczych, prowadzonych w szkole w kolejnych latach wewnętrznych badań wyników nauczania.
Bibliografia:
- Pomiar wyników kształcenia – Bolesław Niemierko, wydawnictwo WSiP
- OFFICE 2000 cz. II, Wskazówki dla każdego, Biblioteczka KOMPUTER ŚWIAT
Opracowała: Danuta Orłowska
Gliwice
- Staniny dobrze informują o pozycji danego wyniku wśród wyników uzyskanych w próbie standaryzacyjnej tylko w przypadku, gdy test jest umiarkowanie trudny. Gdy test jest bardzo trudny (np. selekcyjny) lub bardzo łatwy (np. diagnostyczny lub przeznaczony dla najmłodszych uczniów), rozkład jego wyników nie daje rzetelnej informacji, jest zabiegiem sztucznym.
- Staniny nie informują o spełnieniu przez ucznia wymagań programowych ani o zrea-lizowaniu standardów edukacyjnych.
- Staniny nie określają poziomu umiejętności ucznia.
- Możliwość porównania wyników uzyskanych przez uczniów w różnych latach.
- Szacowanie wyniku niezależnie od ogólnej liczby punktów możliwych do uzyskania przez ucznia.
- Łatwo czytelny dla rodziców i uczniów poziom osiągnięć ( po odpowiednim objaśnieniu im zasady skalowania wyników testowania).
|
