Uczenie języka angielskiego dzieci w wieku wczesnoszkolnym wymaga szczególnych umiejętności ze strony nauczyciela. Małe dzieci, w rzeczywistości, nie mają jakiejś szczególnej, wewnętrznej motywacji, aby uczyć się języka obcego. Dlatego też nauczyciel musi ją stworzyć, wykreować, używając takich ćwiczeń, które byłyby dla dzieci najbardziej naturalne. Do takich właśnie ćwiczeń należą gry, zabawy, wyliczanki, rymowanki i piosenki.
W procesie nauczania języka obcego na tym poziomie edukacyjnym gry mają znaczenie zasadnicze. Pozwalają one dzieciom bawić się, używając jednocześnie języka angielskiego. Gry i zabawy służą do doskonalenia różnych sprawności umysłowych, takich jak spostrzegawczość, uwaga, pamięć, umiejętność analizy i syntezy wzrokowej, zdolność porównywania i klasyfikowania. Stwarzają tym samym okazję do logicznego myślenia. Oprócz wartości edukacyjnych niosą ze sobą również wartości wychowawcze. Uczą zdrowej rywalizacji, pracy w drużynie i umiejętności przegrywania. Gry i zabawy mogą być wykorzystywane na każdym etapie zajęć – jako rozgrzewka językowa, jako coraz bardziej autonomiczne ćwiczenia lub jako sprawdzian w końcowym etapie lekcji.
Aby zabawa była dla dzieci ciekawa, powinna zawierać jak najwięcej elementów aktywizujących. Istnieje szeroki zakres tradycyjnych gier i zabaw ruchowych i to nauczyciel sam powinien dobierać je według zainteresowań dzieci, wprowadzając na przemian zabawy aktywne i bardziej ciche, spokojne, po to, aby uniknąć monotonii lub zbytniego hałasu czy zamieszania.
Kiedy po raz pierwszy zaczęłam uczyć dzieci w wieku wczesnoszkolnym zauważyłam, że na początku ich etapu edukacyjnego dzieci osiągają lepsze rezultaty z języka angielskiego niż z innych przedmiotów. Wielu nauczycieli sądzi, że nauka języka angielskiego na tym etapie wymaga od dzieci mniej wysiłku z powodu bardziej ograniczonego zakresu treści nauczania. Tym samym jest ona dla dzieci znacznie przyjemniejsza i bardziej motywująca niż tradycyjne lekcje. Ale mnie nie satysfakcjonuje ta uproszczona diagnoza. Po zapoznaniu się z teorią wielorakich typów inteligencji doszłam do innego wniosku. Według tej teorii ludzki mózg może pracować różnymi sposobami. Wyróżniamy kilka rodzajów inteligencji – przestrzenną, muzyczną, kinestetyczną, interpersonalną, lingwistyczną czy logiczną. Problem tkwi w tym, że w szkole zwykle dwa typy inteligencji są stale testowane i cenione – lingwistyczna i logiczna, w wyniku czego okazuje się, że czasami postrzegamy naszych uczniów jako mniej inteligentnych niż w rzeczywistości są. Ta praktyka daje nam nieco zamazany obraz na temat prawdziwych możliwości i umiejętności dziecka i nie pozwala ujawnić jego rzeczywistych zdolności.
Ale jak to wszystko się ma do gier i zabaw oraz sukcesów jakie małe dzieci osiągają, zaczynając uczyć się języka angielskiego? Otóż to, że w grach i zabawach występuje tak duża różnorodność obrazów, akcji, muzyki, rymu i rytmu, słów pisanych i mówionych, że wykorzystując je w czasie zajęć angażujemy wszystkie siedem typów inteligencji.
Poniżej chciałabym przedstawić krótki opis niektórych gier i zabaw mających na celu wprowadzenie nowego słownictwa, przydatnych w nauczaniu języka angielskiego dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
Po wprowadzeniu nowego słownictwa przy pomocy kart obrazkowych lub realnych przedmiotów, dzieci mogą bawić się w ‘Papugę’ (Parrot). W tej zabawie nauczyciel gra przeciwko uczniom. Wszystkie karty obrazkowe są przypięte do tablicy. Nauczyciel, aby wytworzyć odpowiednią atmosferę, wciela się w postać czarodzieja i zamienia dzieci w papugi. Ale ponieważ dzieci są mądrymi papugami, powtarzają tylko to, co jest poprawne. Dlatego, kiedy nauczyciel wskazuje obrazek i wypowiada słowo, dzieci je powtarzają, ale tylko wówczas, gdy jest to słowo zilustrowane danym obrazkiem. Jeżeli słowo nie koresponduje z obrazkiem wszystkie papugi muszą milczeć. Jeżeli dzieci wykonają ćwiczenie prawidłowo – otrzymują punkt, jeżeli nie – punkt dostaje nauczyciel. Zabawę tę możemy wykorzystać do ćwiczenia nowego słownictwa, tak aby dzieci się nie nudziły. Element współzawodnictwa z nauczycielem oraz chęć wygranej będzie dla nich bardzo motywujący. Zabawa może je wciągać jeszcze bardziej, jeżeli zwycięstwo zostanie nagrodzone. Ponadto, bawiąc się w grupie, dzieci zyskują zaufanie i nabierają pewności siebie. ’Parrots’ to zabawa polegająca na mówieniu, ale jednocześnie wymaga ona umiejętności słuchania. Jest to zabawa spokojna, wymagająca od dzieci koncentracji i szczególnie polecana dla dzieci o inteligencji lingwistycznej.
Nieco żywszą, bardziej energiczną zabawą służącą nauce nowego słownictwa jest zabawa nazywana ‘Zamiana miejsc’ (Change place). Jako że jest to zabawa ruchowa, szczególnie polecana jest dla dzieci z inteligencją kinestetyczną. Aby się w nią bawić, dzieci muszą usiąść w kole na krzesełkach. Nauczyciel wręcza każdemu dziecku karteczki z wyrazami, np. wyrazy związane z ubraniami (max. 5 lub 6 wyrazów), staje w środku koła i wywołuje jakiś wyraz. Wszystkie dzieci, które mają ten wyraz muszą zamienić się miejscami. Ale nauczyciel również siada na krzesło, więc w środku koła zostanie jakieś dziecko, które wywołuje inny wyraz. Dzieci bardzo lubią tę grę, ponieważ zawiera ona element ruchu, rywalizacji i zabawy. Jednocześnie przyswajają sobie nowe słownictwo bez większego wysiłku.
Tradycyjną angielska zabawą, popularną także w innych krajach jest zabawa nazywana ‘Simon says’. Podczas tej zabawy wykorzystujemy metodę TPR – metodę reagowania całym ciałem, która jest najbardziej polecana w metodyce nauczania małych dzieci. Muszą one uważnie słuchać poleceń nauczyciela i wykonywać to, o co on prosi. Ponieważ jest to zabawa ruchowa, najbardziej wykorzystuje inteligencję kinestetyczną. Polecana jest zarówno do nauki poleceń, np. wstań, siadaj, odwróć się, podnieś, dotknij, wskaż, itp.) jak i do nauki nowego słownictwa. Nauczyciel może zaproponować mimikę do każdego słówka wprowadzanego na lekcji i poprosić dzieci, aby przedstawiły słówko mimicznie. Dzieci uwielbiają zabawy wymagające ruchu i działania. Dzięki nim nabierają śmiałości i pewności siebie oraz doświadczają sukcesu.
Bardzo dobrą zabawą dla dzieci o inteligencji wizualnej jest ‘Kim’s game’. Do tej zabawy można wykorzystać karty obrazkowe lub realne przedmioty. Zadanie nauczyciela polega na tym, aby schować przedmioty i porosić dzieci, żeby zapamiętały co jest pod przykryciem. Aby zwiększyć element rywalizacji nauczyciel może zmieniać położenie przedmiotów, albo nawet zabierać niektóre z nich, prosząc, aby dzieci powiedziały czego brakuje.
Głuch telefon (Chinese whispers) to tradycyjna zabawa, która wymaga inteligencji lingwistycznej i interpersonalnej. Uczniowie muszą zwracać uwagę nie tylko na to co słyszą, ale muszą być także zrozumiani przez swoich kolegów. Współzawodnictwo i chęć wygrania motywuje dzieci do wysiłku, a ponieważ jest to współzawodnictwo drużynowe, uczy dzieci kooperacji. Oprócz tego, zabawa ta wymaga inteligencji interpersonalnej, a im więcej typów inteligencji nauczyciel angażuje, tym bardziej efektywne jest jego nauczanie.
W przypadku dzieci o silnie rozwiniętej inteligencji logicznej najlepsze efekty będą przynosiły gry i zabawy logiczne. Wszelkiego rodzaju układanki, krzyżówki, gry polegające na odrzuceniu niepasującego elementu będą sprzyjać rozwojowi dziecka i osiąganiu sukcesów.
Rodzaj inteligencji muzycznej pomaga w zapamiętywaniu wszystkiego, co związane jest z muzyką. Wykorzystywanie muzyki na zajęciach języka angielskiego w szkole podstawowej, oprócz kreowania żywej, pozytywnej atmosfery, pozwala dzieciom w przyswajaniu coraz większej liczby słówek i struktur oraz pomaga w naśladowaniu poprawnej intonacji i wymowy. Dzieci uczą się piosenek bardzo szybko, pod warunkiem, że ich teksty są proste a muzyka dostosowana do ich upodobań i często pamiętają je przez wiele lat. Dodatkowo piosenki przyczyniają się do umuzykalnienia dzieci, wyrabiają w nich poczucie rytmu, kształcą umiejętność słuchania. Istnieje wiele możliwości wykorzystania ich w połączeniu z ruchem – TPR.
Powszechnie znane i stosowane gry to także ‘Kółko i krzyżyk’(Noughts and crosses) , Memory czy Bingo. Chociaż jak zaznaczyłam na wstępie są to tylko niektóre z licznych propozycji gier i zabaw językowych.
Nauczanie języka obcego na poziomie wczesnoszkolnym zawsze stanowi dla nauczyciela duże wyzwanie. Wymaga też odrębnych metod, innych niż te stosowane na wyższych poziomach. Podstawową formą nauki dla tego poziomu wiekowego jest zabawa. W czasie zabawy dzieci opanowują język niejako ‘bezwiednie’. I chociaż stosowanie tych metod zawsze wymaga od nauczyciela przygotowania dodatkowych materiałów lub wprowadzenia zmian organizacyjnych w klasie, to jednak wysiłek ten zawsze się opłaca, gdyż atrakcyjność formy zwiększa skuteczność nauczania i kształtuje pozytywne nastawienie dziecka do nauki języka obcego.
Opracowała:
Urszula Pałucha
|
