Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rola nauczyciela i ucznia we współczesnej szkole

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 44246 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Sercem działalności edukacyjnej szkoły jest to, co się dzieje w relacji: nauczyciel – uczeń. Chodzi tu o szczególną formę współpracy i dialogu. Nauczanie jest nie skuteczne, jeśli zostaje wymuszone systemem nakazowo – zakazowym, opartym na sankcjach i strachu.

ROLA NAUCZYCIELA I UCZNIA WE WSPÓŁCZESNEJ SZKOLE

Każdy człowiek jako istota społeczna, przez całe życie funkcjonuje w grupie społecznej. Początkowo jest to rodzina, później grupa rówieśnicza, jeszcze później różnorodne grupy w związku z pełnieniem ról społecznych. Dla dzieci w wieku szkolnym głównymi grupami są rodzina, klasa szkolna oraz inne grupy rówieśnicze.
S. Mike stwierdza, że: „o grupie możemy mówić wtedy gdy dwie lub więcej jednostek pozostaje ze sobą w bezpośredniej interakcji, gdy mają one względnie jasny cel, posiadają wspólnie ustalone normy i mają względnie rozwiniętą strukturę.” Niewątpliwie jest nią klasa szkolna, która jak pisze M. Łobocki „jest zespołem składającym się z uczniów wzajemnie na siebie odziaływujących, którzy różnią się zajmowanymi w nim pozycjami i rolami oraz mają wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie się w istotnych dla klasy sprawach.”
Klasa jest formalnym elementem w organizacyjnej strukturze szkoły-posiada względnie stały skład uczniów, określone przepisy i sposób funkcjonowania (plan zajęć, regulamin, program nauczania ) oraz zespół nauczycieli. Oprócz tego klasa jest grupą zadaniową, powołaną w celu przyswojenia treści związanych z procesem nauczania. Jest też środowiskiem wychowawczym – w niej dokonuje się proces wychowania: przekazywanie wzorów zachowań, norm moralnych, kształtowanie postaw.
Aby wiec zrozumieć procesy i struktury społeczne klasy, trzeba przyjąć pewną pojęciową podstawę pozwalającą na interpretację tego, co zachodzi w przestrzeni społecznej klasy. Są to koncepcje: klimatu społecznego klasy, cech społecznych klasy, procesów społecznych klasy, struktury społeczno-dydaktycznej klasy.
Klimat społeczny klasy – ogólna atmosfera lub zespół wspólnych wartości charakteryzujący daną klasę, powstaje w wyniku oddziaływania na siebie potrzeb poszczególnych uczniów oraz instytucjonalnych norm i ról.
Cechy społeczne klasy – wyróżniające właściwości zespołów klasowych, które kształtują zachowanie ich członków, na przykład wielowymiarowość, jednoczesność, gwałtowność i nieprzewidywalność zdarzeń, ich jawność i przeszłość klasy.
Procesy społeczne w klasie – procesy interpersonalne i grupowe, które pomagają uczniom uporać się z kwestiami oczekiwań, przywództwa, wzajemnej atrakcyjności norm porozumiewania się i spójności klasy.
Struktury społeczno – dydaktyczne klasy – sposób zorganizowania klasy wokół zadań dydaktycznych oraz sposób określenia celów i nagród.
Młodszy wiek szkolny przynosi radykalną zmianę sytuacji społecznej dziecka. Dotąd silnie związane z rodzicami, zwraca się w sposób totalny w kierunku nauczyciela. Wychowawca jest osobą znaczącą dla dziecka, posiadającą wysokie kompetencje, doświadczenia, wiedzę. „ Oddziaływanie osobowości nauczyciela zaznacza się szczególnie wyraźnie w pierwszych latach nauki szkolnej, gdy wszystkie lub co najmniej większość zajęć w danej klasie prowadzi jeden nauczyciel spełniający równocześnie rolę wychowawcy. Wpływ osobowości nauczyciela jest
w tym okresie znaczny zarówno w związku z licznymi kontaktami nawiązywanymi
z uczniami jak też dlatego, że cieszy się on wśród nich zazwyczaj dużym
autorytetem .”
W nowym modelu oświaty zmienia się rola nauczyciela i uczniów w procesie nauczania i uczenia się. Nauczyciel przestaje powoli pełnić głównie rolę w zakresie przekazywania wiedzy. Staje się bardziej diagnostykiem, specjalistą w zakresie pomocy naukowych, konsultantem, by w rezultacie pełnienia tych różnych ról mógł mieć wzrastający wpływ na wywoływanie zmian w uczniach w wyniku tworzenia nowego środowiska nauki opierającej się na zasadach współdziałania. Żeby mogło powstać takie środowisko, niezmiernie potrzebna jest akceptacja i zaufanie do nauczyciela ze strony ucznia oraz emfatyczne rozumienie reakcji ucznia ze strony nauczyciela wobec jego prób uczenia się. Nauczyciel musi również liczyć z tym, że należy dać uczniom odpowiednio dużo czasu, by mogli oni zmagać z problemami, wypróbowywać różne strategie, dyskutować, eksperymentować, badać i oceniać. W tym przypadku rola nauczyciela jest bliska roli trenera lub eksperta.
Rola nauczyciela w nowym modelu nauki w szkole, opierającym się na współdziałaniu, przejawia się przede wszystkim w stosowaniu następujących strategii działania w klasie szkolnej :
1. Jasne przedstawienie celów lekcji;
2. Ścisłe określenie zakresu nauki ( zadań, struktury );
3. Umieszczenie uczniów w grupach pracy zanim rozpocznie się lekcja;
4. Śledzenie skuteczności pracy w grupach; udzielanie pomocy odpowiadając na pytania; dbanie o poszerzanie umiejętności podtrzymywania kontaktów interpersonalnych przez uczniów czy też pogłębianie umiejętności pracy w grupie;
5. Ocena osiągnięć uczniów ze zwróceniem uwagi na charakter wzajemnych kontaktów w czasie pracy grupowej.
Nauczyciel powinien więc powoli odchodzić od roli instruktora, który jedynie przekazuje wiedzę na rzecz osoby, która ułatwia uczenie się, która tworzy środowisko wychowawcze, w którym znajduje się zarówno miejsce dla wolności jak
i pewnej dyscypliny, niezmiennie towarzyszącej każdemu ludzkiemu działaniu. Żeby mogło powstać takie środowisko, niezmiernie potrzebna jest akceptacja i zaufanie ze strony ucznia oaz rozumienie reakcji ucznia ze strony nauczyciela w stosunku do jego prób uczenia się, nie zawsze owocnych.
Nowa szkoła, to szkoła otwarta, w niej nauczyciel optymalizuje uczenie się dzieci dzięki temu, że odkrywają one własne metody poznawania i doświadczania świata. We wzajemnych relacjach panuje szacunek i partnerstwo. Każdy bowiem wie, iż uczenie się jest wartością autoteliczną, cenną samą w sobie i nie można za jego jakość przerzucać odpowiedzialności na innych. Proces edukacyjny tak jest organizowany, by uczniowie i ich nauczyciele mieli więcej sukcesów, niż porażek, więcej satysfakcji i radości, niż kłopotów czy trosk. Pedagog w takiej szkole akceptuje swoich uczniów, cieszy się ich obecnością i wielostronną aktywnością oraz pomaga w ich osobistym rozwoju.
Wiele prac pedagogicznych, raportów edukacyjnych i oficjalnych dokumentów dotyczących edukacji podkreśla, że podstawowym zadaniem nauczycieli powinno być kształtowanie ich myślenia na problemy teraźniejszości i przyszłości, na potrzebę odpowiedzialności każdego człowieka za siebie i życie wspólnotowe, to dzisiejsze i przyszłe.
Funkcje i zadania nauczycieli związane są przede wszystkim z :
· procesem organizowania i unowocześniania nauczania – uczenia się,
· potrzebą wprowadzania wychowanków w świat wartości i stylów życia, poszukiwania jego sensu i obszarów aktywności,
· przygotowaniem wychowanków do ustawicznej edukacji i przygotowania się „ do zmiany społecznej ”, do twórczej adaptacji oraz innowacji,
· diagnozowaniem sytuacji uczniów i podejmowaniem działań socjalizacyjnych, pomocą uczniom w walce z niepowodzeniami szkolnymi i wychowawczymi,
· kontrolowaniem i ocenianiem procesów rozwoju wychowanków w celu podejmowania racjonalnych działań usprawniających procesy pedagogiczne w szkole i w domu rodzinnym.
Te zadania można realizować przez różne funkcje i czynności, kompetencje i motywacje nauczycieli. Także dzięki świadomości samych nauczycieli ich różnych cech – właściwości osobowościowych, które mogą być pozytywne i negatywne. Praca nauczycielska należy do szczególnie złożonych, wymagających dużej samodzielności, indywidualności i odwagi, a także dużej identyfikacji z prawami i powinnościami, tzn. z etyką zawodu nauczyciela. Stan świadomości zawodowej nauczycieli oraz ich postawy zależą od wielu czynników i uwarunkowań, przede wszystkim od : efektów edukacji nauczycielskiej, warunków ich pracy i życia oraz orientacji w najnowszej wiedzy pedagogicznej.
Nauczyciele XXI wieku powinni : „ trafnie pojmować, jak funkcjonują wszelkiego rodzaju systemy materialne i społeczne; wyczuwać, na jakich przesłankach i jak użytych oparte są komunikaty i działania do nich skierowane; umieć pomóc uczniom dostrzec sens tam, gdzie inni widzą tylko chaos; umieć współpracować z innymi ludźmi w zespołach i samemu decydować, jak wykonać zadanie. Muszą cały czas się uczyć, zgodnie ze zdobytą wiedzą radzić sobie z nowymi obowiązkami i tym, co niesie postęp naukowy i techniczny. Nauczyciele nie przyjdą do szkoły wyposażeni w znajomość wszystkiego co wiedzieć powinni; będą jednak umieli dotrzeć do potrzebnej im wiedzy i pomóc innym wiedzę tę wykorzystać ”.
Jeśli nauczyciele mają pomagać innym w samodzielnym myśleniu, sami muszą myśleć samodzielnie; muszą umieć działać niezależnie i współpracować z innymi, zachować zdolność krytycznego sądu. Muszą być ludźmi o szerokiej i głębokiej wiedzy.
Wraz ze zmianą roli nauczyciela, postawy uczniów będą się zmieniać w sposób naturalny, jak zaczną oni współpracować ze sobą. Muszą się nauczyć dzielenia uznania, idei i pomysłów między sobą; muszą się uczyć raczej oceny wyników uczenia się niż pospiesznego wykonywania własnej pracy. Małe grupy mogą pisać wspólne opowiadania, wydawać nawzajem swoje prace pisemne, rozwiązywać problemy matematyczne, poprawiać zadania domowe. Z postępem w rozwoju myślenia i umiejętności współpracy zwykle zmniejsza się w klasie liczba pytań: „Jak to zrobić ?” Stosuje się przyswojone metody pracy bez frustracji związanej z możliwością popełnienia błędów. Zadawane są często pytania rówieśnikom, zanim trafią one do nauczyciela.
Pracując razem, uczniowie syntetyzują to, czego się nauczyli; wspólnie przedstawiają to w obrębie małej grupy, wspólnie autoryzują prace pisemne lub przedstawiają jakiś pomysł poprzez sztukę. Ten typ uczenia się staje się bardziej „kulturą” lub zestawem wartości (przenikającej klasę szkolną ) niż techniką. W tym modelu uczenia się rola ucznia rozszerza się na rolę współpracującego badacza, zastępując tradycyjne pojęcie ucznia jako pasywnego receptora wiedzy. W tych
i podobnych działaniach uczniowie rozwijają w sobie umiejętność współpracy z jednostkami o różnych umiejętnościach i zdolnościach. Uczniowie uczą się podejmowania decyzji, ale również współżycia, empatii, poszanowania praw innych ludzi i wspólnej pracy nad racjonalnym rozwiązaniem problemów. Chodzi o to, by uczniowie mogli konfrontować swoje osobiste doświadczenia społeczne z nauką, by wspólnie poddawali refleksji własne działania dla lepszego zrozumienia wiedzy
i kontynuowania własnych inicjatyw oraz by mieli okazje do samodzielnego definiowania problemów, sposobów pracy i ich rozwiązywania oraz do samokontroli.

Literatura:
Cz. Banach, Nauczyciel : przewodnik – doradca czy obserwator młodzieży i procesów edukacyjnych, Nowe w Szkole 4/97-98
R. I. Arends, Uczymy się nauczać, Warszawa 1994, WSiP
R. Pachociński, Oświata XXI wieku, IBE, Warszawa1999
Z. Włodarski, Właściwości nauczyciela, Warszawa 1980, WSiP
S. Mika, Wstęp do psychologii społecznej,Warszawa1972, PWN
M. Łobocki, Wychowanie w klasie szkolnej, Warszawa 1974, WSiP

opracowała: Elżbieta Staniaszek

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie