Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Charakterystyka psychoruchowego rozwoju dziecka w młodszym wieku szkolnym

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 15006 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Wiedza o prawidłowościach rozwojowych oraz znajomość czynników różnicujących osobniczo dzieci, warunkują efekty pracy dydaktycznej i wychowawczej nauczycieli. Nieznajomość tych zagadnień stwarza liczne trudności w ocenie prawidłowości rozwoju, ustalaniu czynników, które rozwój zaburzają. Znajomość wiedzy o rozwoju dziecka w młodszym wieku szkolnym pomoże znaleźć w procesach biologicznych uzasadnienie stosowanych metod pracy. Należy również pamiętać, każde dziecko może reprezentować odmienny typ rozwoju i każdy w jakiś sposób odbiega od „idealnej sylwetki” ucznia.


Rozwój psychoruchowy dziecka w młodszym wieku szkolnym

Czynniki determinujące rozwój dziecka
Dzieci w młodszym wieku szkolnym różnią się między sobą pod względem rozwoju psychofizycznego i stopnia przygotowania do podjęcia nauki szkolnej. Pomimo wielu różnic indywidualnych między dziećmi, które w wieku 7 lat wkraczają do szkoły zachodzi w nich wiele przeobrażeń na tyle wspólnych i typowych, iż można je ująć jako właściwości rozwojowe młodszego wieku szkolnego (7-10 lat).
Według M. Przetacznikowej „rozwój” jest zjawiskiem ciągłym, jest dynamicznym procesem, który doprowadza do ilościowych i jakościowych zmian funkcji i czynności psychicznych. /M. Przetacznikowa,1973,s.21/
 Proces rozwoju nie dokonuje się spontanicznie, lecz wymaga aktywności samego dziecka, kierowanej i organizowanej przez dorosłych, ponieważ systematyczne nauczanie i udział dzieci w życiu szkoły, intensyfikacja oddziaływań wychowawczych i coraz żywszy kontakt z otoczeniem, stanowią silne bodźce rozwojowe, powodujące przeobrażenia w świadomości i osobowości dzieci, szczególnie w sferze umysłowej i społecznej. By zbadać czy rozwijają się prawidłowo, należy je wnikliwie obserwować w różnych sytuacjach i porównywać aktualny stan poszczególnych właściwości psychofizycznych z wzorcami rozwoju dla danego wieku. Wszelkie wzorce rozwoju mają charakter jedynie orientacyjny, bowiem proces ten przebiega w różnym tempie u różnych dzieci, stanowiąc indywidualną cechę każdego człowieka.

 L. Wołoszynowa w książce pod redakcją M. Żebrowskiej „ Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży” stwierdza, że oprócz największej liczebnie grupy dzieci rozwijających się normalnie i harmonijnie, można wyraźnie wyodrębnić grupę dzieci o rozwoju przyśpieszonym, oraz dość liczną grupę dzieci z niekorzystnymi odchyleniami w rozwoju psychofizycznym. / L. Wołoszynowa, 1982, s. 523-526/

       Niezależnie jednak od przyjmowanych założeń, dotyczących koncepcji rozwoju, psychologowie podają kilka podstawowych czynników determinujących rozwój człowieka. Są to:

-zadatki biologiczne- predyspozycje jednostki, genotyp, cechy wrodzone

-środowisko- środowisko fizyczne (materialne), społeczne, stymulacja zewnętrzna, zewnętrzne wpływy niezamierzone

-wychowanie- wpływy intencjonalne, socjalizacja, kształcenie, nauczanie, modelowanie, ćwiczenie, instruowanie

-aktywność podmiotu- własna aktywność, spontaniczność, wewnętrznie motywowana aktywność, działalność.

Charakterystyka dziecka w młodszym wieku szkolnym
Okres miedzy siódmym a jedenastym rokiem życia, dawniej nazywany w psychologii trzecim dzieciństwem, obecnie określa się jako młodszy wiek szkolny. Okres ten dzieli się na dwa podokresy:
-faza pierwsza obejmuje 7 i 8 rok życia,
-faza druga – 9 i 10 rok życia.
Najmłodsze lata życia dziecka charakteryzują dwie istotne właściwości: najbardziej intensywne w ciągu całego życia ludzkiego tempo rozwoju oraz zabawa jako główny, niemalże jedyny rodzaj działalności dziecka. W dalszym ciągu trwa intensywny rozwój dziecka, choć w porównaniu z okresem przedszkolnym, a tym bardziej poniemowlęcym i niemowlęcym jego tempo jest nieco powolniejsze. Najbardziej intensywny rozwój obejmuje teraz procesy intelektualne, co wiąże się z rozpoczęciem nauki szkolnej.
    Drugą właściwością, szczególnie charakterystyczną dla młodszego wieku szkolnego, jest ogromna aktywność dziecka. Przejawia się ona głównie w upodobaniu do zabaw, gier ruchowych, do zajęć o charakterze sportowym oraz obejmuje wiele innych form i rodzajów działania.
Trzecim zjawiskiem charakterystycznym dla tego okresu rozwoju jest pierwszoplanowe znaczenie nauki szkolnej w życiu dziecka oraz jej wpływ na wszystkie procesy rozwoju.
Rozwój fizyczny
 Wśród dzieci w młodszym wieku szkolnym występuje duże zróżnicowanie pod względem rozwoju i sprawności fizycznej. Tak, więc dzieci w tym samym wieku różnią się wzrostem, ciężarem ciała, sprawnością fizyczną i dojrzałością biologiczną. Rozwój i wzrost miewa u różnych jednostek różne tempo, rytm i rozmach

       W początkowej fazie (7-8 lat) bardziej rozwijają się mięśnie duże niż małe, oraz utrzymuje się znaczna jeszcze pobudliwość nerwowa, co sprawia, że dzieci wykonują szereg ruchów zbytecznych i szybkich. Ruchy te są raczej silne i zamaszyste, mało precyzyjne i mało dokładne.

Między dziewiątym a jedenastym rokiem życia twardnieją kości przegubów rąk, przez co wyraźnie zwiększa się zdolność dziecka do różnych prac wymagających dokładności (np. pisanie, manipulowanie małymi przedmiotami).

Między szóstym a ósmym rokiem życia występuje zjawisko skoku wzrostu (tzw. skok szkolny). Po ósmym roku życia zmniejsza się tempo wzrostu ciała, zwiększa się natomiast wewnętrzne rozrastanie się organizmu. Przyrost wysokości i ciężaru powinien być w tym okresie powolny i równomierny.

Dość dobrze ukształtowane są narządy zmysłów. Wyraźnie wzrasta ostrość wzroku, doskonali się ostrość i precyzja odbioru bodźców słuchowych. Poziom funkcjonowania tych zmysłów jest niezwykle ważny dla nauki pisania i czytania. Również istotna jest z punktu widzenia nauki szkolnej koordynacja wzrokowo- ruchowa polegająca na wykonywaniu ruchów ciała, szczególnie rąk, pod kontrolą wzroku, która intensywnie rozwija się w młodszym wieku szkolnym, choć nie osiąga jeszcze doskonałości.

       Okres młodszego wieku szkolnego należy do wyjątkowych pod względem wzrostu odporności organizmu na różnego rodzaju choroby, a cechuje go najniższa umieralność.

 Rozwój umysłowy
        Na rozwój umysłowy w młodszym wieku szkolnym wywiera wpływ doskonalenie się procesów spostrzegania, uwagi, pamięci, mowy, oraz myślenia. Odpowiednie dla wieku standardy tych procesów stanowią, zatem wskaźniki intelektualnego rozwoju dziecka.

     Spostrzeganie w okresie przedszkolnym jest jeszcze niedoskonałe. Dziecko nie umie zwracać uwagi na szczegóły i spostrzega na ogół to, co je mimo woli zainteresowało. W wieku szkolnym rozwija się nie tylko spostrzeganie dziecka, ale i spostrzegawczość.

       U dziecka w wieku młodszoszkolnym spostrzeganie nie jest już jak dotąd, działaniem przypadkowym i mimowolnym, lecz staje się procesem kierowanym i podporządkowanym świadomym celom. Dziecko, więc powinno umieć podporządkować swoje spostrzeganie określonemu celowi, odrywając się od zajęć i wrażeń ubocznych i świadomie kierując swoim spostrzeganiem.

 W pierwszym roku nauki dzieci różnicują i uogólniają cechy rzeczy, prawidłowo spostrzegają obrazy, kontury, schematy i rysunki przedmiotów.

  Spostrzeganie podobnie jak wszystkie procesy poznawcze jest ściśle związane z procesem uważania.

  „Uwaga jest takim stanem i poziomem aktywności nerwowej w korze mózgowej, a następnie podtrzymuje sprawną pracę organizmu w zakresie jego poznawczej orientacji i celowej działalności w świecie otaczającym”. W początkowym okresie u dzieci rozpoczynających naukę szkolną, dominuje uwaga mimowolna – dzieci dostrzegają w swym otoczeniu to, co je zafrapuje, co jest nowe i niezwykłe lub kojarzy się im z czymś dobrze znanym. Stopniowo jednak pod wpływem nauki szkolnej rozwija się uwaga dowolna, czyli bardziej świadome koncentrowanie uwagi na przedmiotach, zadaniach, które niekoniecznie muszą wywołać zaciekawienie.

       Uwaga nie jest jeszcze w tym okresie zbyt trwała, dlatego zbyt monotonne lub nie nawiązujące do zainteresowań i aktywności dziecka zajęcia, powodują jej szybkie rozproszenie. Wraz z rozwojem uwagi kształtuje się również spostrzegawczość dzieci, doskonali się także pamięć.

      Mówiąc o pamięci mówi się równocześnie o uczeniu się. Pojęcia te bywają używane zamiennie, bądź jedno z nich jest uznawane za nadrzędne wobec drugiego. Wielu psychologów uważa, że pamięć jest zdolnością, dzięki której może występować proces uczenia się. W młodszym wieku szkolnym w związku z poddaniem dziecka systematycznemu nauczaniu następuje dynamiczny rozwój pamięci. Szybkość zapamiętywania i trwałość przechowywania w pamięci wyuczonych treści wzrasta dwukrotnie. Zwiększa się pojemność pamięci.

W młodszym wieku szkolnym dokonuje się doniosły przełom w rozwoju pamięci. Pamięć mechaniczna zaczyna przekształcać się w logiczną. Przejawem tego jest m.in. ustępowanie uczenia się przez powtarzanie i dosłownego odtwarzania „recytowania” materiału.

Dziecko łatwo zapamiętuje to, co przyciąga jego uwagę, a przestaje uważać i w konsekwencji niewiele zapamiętuje z tego, co jest dla niego nieatrakcyjne lub nużące. Dziecko, które chce się uczyć, uczy się efektywniej. W młodszym wieku szkolnym słabo ukształtowana jest jeszcze tzw. „gotowość pamięci”, czyli zdolność odszukiwania i wydobywania z zasobu pamięciowego wiadomości, które są potrzebne w danej chwili. Wiąże się to z trudnościami, jakie mają mali uczniowie z uporządkowaniem i usystematyzowaniem zdobytej wiedzy, z łączeniem dotychczasowych wiadomości z nowo napływającymi informacjami.

       Jednym z ważniejszych aspektów rozwoju umysłowego dziecka jest proces doskonalenia jego mowy. Rozwój mowy dotyczy wzrostu zasobu słownika, zróżnicowania części mowy i znaczenia słów, sposobów tworzenia zdań, form wypowiedzi.(M. Żebrowska, 1982, s.604).

Główną zmianę rozwojową mowy dzieci w młodszym wieku szkolnym stanowi pojawienie się mowy pisanej. W tym czasie zaczyna się wzajemne oddziaływanie żywej mowy ustnej i pisanej. Powstają pewne trudności wynikające ze zderzenia się tych dwóch języków, ponieważ nie wszystkie wyrazy w języku polskim pisze się zgodnie z ich brzmieniem. Inny rodzaj trudności wynika stąd, że w języku mówionym, posługując się intonacją, gestem, mimiką, można pewnych myśli nie dopowiedzieć, natomiast w języku pisanym – pozbawionym barwy dźwiękowej, dla wyrażenia uczuć i przeżyć, trzeba posłużyć się słowami. Prawidłowo rozwijające się dziecko w wieku wczesnoszkolnym powinno dostrzegać, rozróżniać i wymawiać wszystkie dźwięki w ich najróżniejszych połączeniach. Powinno też wyodrębnić poszczególne dźwięki w sylabach i wyrazach (analiza dźwiękowa), oraz łączyć wyodrębnione dźwięki w całość (synteza dźwiękowa).

       Ważnym wskaźnikiem rozwoju mowy jest zwiększenie się zasobu słownika dzieci, co wiąże się z rozwojem myślenia i zależy m.in. od ogólnej umysłowej sprawności i inteligencji dziecka. Tak np. słownik dziecka dziesięcioletniego o normalnym poziomie inteligencji wynosi 5400 słów. Należy ponadto wspomnieć o znacznie szerszym słowniku biernym dzieci, które o wiele więcej słów rozumieją niż używają.
Innym istotnym wskaźnikiem prawidłowego rozwoju mowy ucznia jest rozumienie mowy oderwanej od konkretnych spostrzeżeń i wyobrażeń danego przedmiotu czy zjawiska. Rozwój mowy dokonuje się na skutek, przede wszystkim, oddziaływań społecznych, odpowiedniego sposobu obcowania dorosłych z dzieckiem, oraz treści i metod stosowanych w jego kształceniu. (L. Wołoszynowa, 1982, s.606).

      Myślenie, to najwyżej zorganizowana czynność poznawcza. W okresie między siódmym a jedenastym rokiem życia następują w nim stopniowe i istne zmiany doprowadzające do tego, że pod koniec młodszego wieku szkolnego staje się ono wewnętrzną czynnością umysłową, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki. Ta postać myślenia bywa nazywaną myśleniem pojęciowym, abstrakcyjnym, symbolicznym albo słowno – logicznym.

     Pojęcie to taka struktura poznawcza, która pozwala na spostrzeganie przedmiotów jako reprezentantów pewnej klasy przedmiotów zgrupowanych w niej ze względu na istnienie u tych przedmiotów cech wspólnych, bez uwzględnienia wielu ich cech jednostkowych. Pod wpływem nauczania, dziecko poznaje cechy i właściwości najbardziej ogólne i istotne, odróżnia je od cech drugorzędnych.

Rozwojowi pojęć dzieci służyć, więc będą rozmowy na różne tematy, zabawy słowem, czytelnictwo, teatr, kino, czyli także warunki, które wpływają równocześnie na rozwój mowy.

Rozwój uczuciowy
W wieku młodszoszkolnym wzbogaca się, rozszerza i pogłębia, całe życie psychiczne dziecka. Bardzo wyraźnie uwidacznia się to w sferze uczuciowej. Po pierwsze, rozszerza się krąg zdarzeń i spraw wywołujących przeżycia emocjonalne dziecka, a po drugie, zmienia się i różnicuje charakter doznań emocjonalnych.

Zmienia się burzliwy dotychczas sposób wyrażenia takich uczuć, jak: radość, wzruszenie, strach, złość, itp. Dziecko szkolne już nie demonstruje swych uczuć w sposób pełny i nieskrępowany. Stara się (zwłaszcza w sytuacjach szkolnych wobec rówieśników lub osób obcych) pohamować je lub zapanować nad nimi. Staje się również zdolne w coraz większym stopniu do przeżywania uczuć wyższych, nie tylko poznawczych i społecznych, ale także estetycznych i moralnych.

Wybuchy afektu w wieku młodszoszkolnym, powinny raczej zanikać. Jeśli zajęcia dzieci, wymagające spokojnego, zrównoważonego działania, przeplatają się z zabawami ruchowymi i ćwiczeniami fizycznymi, to wówczas dziecko uzyskuje trwały, pozytywny nastrój (dobre samopoczucie). Zachowanie się dziecka staje się wtedy wyraźnie zrównoważone. ( S. Gerstmann, 1976, s. 626).
     Ważną rolę w rozwoju uczuciowym dziecka spełnia atmosfera domowa. Zdrowe dziecko, gdy znajduje się w sprawnym, wychowawczo korzystnym środowisku, jest pogodne, górują w nim optymistyczne nastroje i dobre przystosowanie do środowiska. Bardzo ważny czynnik stanowi wówczas powodzenie w pracy szkolnej i dobre, przyjazne kontakty koleżeńskie.
Rozwój społeczno – moralny
     W wieku młodszoszkolnym zaczyna intensywnie rozwijać się świadomość społeczna dziecka. Kierunek tego rozwoju przebiega od wczesnodziecięcego egocentryzmu do nabywania społecznych pojęć i form obcowania z rówieśnikami dostosowanego do grup, których dziecko jest członkiem. (M. Żebrowska 1982, s.627).

       W końcu młodszego wieku szkolnego, dziecko powinno już osiągnąć taki poziom rozwoju społecznego, który umożliwia mu harmonijne współżycie z zespołem rówieśniczym. Dziecko dba o dobro swojej grupy: np. klasy czy „paczki”, pragnie wszelkiego dobra dla grupy, z którą czuje się związane i posiada już typowe formy aktywności społecznej, takie jak np. osiąganie celów osobistych poprzez działania na rzecz grupy, ofiarność i lojalności wobec niej, podporządkowanie się interesom i normom grupy. Dziecko umie już dostrzegać zjawiska życia społecznego w grupach sobie bliskich, rozwiązuje konflikty we własnej grupie, pełni role rodzinne i szkolne.

       Równolegle z rozwojem społecznym, przebiega moralny rozwój dziecka.

W omawianym przedziale wieku, zmiany w tym zakresie przede wszystkim, sądów i ocen moralnych, postępowania moralnego, oraz reakcji dziecka na własne zachowywanie moralne.

Wybitny psycholog J. Piaget wyróżnia dwie fazy moralnego rozwoju dziecka: fazę „moralności przymusu” (okres heteronomii) i fazę „moralności współpracy i współdziałania”(okres autonomii).

Dzieci w młodszym wieku szkolnym znajdują się w fazie rozwoju moralnego, którą charakteryzuje uznawanie przez dziecko za sprawiedliwe wszelkich nakazów i zakazów pochodzących od dorosłych. W okresie tym autorytet dorosłych (rodziców, nauczycieli) jest największy. Dziecko traktuje wszelkie sankcje zewnętrzne (groźby, kary, itp.) jako główny powód, dla którego trzeba przestrzegać reguł moralnego postępowania.

(J.Piaget , 1967,s.163).
W drugiej fazie młodszego wieku szkolnego pojawiają się już początki autonomii moralnej, co manifestuje się przede wszystkim w szacunku dziecka dla reguł wynikających z wzajemnego porozumienia, w poszanowaniu zasady wzajemności oraz uwzględnianiu w swoich ocenach nie tylko czynów, ale i intencji ich sprawców.(tamże, s.163-164)            Podsumowując dane dotyczące zmian zachodzących w rozwoju dzieci w młodszym wieku szkolnym należy zauważyć, że przede wszystkim wzrasta wyraźnie zdolność do kierowania własnym działaniem, do podejmowania i wykonywania działań planowych. Oznacza to, że dziecko jest coraz bardziej świadome podjętych przez siebie zadań. Zmiany te dotyczą również czynności poznawczych: spostrzegania, zapamiętywania, myślenia, do których dołącza się wzrost znaczenia mowy jako regulatora zachowania. Działanie ucznia staje się coraz bardziej zorganizowane. Obserwuje się wzrost zdolności do wysiłku, wytrwałości w osiąganiu celu. Szybkie zmiany następują w zakresie uspołecznienia dzieci. Przykładem tego jest przejmowanie społecznych reguł postępowania, a także rozwój zdolności do zespołowego wykonywania zadań. 

Małgorzata Bar- nauczyciel kształcenia zintegrowanego

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie