Opracowanie: Joanna Wilczyńska, Bernadeta Lemańska
Występują:
Król, Marszałek, Poseł 1, Poseł 2, Poseł 3, Poseł 4, Poseł 5, Poseł 6, Poseł 7, Poseł 8, Senator 1, Senator 2, Senator 3, Narrator 1, Narrator 2, Recytator 1, Recytator 2
Narrator l
Jest wiosna 1791 roku. Stosunki w Europie zaczęły układać się dla Polski niepomyślnie. Rosja zawarła pokój ze Szwecją i doprowadziła do zwycięskiego końca wojnę z Turcją. Rząd pruski zmierzał do porozumienia z Austrią i do odnowienia dobrych stosunków z carycą rosyjską. W kraju przeciwnicy reform rozwijali coraz bardziej energicznie swą działalność, szukali poparcia u obcych dworów, podburzali zacofaną szlachtę przeciwko projektom stronnictwa patriotycznego.
Narrator 2Wszystkie te okoliczności skłoniły zwolenników reform do szybkiej i śmiałej decyzji. Ostatnią z prób ratowania zagrożonej Ojczyzny była przygotowywana przez światłych, rzetelnych patriotów-Polaków i uchwalona przez sejm Czteroletni
dnia 3 maja 1791 roku postępowa konstytucja zwana powszechnie Konstytucją 3 Maja.
Tamte dni to pożółkłe, ale bezcenne karty historii pisanej z myślą i sercem o nas. Karty stare, ale żywe, bo nie można o nich zapomnieć, bo to one stworzyły dzisiejszą radość, kolorem swoich wspomnień zabarwiły teraźniejszość, odsłoniły słońce z chmur, zostawiły blask tamtych dni.
Recytator lŚwięta miłości kochanej Ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe.
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe,
Byle cię można było wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.
Narrator lOd miesięcy już Warszawa żyła wiadomościami przenikającymi z Zamku Królewskiego, gdzie obradował Sejm. Przenieśmy się teraz na salę sejmową.
Narrator 2Sala ogromna, niby kościół największy i cała szczelnie wypełniona. U samego końca czerwone, wielkie krzesło, a na nim król. Trwają właśnie obrady …
(scena-krzesło na nim król, do jego tronu prowadzi czerwony chodnik)
KrólMężowie wybrani !
Macież w sobie tyle męstwa? Czujecie w sobie tyle odwagi, abyście być mogli godnymi podać prawdę narodowi polskiemu? Ufam, że człowiek i jego bezpieczeństwo, obywatel i jego szczęśliwość, ojczyzna i jej całość będą jedynym prawidłem robót waszych.
GlosyBrawo! Wiwat! Wiwat król!
Senator lWzględem mojej ojczyzny spokojną mam głowę,
Zawarliśmy z potężnym sąsiadem przymierze,
Jużeśmy dziś pewniejsi.
Senator 2Ja temu nie wierzę:
Polska się nigdy z nikim łączyć nie powinna,
Niech cicho siedzi, niech nie będzie czynna,
A jeżeli koniecznie o przymierze chodzi,
Niech się z dalekim łączy co jej nie zaszkodzi.
Z Hiszpanią, Portugalią, nawet z Ameryką ...
Senator 3
(drwiąco)
Z Persami, Tatarami, albo Siczą dziką.
Senator 2Pewnie, że lepiej z nimi pożytek stąd czysty ...
KrólCóż się to między wami dzieje, Polacy! Jakie wy maksymy na końcu XVIII wieku ważycie się utrzymywać?!
Poseł lAlboż źle było dotąd? A nasi przodkowie
Nie mieliż to rozumu i oleju w głowie?
Byliśmy potężnymi pod ich ustawami.
Tak to Polak szczęśliwie żył pod Augustami!
Co to za dwory, jakie trybunały huczne,
co za paradne sejmy, jakie wojsko juczne!
Człek jadł, pił, nic nie robił i suto w kieszeni.
Dziś się wszystko zmieniło …
Poseł 2… i bardziej się zmieni!
Poseł 3Zdrożne obyczaje,
krnąbrność, nierząd, rozpusta, zbytki gubią kraje.
Poseł 4I my sami byliśmy nieszczęść naszych winą!
Gnijąc w zbytkach, lenistwie i biesiad zwyczaju
Myśleliśmy o sobie, a nigdy o kraju!
Poseł 5Sejmów zrywanie kraj zgubiło,
ściągnęło obce panowanie!
Poseł 6Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Poseł 7Niech każdy ma szczęśliwość powszechną w pamięci
I miłość własną – kraju miłości poświęci!
Z dawnym wyborem wkrótce nowy się połączy,
Co pierwszy nie dokonał, to drugi dokończy,
Czynnie robiąc, zaradzi powszechnej potrzebie,
Zyska szczęście dla kraju , a sławę dla siebie.
Poseł 8Mości panowie! Panie marszałku sejmowy! Naprawmy błędy!
Róbmy ustawę, róbmy ją dzisiaj!
Wszyscy:
Zgoda! Zgoda! Zgoda!
(przerywnik muzyczny)
Narrator IIDługo trwały obrady sejmu. Wreszcie dnia 3 maja 1791 roku Konstytucja została uchwalona.
Cisza była na sali sejmowej, gdy marszałek odczytywał ustawę ...
MarszałekW imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego Stanisław August z Bożej Łaski i woli narodu Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski wraz ze stanami skonfederowanymi, w liczbie podwójnej Naród Polski reprezentującymi, uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą – egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony ... . Dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic, niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy.
Król
(podchodzi do niego biskup, król kładzie rękę na Biblii i składa przysięgę)
Przysięgam Bogu i żałować tego nie będę!
(zdejmuje dłoń)Proszę waszmościów panów, kto kocha Ojczyznę, niech idzie za mną do kościoła wykonać tę samą przysięgę.
Zebrani
posłowie i senatorowie krzyczą:
Wiwat Konstytucja! Wiwat król! Wiwat wszystkie stany!
(wychodzą z sali)Narrator l
Konstytucja 3 maja 1791 roku zawierała podstawowe zasady ustroju Polski, zreformowanego na Sejmie Czteroletnim. Była pierwszą w Europie, a drugą na świecie, po konstytucji Stanów Zjednoczonych, sformułowaną na piśmie ustawą zasadniczą. Panującą religią miał być katolicyzm przy tolerancji uznanych przez państwo wyznań. Szlachta korzystać miała z dotychczasowych przywilejów z pewnymi ograniczeniami, uszczuplono wpływy magnaterii, mieszczanom zatwierdzono prawo nabywania dóbr, a miastom zapewniono możliwość rozwoju; utrzymano poddaństwo chłopów. Władzę państwową podzielono na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Zniesiono liberum veto.
Ta ostatnia wola konającej ojczyzny, mimo swych ograniczeń i ustępstw na rzecz dawnych instytucji polskich, była wielkim, postępowym dziełem odradzającego się narodu, przełomową chwilą w społecznym i politycznym życiu kraju.
Piosenka „Witaj Majowa Jutrzenko”
Recytator 2Rzucajmy kwiaty po drodze,
Kędy przechodzić mają
Szczęścia narodu wodze,
Co nowy rząd składają.
Weźmy weselne szaty,
Dzień to kraju święcony,
Jakże ten król nasz bogaty!
Skarb jego – serc miliony!
Miasta, wioski szczęśliwe
Wstawajcie, słońce wschodzi.
Niebo wdało się tkliwe
I ludzi z ludźmi godzi!
Żołnierz kraju obroną,
Miastaśmy podźwignęli,
Już nad każdą koroną krwi nie będziemy leli.
(Polonez 3 Maja- uczniowie tańczą)
Narrator 2Okres wolności i nadziei trwał krótko. Po 373 dniach Rosja, której wyszły naprzeciw intrygi zdradzieckich magnatów – Targowiczan, rozpoczęła wojnę. Przegrana Polski przekreśliła dzieło Sejmu Wielkiego. Pozostało ono jednak symbolem możliwości odrodzenia, ostatniej próby wybicia się na niezależność polityczną.
Narrator lProszę wszystkich o powstanie. Baczność! Do hymnu państwowego!
(wszyscy zgromadzeni śpiewają hymn)
Po hymnie! Spocznij!
Na tym kończymy uroczystość poświęconą … rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Dziękujemy wszystkim za uwagę.
(wszyscy występujący kłaniają się)
Literatura:
- Jachimczak Barbara, Wtedy grały wszystkie dzwony. Montaż poetycko-muzyczny poświęcony 200 rocznicy Konstytucji 3 Maja.
- Markiewicz Anna, Scenariusz apelu z okazji uroczystości 3 Maja.
- Andrzejczak Henryka, Radzili, radzili, aż uradzili (widowisko poświęcone narodzinom Konstytucji 3 maja).
-Nowak Aleksandra, W rocznicęKonstytucji 3 maja.
