1.Położenie geograficzno - ekonomiczne Tczew położony jest w południowej części województwa gdańskiego, od stycznia 1999roku w województwie pomorskim. Położenie to określają współrzędne geograficzne.
a= 18o 48`E
f= 54o 06`N
Pod względem fizjograficznym miasto położone jest na Pojezierzu Starogardzkim (J. Kondradzki 1988r.). Od strony północnej graniczy z Żuławami Wiślanymi których zachodni skraj przylega niemal do granic miasta. Podział fizjograficzny województwa gdańskiego przedstawia ryc. 1.1.
Tczew usytuowany jest nad rzeką Wisłą, wzdłuż drogi krajowej nr 1 ( północ-południe), a w bezpośrednim sąsiedztwie skrzyżowania powyższej drogi z drogą krajową nr 22 ( wschód - zachód, Berlin - Królewiec). Linie kolejowe z Tczewa biegną w następujących kierunkach: ku północy do Gdańska- Gdyni, na południowy - wschód do Malborka, gdzie rozgałęzia się na Warszawę i Grudziądz, ku południowi do Bydgoszczy, oraz na południowy - zachód do Berlina ( ryc. 1.2.)
Miasto położone jest w odległości 30-50 km na południe od Trójmiejskiej aglomeracji Gdańsk - Gdynia, 130 km na pólnoc od Bydgoszczy, oraz 55 km na zachód od Elbląga. Zajmuje powierzchnie 2226 ha.
Położone jest w sąsiedztwie miast i obiektów o światowej sławie (Gdańsk, Malbork) i o regionalnej randze (Gniew, Pelplin). Położenie Tczewa jest więc bardzo dogodne. Dogodność ta uwarunkowana jest przede wszystkim dobrym położeniem komunikacyjnym, a także bliskością ważnych portów Polski: Gdańska i Gdyni.
2. Budowa geologiczna. W Tczewie najgłębiej zalegającą formacją geologiczną, do której się dowiercono jest formacja kredy. Strop jej znajduje się na głębokości ok.98 m, a miąższość przekracza 240 m. (Mikołajski 1929r). Utwory kredowe należą do górnokredowego piętra senońskiego. Budują je biało-szare margle z glaukonitem, wśród których występują wkładki margla krzemiennego.
Trzeciorzęd reprezentowany jest w Tczewie przez osady mioceńskie i oligoceńskie. Budują go piaski drobno i średnioziarniste często zamulone, lokalnie przechodzące w iły i mułki ( Fizjografia miasta 1990r). Miąższość osadów trzeciorzędowych w Tczewie jest nieznaczna, średnio wynosi 4-13 m, miejscami do 20m. Znacznie większą miąższość posiadają osady czwartorzędowe.
Plejstocen dochodzi do 70 m i reprezentowany jest przez piaski różnoziarniste, żwiry, głazy narzutowe, iły, piaski gliniaste oraz gliny zwałowe. Miąższość tych osadów największa jest w zachodniej części miasta i zmniejsza się w kierunku do rzeki Wisły. Duża zmienność miąższości oraz budowy poszczególnych warstw jest wynikiem egzaracji lodowca i działalności erozyjnej rzeki oraz akumulacji utworów lodowcowych zachodzących w chwiejnych, zmiennych warunkach.
Utwory najmłodsze - holoceńskie wykształcone są w postaci utworów rzecznych i jeziernych usytuowanych w dolinach rzecznych bądź zagłębieniach bezodpływowych. Reprezentowane są one przez torfy, muły, namuły, mady i piaski aluwialne oraz gliny deluwialne ( B.Augustowski, 1982r.).
Ich miąższość jest różna, mała na wzniesieniach, osiągająca kilka centymetrów, dość znaczna w obniżeniach - do 24 m. Wiercenia w Parku Miejskim wykazały, że tam osiąga do 16 m.
W zachodniej części miasta na wzgórzach grubość holocenu nie przekracza kilku centymetrów. Znaczna jest natomiast w dolinie Wisły, gdzie na początku holocenu istniała zatoka morska sięgająca aż do Gniewu.
Surowce mineralne na terenie miasta występują nielicznie na uwagę zasługuje jedynie glina, zalegająca na znacznych obszarach miasta.
3. Rzeźba Terenu Tczew położony jest na pograniczu dwóch krańcowo odmiennych mezoregionów fizycznogeograficznych Pojezierza Starogardzkiego i Żuław Wiślanych. Cały obszar z wyjątkiem niewielkiego pasa wzdłuż krawędzi doliny Wisły w części wschodniej miasta oraz niewiele większego wzdłuż doliny Motławy w części północnej i północno - wschodniej należy do Pojezierza Starogardzkiego.
Pojezierze Starogardzkie jest wykształcone w postaci wysoczyzny morenowej o chrakterze falistym i pagórkowatym zlodowacenia bałtyckiego o wysokości 15-40m. n.p.m. ( Fizjografia miasta 1990r.)
Wschodnia część Pojezierza Starogardzkiego styka się z doliną i deltą Wisły na przestrzeni 25km, od wysokiej skarpy gniewskiej na południu po Tczew na północy, przy tym Tczew leży względnie nisko nad Wisłą u podnóża Garbu Tczewskiego i zajmuje jego najbardziej północne, zwężone naroże (B.Rosa, 1996r.). Mapę hipsometryczną Tczewa ukazuje ryc. 3.3.
Garb Tczewski stanowi wyniosłość morenową, wydłużoną w kierunku południowo- zachodnim, od Tczewa sięga aż po leśniczówkę Swarożyn i osadę Waćmierek, oddalone od miasta o około 6 do 7 km. Jest on trudno dostępny i wyraźnie omijany przez główne szlaki komunikacyjne. Z dalszymi, bardziej na zachodzie położonymi okolicami Tczewa miasto łączy się poprzez głęboką i stosunkową szeroką dolinę egzaracyjną.
Przez miasto przechodzi ciąg moreny czołowej o wyraźnym przebiegu NE-SW o wysokościach do 70m n.p.m. będący jednocześnie obszarem wododziałowym oddzielającym zlewnie Szpęgawy - Motławy od bezpośredniej zlewni Wisły. Wysoczyzna morenowa jest ograniczona od doliny Wisły ostrą krawędzią o średniej wysokości 15 - 20 m.
Falistość i pagórkowatość terenu poskreślają wytopiska i zagłębienia bezodpływowe w części południowo - zachodniej Tczewa zwiększając zróżnicowanie terenu . W części wschodniej wysoczyzna morenowa obniża się tworząc wg Z. Kotańskiego platformę abrazyjną Zastoiska Gdańskiego.
Generalnie cały obszar Tczewa wykształcony jest w postaci ostańca wsoczyzny morenowej. Brzeg Wisły pozbawiony jest terasów z wyjątkiem zalewowego wykształcone szczególnie widocznie w części północno - wschodniej Tczewa o wysokości 5 - 6 m. oddzielonego wałem od Żuław ( Fizjografia miasta 1990r.)
Na obszarze Tczewa można wyróżnić trzy mniejsze jednostki różniące się warunkami naturalnymi. Pierwsza z nich obejmująca obszar w części NE i N tj. dolinę Motławy i Wisły charakteryzuje się wysokościami bezwzględnymi dochodzącymi do 5 - 10 m, wysokim zwierciadłem wód i niską nośnością gruntów. Znajduje się tutaj najniżej położony punkt miasta 2,8 m n.p.m.
Natomiast obszar centralny obejmujący teren wysoczyzny ograniczony jest od wschodu krawędzią Wisły a od zachodu torem kolejowym Bydgoszcz - Suchostrzygi - Zajączkowo charakteryzuje się wysokościami bezwzględnymi do około 40 m podnoszącymi się w kierunku SW i W, większym zróżnicowaniem rzeźby i spadkami do 12%, stosunkowo niskim poziomem wód gruntowych oraz dobrą nośnością gruntów. Powierzchniowojesto obszar największy, obejmujący 50% powierzchni miasta.
Trzeci obszar położony jest w części SW miasta tzw. „Górki” położony jest na W i SW od w/w linii kolejowej charakteryzujący się w stosunku do powyżej omówionego znacznie większymi wysokościami względnymi o żywej rzeźbie, spadkach przekraczających nawet 20%, wysokościach bezwzględnych dochodzących do 70 m i stosunkowo dużej zmienności warunków gruntowo -wodnych. Tu znajduje się najwyżej położony punkt na terenie miasta osiągający 75 m.
Poza w/w obszarem tereny charakteryzujące się dużymi spadkami występują w strefach przykrawędziowych. Zwraca uwagę stosunkowo duże przekształcenie rzeźby w wyniku działalności człowieka, zwłaszcza na obszarach rolniczych w części N i NE ( rowy melioracyjne, kanały i ich obwałowania, wały wzdłuż doliny Wisły itp.) oraz wyrobiska poeksploatacyjne żwirowni, a także na terenach przeznaczonych pod funkcje komunikacyjne. Z reguły przede wszytkim ciągom komunikacji kolejowej towarzyszą głębokie wykopy lub nasypy ograniczone krawędziami ( Fizjografia miast 1990r.)
4. Warunki klimatyczne Klimat należy do najważniejszych czynników środowiska przyrodniczego. Ma duży wypływ na rolnictwo a także inne dziedziny życia gospodarczego.
Pod względem klimatycznym Tczew położony jest w strefie klimatu umiarkowanego. Jako, że miasto leży na Pojezierzu Starogardzkim, które w dotychczas opublikowanych regionalizacjach klimatycznych nie został wydzielone jako odrębna jednostka, wielu badaczy zalicza je do różnych jednostek klimatycznych.
Według Köppena leży ono w strefie ”klimatu buka” (ofb). Romer (1949r.) przeprowadza przez ten obszar granicę między dziedzinami Bałtycką i Pomorską. Według W. Okołowicza i D. Martyn (1979r.) przez Pojezierze Starogardzkie przechodzi granica pomiędzy Krainą Gdańską, Regionem Nadwiślańskim i Subregionem 7 wchodzącym w skład regionu Pomorskiego (J.Korzeniowski, J. Trapp, 1996r.).
Klimat regionu, podobnie jak klimat całej Polski ma charakter przejściowy między oceanicznym a kontynentalnym. Ponadto zaznacza się tu wyraźny wpływ Bałtyku, a zwłaszcza wcinającej się głęboko w ląd Zatoki Gdańskiej ( J. Borowik 1964r.).
Przejściowość klimatu powoduje różne stany pogody, zwłaszcza w przełomowych porach roku. Wiosna pojawia się z opóźnieniem i bywa krótka. W połowie maja zdarzają się przymrozki, które trwają niekiedy do czerwca. Lata są krótkie, ciepłe z obfitymi opadami deszczu. Jesień jest ciepła i długa. Zimy bywają bardzo zmienne, mrozy, odwilże, śniegi i deszcze następują szybko po sobie.
Na obszarze Tczewa temperatury w miesiącach od listopada do kwietnia w porównaniu z temperaturami obszaru zachodniej części Pojezierza Starogardzkiego są wyższe. Związane jest to z ochładzającym wpływem wysokości nad poziomem morza. Tczew sąsiaduje z uprzywilejowanymi termicznie Żuławami Wiślanymi i Doliną Dolnej Wisły, położony jest niżej niż zachodnie tereny Pojezierza Starogardzkiego. Inaczej jest w pozostałych miesiącach bowiem temperatury na całym obszarze Pojezierza Starogardzkiego są zbliżone, a nawet na obszarach zachodnich jest cieplej niż na wschodzie. Średnia roczna temperatura dla Tczewa wynosi 7,3oC.
Ważną rolę w gospodarce, zwłaszcza rolnej odgrywają opady. Ich rozkład przestrzenny na Pojezierzu Starogardzkim jest zróżnicowany.
Wyraźnie uwidacznia się rola wzniesień pojeziernych w kształtowaniu cienia opadowego na ich wschodnich i południowo - wschodnich stokach. Stąd zaznacza się na Pojezierzu Starogardzkim spadek sum opadu atmosferycznego z NW na SE ( J. Korzeniowski, J. Trapp 1996r.) Średnia roczna suma opadów w Tczewie wynosi 516 mm.
Do ważnych elementów klimatu należą również wiatry. Od ich kierunku zależą w znacznej mierze opady atmosferyczne. Całe Pojezierze Starogardzkie, tak jak i cała Polska, znajduje się w strefie wiatrów zachodnich. Ta przewaga wiatrów z kierunków SW, W i NW szczególnie zaznacza się w miesiącach letnich i kilkakrotnie przewyższa częstość wiatrów wschodnich. W okresie wiosny i późną jesienią udział wiatrów zachodnich i wschodnich jest podobna. Średnia roczna prędkość wiatrów w Tczewie wynosi 3,1 m/s.
W Tczewie, który sąsiaduje z Żuławami Wiślanymi średnie wartości zachmurzenia są niższe od tych, które wyznaczono dla zachodnich fragmentów regionu. Występuje tu dużo dni pogodnych.
5. Zasoby wodne Całość omawianego obszaru leży w zlewni Wisły. Jest on odwadniany bezpośrednio przez Wisłę oraz dwa naturalne jej dopływy tzn. w części południowej Subkowską strugę i w części północnej przez Motławę będące jednocześnie podstawowymi ciekami melioracyjnymi ( Z. Mikulski 1965r.) Motława na omawianym terenie ma charakter rzeki wybitnie nizinnej z liczną siecią kanałów odwadniających obszary podmokłe jest ona częściowo sztucznie odwadniana przez Kanał Młyński, który stanowi jej odgałęzienie o długości 5,3 km. Wisła w granicach administracyjnych miasta zajmuje 4,7 km długości. Ponadto wody powierzchniowe reprezentowane są przez niewielkie i nieliczne małe zbiorniki występujące w zagłębieniach bezodpływowych na wysoczyźnie morenowej, bądź to zbiorniki powstałe sztucznie po wyrobiskach pozostałych po eksploatacji żwiru bądź gliny ( Fizjografia miasta 1990r.)
Warunki hydrogeologiczne Generalnie na obszarze Tczewa występują trzy rodzaje wód podziemnych różniące się walorami i zasobami. Najstarsze wody kredowe z reguły są mało zasobne aczkolwiek w rejonie Tczewa charakteryzują się większą wydajnością, występują w serii piaszczystej, spływ ich jest w kierunku Wisły Wody trzeciorzędowe mające największe znaczenie gospodarcze charakteryzujące się bardzo korzystnymi warunkami hydrogeologicznymi, bazą dla nich jest obszar Żuław i Wisła są dobrze izolowane od utworów czwartorzędowych kompleksem glin. Stabilizują się kilkanaście metrów od poziomu czwartorzędowego na obszarze krawędzi i doliny do kilku metrów, a na obszarze Żuław się wyrównują. Utworami wodonośnymi są drobnoziarniste piaski oligoceńskie i różnoziarniste mioceńskie tworzące pakiet o średniej grubości 12-20 m. Są to jedyne wody, które mogą być wykorzystywane w przyszłości gdyż ich zasoby na obszarze Żuław są bardzo duże i niezanieczyszczone.
Wody czwartorzędowe występują na całym obszarze w sposób nie ciągły, są to poziomy piasków międzymorenowych o małym rozprzestrzenieniu. Generalnie można wydzielić dwa poziomy wodonośne
1. Dolny związany z występowaniem międzymorenowej warstwy piaszczystej na głębokości 80-100 m. p.p.t. są to pospółki i żwiry.
2. Główny na głębokości 20-38 m. p.p.t. w warstwie piaszczysto - żwirowej zlodowaceni bałtyckiego. W części północnej Tczewa warstwa wodonośna zalega na głębokości 2-15 m. p.p.t. izolowana od powierzchni warstwą namułów i mułków Żuławskich.
6. Gleby Na obszarze miasta gleby wysokich klas tzn. I – IVB będących pod ochroną stanowią aż 91%, co najlepiej świadczy o ich możliwościach produkcyjnych. Wprawdzie bardzo ogranicza to możliwości rozwojowe miasta jako ośrodka usługowego o charakterze ponadregionalnym będącego równocześnie ważnym węzłem kolejowym i ośrodkiem przemysłowym.
Na obszarze Żuław występują przede wszystkim mady i gleby mułowo – torfowe (J.Borowik 1964r.). Mady w bezpośrednim sąsiedztwie Wisły mają skład mechaniczny mad lekkich i bardzo lekkich. Natomiast na zachód od wału ochronnego przechodzą w mady ciężkie i bardzo ciężkie. Są to najlepsze kompleksy gleb miasta, bo jest to kompleks 1 i 2 tzn. kompleks pszenny bardzo dobry i pszenny dobry.
W dolinie Motławy i Subkowskiej Strugi występują gleby mułowo – torfowe tworzące 2 i 3 kompleks użytków zielonych tzn. użytki zielone średnie i słabsze prawie wyłącznie użytkowane jako łąki, a tylko pas leżący wzdłuż Wisły do pierwszego wału jest użytkowany jako pastwisko.
Na obszarach morenowych występują gleby brunatne właściwe oraz sporadycznie w strefie przykrawędziowej bądź w zagłębieniach bezodpływowych czarne ziemie właściwe i zdegradowane wykształcone na glinach średnich lub utworach deluwialnych. Gleby brunatne właściwe wykształcone na glinach lekkich, średnich i ciężkich są tylko w części południowo – zachodniej miasta ( Górki ). Wykształcone są również na piaskach luźnych i średnich oraz piaskach gliniastych lekkich i mocnych , ale wtedy tworzą one znacznie słabsze kompleksy bo 7 (żytnio – łubinowy).
W przeważającej części gleby brunatne tworzą kompleks 2 i 3 tzn. pszenny dobry i pszenny wadliwy, w znaczne mierze zwłaszcza w części południowej użytkowany pod sady.
Na obszarze miasta przeważają gleby klas II i III a. W większości są one użytkowane pod grunty orne, ale także pod sady. Struktura użytkowania gruntów wg klas od 1989 roku zmieniła się nieznacznie. Zwiększyła się powierzchnia użytkowa gruntów ornych szczególnie na klasie IIIb, zmalała natomiast powierzchnia jaką zajmowały sady. Powierzchnia jaką zajmowały użytki zielone od 1989r od 1997r jest prawie taka sama. W mieście przeważają gleby klas wysokich, klasy glebowe V i VI na terenie miasta stanowią tylko 5,8 % powierzchni.
7. Szata roślinna
Znaczenie zieleni dla funkcjonowania miasta jest bardzo ważne. Łączna powierzchnia terenów zielonych w Tczewie wynosi niecałe 240 ha. Stanowi to niespełna 11% ogólnej powierzchni miasta, przy 33% uznawanych przez specjalistów za wskaźnik optymalny. Z tego powodu należy prowadzić działalność skierowaną na ochronę istniejącej zieleni, zwłaszcza starodrzewu oraz intensyfikację nowych nasadzeń.
Dla właściwego kształtowania środowiska naturalnego w mieści istotna jest ilość i jakość zieleni. Swoje wielorakie zadania, tj. np. oczyszczanie atmosfrey, tłumienie hałasu, zieleń może spełniać jedynie wtedy gdy zajmuje odpowiednio dużą powierzchnię.
Tereny zieleni ogólnodostępnej w Tczewie
- Park Miejski 16,50 ha
- Park Kopernika 3,40 ha
- Park Czyżykowo 4,25 ha
- Park Strzelnica 3,35 ha
- Skwery 31 szt. o łącznej pow. 31,70 ha
- Zieleńce (w tym place zabaw, boiska) 30,00 ha
- Lasy komunalne 7,00 ha
- Ogródki działkowe 124,00 ha
Na szczególną uwagę zasługuje Park Miejski, zlokalizowany we wschodniej części miasta. Stanowi on jedno z najstarszych założeń zieleni w Tczewie ( koniec 19 wieku). Drzewostan parku jest dość zróżnicowany, przeważają takie gatunki jak: buk, jesion, dąb.
Generalnie cały drzewostan podstawowy wysoki oraz piętro niższe ( skupiny drzew i żywopłoty) jest w dobrym stanie. Konieczne jest jednak prowadzenie cięć korygujących. W Parku Miejskim występuje ponad 10 tyś. drzew i krzewów. Park Strzelnica wraz z ogródkami działkowymi tworzy zieloną otulinę miasta. Wartość krajobrazu jaki tworzy drzewostan całego obszaru jest unikalny w skali całego miasta. Gatunkami występującymi w parku są : klon, dąb, lipa, jesion. Wiek starszych drzew określa się na ponad 100 lat. Stan zdrowotny drzew jest dostateczny. Pomimo to cały drzewostan nadaje temu miejscu charakterystyczny klimat parku leśnego.
W Tczewie prowadzona jest bieżąca pielęgnacja istniejącej zieleni miejskiej, w tym zieleni przyulicznej, skwerów oraz uzupełnianie ubytków wynikających z usuwania i niszczenia drzew.
Od 1992r liczba drzew na terenie miasta znacznie zmalała na skutek rozwoju komunikacji, modernizacji dróg inwestycji, a także starzenia i usychania drzew. Na terenie miasta liczebnie przeważają topole. Posadzone w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, obecnie stare i łamliwe stanowią często zagrożenie bezpieczeństwa, zwłaszcza te sadzone w sposób niezorganizowany w miejscach nie przeznaczonych do nasad, zbyt blisko budynków, instalacji podziemnych, itp.
Nowo planowane nasadzenia główny nacisk kładą na wymianę tego gatunku na rzecz gatunków o niższych, kulistych koronach lub podatnych na cięcia pielęgnacyjne.
W zakresie realizacji nowych terenów zieleni na terenie miasta należy wyszczególnić:
- Pas zieleni izolacyjnej wzdłuż Al. Solidarności – zadanie to realizowane jest od 1995r.
- Zagospodarowanie zielenią osi Kanału Młyńskiego – realizację rozpoczęto 1996r.
- Teren rekreacyjny w niecce Czyżykowa
- Pas zieleni wzdłuż ulicy Rokickiej
- Pas zieleni izolacyjnej przy oczyszczalni ścieków.
Szczególnie ubogie w zieleń są tereny nowych osiedli jak np. Suchostrzygi Możliwość intensyfikacji w zakresie tworzenia nowych terenów zieleni miejskiej pojawiła się z chwilą utworzenia Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska.
8. Wykorzystanie gospodarcze środowiska geograficznego. Ocena środowiska przyrodniczego dla potrzeb wykorzystania gospodarczego zależy od każdego elementu tego środowiska . Rozwój rolnictwa uzależniony jest od rzeźby terenu, warunków wodnych, klimatycznych i glebowych.
Generalnie należy stwierdzić, że obszary gruntów rolnych na terenie Tczewa charakteryzują się dobrymi warunkami dla potrzeb produkcji rolnej, hamują natomiast przestrzenny rozwój miasta. Korzystne są także warunki agroklimatyczne, za wyjątkiem terenu „Górek”, gdzie są lokalnie zmienne, co jest pochodną rzeźby terenu. Dlatego na tym obszarze należy zwrócić uwagę na właściwy dobór gatunkowy roślin, które powinny być bardziej odporne na reżim termiczny i wilgotnościowy. Klimat Tczewa charakteryzuje się dość długim okresem wegetacyjnym co jest korzystne dla rolnictwa.
Pod względem oceny terenu dla potrzeb budownictwa, należy stwierdzić, iż tereny najkorzystniejsze pod budownictwo, zwłaszcza mieszkaniowe i usługowe zostały wykorzystane. Dzielnice mieszkaniowe Tczewa skupiły się na terenach słabo urzeźbionych, a więc w strefie moreny dennej.Na terenach moreny pagórkowatej (Górki), oraz na równinie Tczewskie Łąki zabudowa jest niższa i mniej intensywna.
W strefie moreny pagórkowatej rozwojowi budownictwa przeszkadza silne nachylenie zboczy, natomiast na obszarze Tczewskich Łąk słaba nośność gruntów, która jest spowodowana wysokim poziomem zalegania wód zaskórnych.
Utwory budujące większość obszaru Tczewa charakteryzują się przewagą gruntów o dobrej nośności, co ma istotne znaczenie dla rozwoju budownictwa a także transportu. W obrębie północnych dzielnic miasta gdzie tereny są grząskie, muliste i podmokłe chcąc budować domy, bądź drogi trzeba prowadzić szereg prac melioracyjnych.
Na obszarze Tczewa wyraźnie zaznacza się wpływ rzeźby terenu na przebieg szlaków komunikacyjnych. Wszystkie linie kolejowe, oraz ważniejsze szosy omijają z obu stron tereny wysoczyzny i koncentrują się w wąskim przejściu między wysoczyzną a Wisłą. Tutaj właśnie wytworzył się węzeł komunikacji lądowej, który w znacznym stopniu decyduje o rozwoju miasta.
Mieszkańcy podejmują działania w celu poprawy jakości środowiska. Działania te polegają na podnoszeniu wartości użytkowej gleb, wprowadzaniu bardziej odpornych odmian, przeprowadzaniu prac melioracyjnych.
Podsumowując, należy stwierdzić, iż Tczew ma ograniczone możliwości rozwoju terytorialnego. Obszar miasta ograniczony jest od wschodu rzeką Wisłą a od północy i północnego – zachodu graniczy z terenami Żuław Gdańskich.
Od południa rozwój miasta ograniczają tereny chronione o wysokich klasach gleb. Praktycznie jedynym realnym kierunkiem rozwoju przestrzennego miasta jest kierunek południowo – zachodni tzn. rejon „Górek” i rejon sąsiadujący ze wsiami Rokitki i Czarlin.
Opracowała: mgr Hanna Turzyńska
