We współczesnym społeczeństwie trudno sobie wyobrazić wzajemną komunikację międzyludzką bez środków społecznego przekazu, zwanych też w naukach społecznych „środkami masowego przekazu” lub „mass mediami”. Media elektroniczne czyli telewizja, radio, Internet stały się ważnym elementem współczesnego życia. Ich znaczenia nie sposób przecenić, choćby z tej przyczyny, że poświęcamy im bardzo dużo czasu. Telewizję, która pojawiła się w Polsce dopiero w latach pięćdziesiątych, statystyczny Polak ogląda średnio powyżej 30 godzin tygodniowo, a dostępność komputerów i Internetu rośnie lawinowo. Gry komputerowe ,które rozpowszechniły się w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, zapalonym graczom zajmują kilkadziesiąt godzin tygodniowo.
Nowoczesne środki masowego przekazu dostarczają dużą liczbę informacji, których znaczna część odbiorców nie jest w stanie uporządkować, a spora część w ogóle zrozumieć, przyswoić sobie i ocenić. W szumie i powodzi informacji można stracić orientację, stać się niepewnym. W konsekwencji taki człowiek nie jest w stanie dokonać prawidłowego wyboru spośród różnych ofert i propozycji. Wielkość informacji przerasta możliwości człowieka w zakresie ich przyswajania .Przez środki społecznego przekazu człowiek może stać się przedmiotem wielorakiej manipulacji, w ramach której zostaje on podporządkowany dyktatowi „świata rzeczy” i nakazowi „aby więcej mieć”.
Nowoczesne środki masowego przekazu dostarczają dużą liczbę informacji, których znaczna część odbiorców nie jest w stanie uporządkować, a spora część w ogóle zrozumieć, przyswoić sobie i ocenić. W szumie i powodzi informacji można stracić orientację, stać się niepewnym. W konsekwencji taki człowiek nie jest w stanie dokonać prawidłowego wyboru spośród różnych ofert i propozycji. Wielkość informacji przerasta możliwości człowieka w zakresie ich przyswajania .Przez środki społecznego przekazu człowiek może stać się przedmiotem wielorakiej manipulacji, w ramach której zostaje on podporządkowany dyktatowi „świata rzeczy” i nakazowi „aby więcej mieć”.
Najbardziej dostępnym i popularnym środkiem masowego przekazu wciąż pozostaje telewizja.
Po pierwsze jest wygodna, sama przychodzi do domu odbiorcy .Po drugie- jest łatwa w odbiorze, operuje udźwiękowionym obrazem, wymaga mniejszego wysiłku intelektualnego niż czytanie, mniejszej koncentracji uwagi niż słuchanie radia, a nade wszystko wyręcza wyobraźnię.
Najbardziej dostępnym i popularnym środkiem masowego przekazu wciąż pozostaje telewizja.
Nie sposób jednak nie doceniać jej pozytywnej roli-wiadomości z dalekiego świata , można uzyskać na bieżąco, obrazy przesyłane na odległość pozwalają na oglądanie miejsc, których inaczej nie mogło -by się zobaczyć. Telewizja to też dostęp do sztuki na wysokim poziomie: teatru, filmu, muzyki.
Jednakże z tymi ogromnymi możliwościami idą też wielkie zagrożenia, telewizja wpływa na osobowość odbiorców, w kierunku , który należy uznać za niepożądany, dążąc do zwiększenia swej oglądalności, stara się pokazywać
wydarzenia spektakularne, wstrząsające, niezwykłe. Współczesny telewidz z trudem odnajduje program o przyjaźni, miłości i bezinteresowności. Udowodniono, że obserwowanie scen przemocy, gwałtu, brutalności rodzi agresywne zachowanie u telewidza. Szczególnie narażone są dzieci, które każda scenę z szybką akcją i wzrostem napięcia chłoną i doskonale zapamiętują. Owa brutalna rzeczywistość telewizyjna jest źródłem nerwowości, rozdrażnienia, napięć emocjonalnych i braku poczucia bezpieczeństwa. Niemożliwość rozładowania uczuć podczas oglądania ulega kumulacji, zaburza zachowanie dziecka. Może nastąpić gwałtowne wyładowanie emocjonalne lub ruchowe, a nawet stępienie wrażliwości na różne bodźce .Odbija się to na jego kontaktach społecznych- dziecko przejawia nieadekwatne zachowanie do zaistniałej sytuacji. Bardzo często dzieci naśladują telewizyjnych bohaterów, identyfikując się z postaciami z filmów. Rzeczywistość telewizyjna na dobre rozgościła się w świecie współczesnych dzieci .Badania ,które dokonywały analizy rysunków dziecięcych, odpowiadających na pytanie co zaprząta ich myśli ,stwierdzają, że ponad 70% dzieci wybrało rzeczywistość telewizyjną. Są one emocjonalnie związane z bohaterami i światem telewizyjnym. Ta rzeczywistość jest im bliższa, lepiej ją znają, lepiej rozumieją niż tę z otaczającego je świata zewnętrznego- rodziny ,rówieśników, przyrody. Telewizyjna rzeczywistość wkroczyła w świat realny współczesnego dziecka, stała się faktem. Dzieci odwołują się do zdarzeń ,które znają ze szklanego ekranu. Realny świat czyli najbliższe otoczenie dziecka, przyjaźnie, zabawy, gry zdaje się być wypierany przez telewizyjną rzeczywistość, która w świadomości współczesnych dzieci zaczyna zajmować coraz większe obszary.
Jednakże z tymi ogromnymi możliwościami idą też wielkie zagrożenia, telewizja wpływa na osobowość odbiorców, w kierunku , który należy uznać za niepożądany, dążąc do zwiększenia swej oglądalności, stara się pokazywać
Najbardziej niepokojące jest to, że telewizja jest ekspansywna i brutalna. Jedno z amerykańskich czasopism pediatrycznych przytacza przykład ucznia , który w wieku szkolnym obejrzał 18 000 zabójstw, zaś inna gazeta francuska przeprowadziła ankietę, na podstawie której obliczono, że w ciągu jednego tylko tygodnia we wszystkich programach telewizyjnych emituje 670 scen zabójstw, 15 gwałtów, 470 scen strzelaniny, 27 obrazów tortur.
Jeśli twórcy programów informacji masowej nie zareagują na obecną sytuację, wynikającą z jakości nadawanych treści, to wiek XXI zapisze się w historii jako wiek gwałtu , przemocy, okrucieństwa i zachowań dewiacyjnych.
Człowiek od najmłodszych lat rozwija się pod wpływem rodziny, różnych grup społecznych, instytucji, a także pod wpływem środków masowego przekazu , szczególnie telewizji. Telewizja zawładnęła życiem bardzo wielu dzieci i ich rodziców, podporządkowała sobie rozkład zajęć w ciągu dnia, burząc niejednokrotnie jego strukturę, przyciągając i zatrzymując na wiele godzin członków rodziny przed telewizorem. Ale jakże często zdarza się że cała rodzina siedzi przed telewizorem razem ,lecz bez wzajemnego kontaktu ze sobą. Każdy z nich jest w niemym kontakcie z bohaterem filmu, redaktorem programu czy sprawozdawcą sportowym. Dziecko wielokrotnie prosi ojca lub matkę o obejrzenie rysunku czy budowli z klocków, rodzice jednak zajęci wirtualną rzeczywistością albo w ogóle nie słyszą prośby, albo odtrącają je , mówiąc, że przeszkadza. Kilkakrotnie odpychane z coraz mniejszym zapałem podejmuje kolejne próby nawiązania kontaktu i zwrócenia na siebie uwagi .W rodzinach spędzających dużo czasu przed telewizorem więzi pomiędzy poszczególnymi jej członkami stopniowo się rozluźniają. Tam gdzie rodzina jest pogrążona w telewizyjnym transie, nie ma czasu na rozmowę, na wymianę myśli, uczuć, przekazywanie różnych wartości. Mówiąc o telewizji jako źródle braku komunikacji w rodzinie można pokusić się również o stwierdzenie odwrotne- ludzie, którzy potrafią cieszyć się sobą nie popadają w telewizyjne uzależnienie i potrafią uchronić przed nimi swoje dzieci, ukazując im znacznie bogatszy, piękniejszy i ciekawszy świat od tego jaki można obejrzeć na szklanym ekranie.
Telewizja wywiera negatywny wpływ nie tylko na rozwój psychiczny dziecka, ale również na rozwój fizyczny. Dziecko wbrew swoim potrzebom rozwojowym, siedząc przed telewizorem pozostaje przez dłuższy czas w pozycji biernej, nieruchomej , a często niewłaściwej. Ogranicza ona inne zajęcia dziecka, a przede wszystkim zajęcia ruchowe na świeżym powietrzu. Ma to niekorzystny wpływ szczególnie na dzieci znajdujące się w okresie intensywnego rozwoju fizycznego, może to prowadzić do różnych chorób n. p. choroby telewizyjnej, której objawem jest zapadnięta klatka piersiowa, zaokrąglone plecy, schorzenia oczu , lęki nocne.
Mimo wszystkich negatywów, które niesie ze sobą ekran telewizyjny, może nie rozbijajmy telewizora w przypływie desperacji, ale raczej nauczmy się panowania nad nim. Telewizja właściwie i racjonalnie oglądana może stać się wartościowym narzędziem nauczania przez programy edukacyjne, przeniesienie dziecka w świat cudownych obrazów ze świata przyrody, krainy baśni, może pokazywać im piękny świat kultury, sztuki i nauki. Wiele filmów może rodzić i rozwinąć pozytywne uczucia, sprawić , że lepiej zrozumiemy innych oraz siebie.
Proces przygotowania dzieci do odbioru programów telewizyjnych należy rozpocząć od najwcześniejszych lat, kształtując niezbędne w tej dziedzinie umiejętności i nawyki. Aby przygotować dzieci do odbioru telewizyjnych treści należy kontrolować jakość programów oglądanych przez dzieci, kontrolować ich czas i ilość oraz określić zasady oglądania telewizji w rodzinie. Jednak przy wprowadzeniu tych zasad wobec dzieci najlepszą próbą niech będzie zastosowanie ich do siebie. Często rodzicom również potrzebne są regulacje telewizyjnych przyzwyczajeń.
Bibliografia:
1.Frączek A. –„Przemoc w mediach audiowizualnych”, Wydawnictwo UW.
2.Braun-Gałkowska M.-„Zabawa w zabijanie” ,Wydawnictwo Krupski i S-ka.
3.Kirwil L.- „Wpływ telewizji na dzieci i młodzież”, „ Problemy opiekuńczo- Wychowawcze” 1995/6.
