Według S.Szumana:
„Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu fizycznego, społecznego i psychicznego, który je czyni wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie I szkoły podstawowej” .
M. Gutowska stwierdza, że „Dojrzałością szkolną określa się stopień rozwoju dziecka niezbędny do podjęcia różnorodnych obowiązków, jaki niesie ze sobą życie szkolne”.
Spośród czynników decydujących o powodzeniu szkolnym dziecka wielu autorów największe znaczenie przypisuje środowisku rodzinnemu. Za najistotniejsze dla wychowania dziecka uznawane są następujące cechy rodziny.
1. Warunki ekonomiczno – bytowe i kultura rodzin.
2. Więź emocjonalna między członkami rodziny i umiejętności wychowawcze rodziców.
Prawidłowe postawy wychowawcze kształtują harmonijnie rozwiniętą osobowość, prawidłową motywację do nauki. Negatywne postawy rodzicielskie wywierają ujemny wpływ na efekty szkolne ucznia.
Niewątpliwie, okres w którym dziecko podejmuje obowiązki szkolne. Powinien być momentem szczególnie korzystnym w jego rozwoju, bowiem dziecko w tym czasie osiąga pewną stabilizację psychiczną, jest radosne i beztroskie. Szkoła stanowi dla niego pasjonującą przygodę a nie uciążliwy obowiązek. Przeżyć ją może radośnie, gdy ma dobry dom rodzinny i dobra szkolę.
Dziecko w tym okresie jest już dojrzałe, że objawia zaciekawienie i zainteresowanie otaczającą rzeczywistością. Rozumie wiele rzeczy, o których mówią dorośli i uczy się nad podziw szybko. Pytania, jakie dzieci zadają dorosłym, są niekiedy zaskakujące, świadczą jednocześnie jak chłonny jest umysł dziecka w tym okresie, jeśli dostarczy mu się odpowiednich bodźców. Jest to okres sprzyjający nauce jak nigdy potem.
Dziecko potrafi w sposób mechaniczny opanować tabliczkę mnożenia, a nawet język obcy, jeśli ma do tego okazję. Normalne zdrowe dziecko chętnie pracuje, uczy się i słucha poleceń. Życzliwość, jaką żywi dla otoczenia, pozwala mu poddać się woli dorosłych. Ma bowiem w tym okresie wyrobione poczucie sprawiedliwości.
Dziecko osiągające dojrzałość szkolną jest pełne optymizmu. Dorośli nie powinni więc czynić niczego, co mogłoby je pozbawić spontanicznej radości życia, zawieść jego oczekiwań wobec otoczenia. Mimo całej swej plastyczności dziecko nie jest jeszcze zbyt silne pod względem fizycznym i nerwowym, dlatego nie można go przeciążać nadmiernymi obowiązkami w szkole i w domu.
W ocenie faktu czy dziecko jest już dojrzałe do nauki szkolnej należy brać pod uwagę z jednej strony to, czy osiągnęło ono już gotowość rozwojową do ćwiczeń pewnych sprawności i umiejętności, z drugiej zaś – czy osiągnęło już, w rezultacie uprzedniego uczenia się, pewien poziom rozwoju określonych funkcji psychicznych.
Biorąc pod uwagę
dojrzałość fizyczną - dziecko powinno być na tyle rozwinięte i silne, aby podołać systematycznemu wysiłkowi, z jakim wiąże się wczesne wstawanie, chodzenie do szkoły, odrabianie lekcji, przebywanie w dużej grupie dzieci.
Ważna jest ogólna sprawność ruchowa i opanowanie precyzyjnych ruchów rąk i palców, które umożliwi naukę pisania i rysowania tj.
- wzrost i ciężar ciała;
- sprawność motoryczna;
- funkcje zmysłów;
- stan zdrowia;
O dojrzałości umysłowej możemy mówić wtedy, gdy siedmiolatek ma spory zasób wiadomości o otaczający świeci. Wypowiada się swobodnie, płynnymi zdaniami. Potrafi opisać obrazek, opowiedzieć usłyszaną bajkę, lub historię, która mu się przytrafiła.
Ważną umiejętnością jest posługiwanie się symbolami. Dziecko zna liczby – potrafi liczyć do dziesięciu, a czasem nawet do dwudziestu. W zerówce zna litery drukowane, kojarzy z nimi właściwy dźwięk – głoskę.
Bardzo ważna jest zdolność do trwałego skupienia uwagi. Dziecko, które ma sporo wiadomości i sprawnie rozumuje. Ale nie może się skupić, może osiągnąć słabsze wyniki w nauce.
O dojrzałości społecznej decyduje rozwój emocjonalny, który powinien być na tyle zaawansowany, by umożliwił dziecku odnalezienie swego miejsca w grupie społecznej, jaką jest klasa. Dojrzały do szkoły siedmiolatek sam się myje, ubiera, umie przestrzegać reguł i poddać się dyscyplinie. Liczy się z potrzebami kolegów, nawiązuje kontakty z rówieśnikami i współpracuje z nimi przy wykonywaniu różnych zadań. Dojrzałość społeczna to krótko:
- poczucie obowiązku, podporządkowanie się poleceniom;
- nawiązanie kontaktów społecznych;
- zbiorowe współdziałanie;
- samopoczucie w grupie;
U dziecka dojrzałość emocjonalna to odporność na stres niepowodzenia,zdolność skupienia uwagi na dłuższy czas, motywacja do pracy, umiejętność wyrażania emocji i ich kontroli
Dojrzałość wolicjonalna to wytrwałość w pracy, celowa działalność, podejmowanie inicjatyw przez dziecko, doprowadzenie podjętych zadań do końca.
WNIOSEK!
1. Aby zapewnić dziecku dobry start w szkole należy przygotować mu;
· stałe miejsce do pracy i odrabiania lekcji;
· miejsce na książki i przybory;
2. Przygotować same dziecko – zadbać o to, by cieszyło się ,że idzie do szkoły.
3. Dla prawidłowego rozwoju dziecka konieczne są:
· ład, spokój i pogodna atmosfera w domu;
· utrzymanie uczuciowego kontaktu z dzieckiem;
· możliwość zabawy z rówieśnikami;
· stały udział dziecka w drobnych pracach domowych;
4. Gdy dziecko zacznie uczęszczać do szkoły należy:
· rozmawiać z nim o tym co było w szkole;
· przeglądać zeszyty i prace szkolne;
· chwalić za to , co dobre, zganić jeśli dziecko na to zasłuży
· nie należy krzyczeć jak czegoś nie umie, ale należy zastanowić się nad tym, jak mu pomóc.
Literatura:
1. KopikA – Akceleracja Rozwoju dzieci siedmioletnich rozpoczynających naukę szkolną – WSP Kielce 1996;
2. Kargulowa A – Dojrzałość szkolna a jakość startu edukacyjnego, Wrocław 1980
3. Schiff C. – Potrzeby dziecka a środowisko rodzinne, w „Wychowanie w przedszkolu” nr 1/1998
4. Orzechowska – Mikulska G. – Sześciolatek to jeszcze nie uczeń, w „Wychowanie w przedszkolu” nr 7/1997
Opracowała:
Zdzisława Szczepańska
nauczycielka
z Przedszkola Samorządowego nr 2 w Kielcach
