Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Aktywne metody nauczania

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 21275 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Współczesna szkoła wymaga od nauczyciela zróżnicowanych form pracy na lekcji,wymaga skupienia uwagi ucznia na treściach przekazywanych podczas zajęć. Nauczyciel musi zmienić swoją pozycję z wykładowcy w obserwatora i koordynatora uczniowskich poczynań. Obecnie w polskiej szkole dokonuje się wielka przemiana. Nauczyciel musi zmienić swoje myślenie na temat roli, jaką pełni. Szkoła dawno przestała być jedynym miejscem uczenia się, a nauczyciel ekspertem z danej dziedziny. Nie musi wiedzieć wszystkiego. Jego zadaniem jest wyposażenie uczniów w podstawowe umiejętności radzenia sobie ze zmieniającą się rzeczywistością. W szkole przyjaznej dla ucznia nauczyciel jest osobą wspierającą aktywność edukacyjną uczniów. Występuje on w roli osoby organizującej proces uczenia się, rozpoznającej i badającej potrzeby i oczekiwania uczniów. Pełnienie takiej roli ułatwi nauczycielowi stosowanie metod aktywizujących. Korzyści ze stosowania poszczególnych metod są niezaprzeczalne.

Opracowała Halina Prądzyńska-Wieżel

     Obecnie w polskiej szkole dokonuje się wielka przemiana. Nauczyciel musi zmienić swoje myślenie na temat roli, jaką pełni. Szkoła dawno przestała być jedynym miejscem uczenia się, a nauczyciel ekspertem z danej dziedziny. Nie musi wiedzieć wszystkiego. Jego zadaniem jest wyposażenie uczniów w podstawowe umiejętności radzenia sobie ze zmieniającą się rzeczywistością. W szkole przyjaznej dla ucznia nauczyciel jest osobą wspierającą aktywność edukacyjną uczniów. Występuje on w roli osoby organizującej proces uczenia się, rozpoznającej i badającej potrzeby i oczekiwania uczniów. Pełnienie takiej roli ułatwi nauczycielowi stosowanie metod aktywizujących. Korzyści ze stosowania poszczególnych metod są niezaprzeczalne.

     W centrum zainteresowania nauczycieli jest aktywność uczniów. O efektach pracy decyduje to, w jakim stopniu zechce uczeń wziąć udział w lekcji. Kiedy uczeń będzie aktywny? Otóż, gdy cel jest dla niego bliski, uwzględnia się jego potrzeby, ma poczucie bezpieczeństwa, odczuwa satysfakcję, ma poczucie własnej wartości, dostrzega się jego wkład pracy, a nie tylko efekt. Źródłem aktywności ucznia są odczuwane przez niego potrzeby. Poprzez aktywność własną uczeń zaspokaja potrzeby i realizuje wynikające z nich cele. W organizowanym przez nauczyciela procesie nauczania - uczenia się, aktywność odtwórcza uczniów przeplata się z aktywnością twórczą. Chodziłoby o to, żeby aktywność własna ucznia jak najczęściej miała charakter twórczy.

     Aktywizacja jest określana jako ogół poczynań nauczyciela i uczniów zapewniających dzieciom odgrywanie czynnej roli w realizacji zadań. Uczniowie uczą się w tracie własnej aktywności. Chodzi o to, by potrzebną wiedzę i umiejętności nabywali w sposób trwały, skuteczny i przyjemny. Należy wziąć pod uwagę, że w każdej klasie są trzy grupy uczniów: wzrokowcy, słuchowcy uczuciowcy. Co to znaczy? Otóż uczniowie ci mają tylko sobie właściwy sposób reagowania na informacje, które przekazywane są kanałem wzrokowym, słuchowym i kinestetycznym( czuciowo-ruchowym). To W odpowiedzi właśnie decyduje o tym, jakie informacje najlepiej pamiętają. Charakterystyczny dla każdej z wymienionych trzech grup sposób doznawania za pomocą zmysłów determinuje strategię uczenia się wzrokowców, słuchowców i uczuciowców. Każdy uczeń w celu odebrania i przetwarzania informacji z otaczającego świata preferuje podświadomie jeden, czasami dwa, rzadziej trzy kanały sensoryczne, czyli zmysłowe. Odbieranie i przetwarzanie informacji wewnątrz umysłu odbywa się przy wykorzystaniu któregokolwiek z pięciu zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, smaku, zapachu. Przy czym zmysł smaku i zapachu jest rzadko dominującym w procesie nabywania wiedzy.

     Natomiast dominująca jest rola wzroku, słuchu i dotyku. Nauczyciel w pracy z uczniem powinien mieć świadomość, że istotnym elementem procesu uczenia się jest pamięć, a powiększanie zasobów pamięci ma związek z zastosowaną przez niego metodą. Dlatego też należy dążyć do aktywizowania uczniów poprzez włączanie w proces uczenia i zapamiętywania jak najwięcej zmysłów. Zamiast podawać gotowe informacje, nauczyciel powinien zachęcić uczniów do stawiania pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi, stwarzać warunki do bycia odkrywcą i eksperymentatorem.
W tym celu należy :
  • ograniczyć stosowanie metod podających,
  • stosować metody i techniki aktywizujące,
  • organizować tak pracę, aby uczniowie mieli okazje zaspakajać swoje potrzeby,
  • uatrakcyjniać zajęcia,
  • tworzyć małe grupy,
  • tworzyć odpowiednie sytuacje.
      W procesie nauczania- uczenia się nauczyciel stosując metodę, dobiera odpowiedni do niej układ organizacyjny. Ze wzglądu na liczbę uczestników rozróżnia się następujące formy pracy: indywidualną, grupową i zbiorową. Praca indywidualna ma miejsce wówczas, gdy uczeń realizuje swoje zadanie niezależnie od pozostałych uczniów i może jedynie liczyć na pomoc nauczyciela. Walorem pracy indywidualnej jest wyrabianie w uczniu samodzielności, a także rozwijanie własnych umiejętności.

     Praca grupowa polega na tym, że w skład grupy wchodzi po kilku uczniów . Niezaprzeczalnym walorem pracy grupowej jest zwiększenie wiedzy i doświadczeń w grupie, w myśl powiedzenia: „co dwie głowy, to nie jedna”. Praca zbiorowa występuje wtedy, gdy nauczyciel pracuje z całą klasą , pozwala ona nauczycielowi kierować całą klasą.

     Najczęściej w praktyce szkolnej ma miejsce przesadne wykorzystywanie pracy zbiorowej. Często występuje praca indywidualna , rzadziej praca grupowa jako ta, która zajmuje za dużo czasu. Mimo wielu trudności, jakie napotykają nauczyciele, nie powinni lekceważyć pracy grupowej. Praca w grupie przynosi efekty, gdy wszyscy uczniowie angażują się w pracę swojej grupy, wykonują powierzone im zadania, pełnią wyznaczone role, a w grupie panuje szczerość i swobodna atmosfera.

     Nauczyciele rozpoczynający pracę w grupach powinni mieć świadomość, że uczniowie muszą się tej pracy nauczyć. Bardzo ważne jest opracowanie z uczniami zasad pracy w grupach. Istotnym problemem, który staje przed nauczycielem, jest podjęcie decyzji, kiedy i jak ingerować w pracę grupy. Należy zdać sobie sprawę, że każde wejście z zewnątrz do grupy powoduje zakłócenie pracy. Nauczyciele powinni przerywać pracę w grupie tylko wówczas, gdy przekonani są o tym, że jest to konieczne. Gdy nauczyciel zostaje poproszony o wyjaśnienie czegoś, powinien odpowiadać szybko i wyraźnie, nie przedłużając czasu wydobywaniem odpowiedzi od uczniów na swoje pytania naprowadzające. Organizując pracę w grupach, trzeba mieć na uwadze, że w każdej klasie znajdą się uczniowie, którzy z różnych przyczyn nie lubią pracować w grupie. Jest to dla nauczyciela pewnym utrudnienie, ale trzeba takim indywidualistom dać możliwość samodzielnej pracy.

Metody aktywizujące.

Burza mózgów

     Jest to najprostsza metoda aktywizująca. Jej istotą jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej ilości pomysłów na rozwiązanie jakiegoś problemu. Prowadzący udziela głosu zgłaszającym pomysły rozwiązań i zapisuje je na tablicy. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego rozwiązania. Przy większej liczbie uczniów nie wszyscy mają szansę podania choćby jednego pomysłu. Lepsze efekty uzyskuje si , gdy uczniowie pracują w 4-5 osobowych grupach.
Burzę mózgów stosujemy:
  • jako rozgrzewkę umysłową,
  • dla ustalenia zakresu posiadanej wiedzy,
  • dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy,
  • dla znalezienia najlepszego rozwiązania jakiegoś problemu.
     Zastosowanie burzy mózgów pozwala na włączenie wszystkich uczniów do pracy, na szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów, sprawdzenie posiadanej wiedzy oraz na naukę zwięzłego, precyzyjnego wyrażania myśli.

Mapa pojęciowa

     To metoda wizualnego przedstawienia problemu z wykorzystaniem schematów, rysunków, haseł, symboli. Celem stosowania tej metody jest usystematyzowanie świeżo zdobytej wiedzy lub wizualizacja posiadanych wiadomości. Ponadto w trakcie pracy tą metodą uczniowie doskonalą zarówno umiejętności techniczne: czytanie, pisanie, rysowanie, jak i umiejętności umysłowe: planowanie, klasyfikowanie, uogólnianie. Muszą również współdziałać ze sobą, dyskutować, przekonywać o swoich racjach. Mapa pojęciowa jest dla uczniów bardzo atrakcyjna, ale przynosi wiele korzyści:
  • uczy samodzielnego zdobywania wiedzy,
  • uczy posługiwania się poznanymi pojęciami,
  • daje okazję doskonalenia czytania ze zrozumieniem,
  • ułatwia zapamiętanie poznanych faktów poprzez poszukiwanie, analizowanie,
  • uczy uważnego słuchania,
  • uczy oceny i samooceny,
  • stwarza możliwości współpracy,
  • uczy zadawania pytań i udzielania odpowiedzi.
Piramida priorytetów

     Piramidę stosujemy w dwóch przypadkach, jako sposób zaprezentowania dokonanych wyborów. Wtedy trzeba pamiętać, że każdy poziom piramidy powinien posiadać zbliżoną wartość wyborów. W zależności od tego piramida może przybierać odpowiednie kształty i wielkości. Po drugie piramidę stosujemy jako efekt pracy grupy. W tym przypadku służy ona jako pretekst do poszukiwania lub utrwalania wiedzy. Praca w zespole przebiega w kilku etapach. Najpierw jest penetracja źródeł, potem zapisanie zdobytych wiadomości, a następnie utworzenie piramidy. Na końcu prezentacja pracy zespołów. O czym warto pamiętać stosując piramidę priorytetów? Mianowicie stwarza ona okazję do dyskutowania i argumentowania, uatrakcyjnia przyswajanie wiedzy, jest pretekstem do korzystania ze źródeł wiedzy.

Metoda przypadków

     Istota tej metody polega na analizie i dyskusji nad zdarzeniem zaprezentowanym przez nauczyciela na piśmie, taśmie magnetofonowej czy magnetowidowej i znalezienie odpowiedzi na postawione pytania. Stosując tę metodę nie podaje się nowego materiału, lecz przedstawia sytuację problemową w taki sposób, aby uczniowie musieli wykorzystać posiadaną wiedzę i doświadczenie w nowych warunkach lub przy podejmowaniu trafnych decyzji. O sukcesie tej metody, oprócz dobrego opisu przypadku, decydować będzie dokładne zapoznanie uczniów z etapami pracy, jak i czuwanie nad sprawnym przebiegiem dyskusji.
Struktura zajęć:
  • poznanie opisu przypadku,
  • zadawanie pytań dotyczących przypadku,
  • analiza opisu zdarzenia,
  • znalezienie optymalnych sposobów rozwiązania problemu,
  • ocena przebiegu zajęć.
Metoda zdarzeń daje możliwości rozwoju następujących umiejętności:
  • cichego czytania ze zrozumieniem,
  • stawiania jasnych precyzyjnych pytań i twórczego myślenia,
  • twórczego poszukiwania optymalnych rozwiązań,
  • kompleksowego stosowania pojedynczych fragmentów wiedzy z różnych dziedzin,
  • odpowiedzialnego postępowania,
  • stosowania zdobytej wiedzy w praktyce,
  • precyzyjnego wypowiadania się,
  • obrony własnego zdania.
Linia czasu

     Jest to metoda wizualnego przedstawiania problemu. W wymiarze linearnym ukazuje następstwa czasowe. Polega na zaznaczeniu wydarzeń w ujęciu chronologicznym na długim arkuszu papieru. Dobrze jest dodać krótkie opisy tych wydarzeń lub też zdjęcia z podpisami, względnie zaprezentować je w innej formie. Linię czasu można zastosować niemal do wszystkich przedmiotów. Największym walorem tej metody jest ukazanie w atrakcyjny sposób efektu poszukiwań i wysiłków ucznia, co daje mu poczucie satysfakcji i rozbudza wewnętrzną motywację do działania. Aby to poczucie satysfakcji zwiększyć, prace powinny być eksponowane, a omawianie powinno podkreślać ich mocne strony.

Dyskusja dydaktyczna

     Jest to zorganizowana wymiana myśli i poglądów na dany temat, która:
  • pobudza i rozwija myślenie,
  • kształci umiejętność formułowania myśli i ich wypowiadania,
  • pomaga kształtować poglądy i przekonania,
  • uczy oceny poglądów innych ludzi,
  • uczy krytycznego spojrzenia na własne poglądy.
     W przebiegu dyskusji wyróżniamy trzy etapy. Wprowadzenie, polegające na takim sformułowaniu problemu, by pobudzał do myślenia i wypowiadania się. Dyskusja właściwa, której istota sprowadza się do zespołowego rozwiązania problemu. Podsumowanie wyników dyskusji przez prowadzącego, poszerzone w rzeczywistości szkolnej o ocenę udziału i zaangażowania uczniów.

Metaplan

     Metoda metaplanu jest w Polsce mało znanym sposobem prowadzenia dyskusji dydaktycznej. Można tą metodą pracować z całą klasą, ale lepsze efekty uzyskuje się w zespołach 5-6 osobowych. Jej istota sprowadza się tworzenia podczas rozmowy o problemie plakatu, który nosi nazwę metaplanu. Zalety pracy metodą metaplanu:
  • nie ma potrzeby prowadzenia notatek,
  • oddziaływanie wizualne daje większą możliwość skoncentrowania się na celu dyskusji,
  • następuje wyzwolenie działań twórczych oraz powszechnej aktywności,
  • wypowie się każdy, nawet najbardziej nieśmiały uczeń,
  • końcowy wynik jest wypadkową kreatywnych działań całego zespołu.
Metoda projektu

     Jedną z kluczowych umiejętności , w jakie szkoła ma wyposażyć ucznia, jest twórcze myślenie. Im wcześniej zacznie się wychowywać do twórczości, tym proces ten będzie skuteczniejszy. Taką możliwość daje metoda projektów. Polega ona na wykonywaniu przez uczniów zadań obejmujących większą partię materiału poprzez samodzielne poszukiwania, pod dyskretną opieką nauczyciela. Metoda ta charakteryzuje się tym, że ma określone cele i metody pracy, ma określone terminy realizacji całości i poszczególnych etapów, uczniowie realizują zadania w grupach , rzadko indywidualnie. Uczniowie w trakcie pracy nad projektem uczą się pracy z różnymi źródłami wiedzy, współdziałania w grupie, planowania pracy i odpowiedzialności.

Drama

     Ta metoda aktywizowania uczniów najwcześniej weszła do polskich szkół i jest dość powszechnie znana. Polega na wczuwaniu się w role, na improwizacji angażującej ruch i gest, mowę, myśli i uczucia. Dostarcza bezpośredniego doświadczenia, przekraczającego zakres zwykłej informacji, wzbogacającego wyobraźnię i poruszającego emocje tak samo jak umysł. Istotą dramy jest konflikt wzięty z życia, z literatury lub po prostu wymyślony. Umożliwia ona przeżycie określonych problemów, poszukiwanie własnych rozwiązań i dokonywanie wyborów. Przyspiesza to emocjonalne, intelektualne i społeczne dojrzewanie uczniów. Drama uczy samowiedzy , rozumienia siebie i innych na poziomie emocji i uczuć.
Znaczenie dramy:
  • jest doskonałym ćwiczeniem językowym,
  • rozwija myślenie i wyobraźnię,
  • pozwala głębiej zrozumieć przeżycia i zachowania innych ludzi, postaci literackich,
  • uczy komunikacji,
  • uatrakcyjnia edukację szkolną.
Bibliografia:

Krystyna Rau, Ewa Ziętkiewicz „Jak aktywizować uczniów”

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie