Przesyłam państwu wstęp do mojego programu, gdzie formułuję ideę, w imię której powstał. Program jest adresowany do młodziezy placówki resocjalizacyjnej, stąd wychodzi być moze poza pewien stosowany tutaj kanon. Jednak w dobie narastających represji uczniów kierowanych w stronę pedagogów, wzrastajacej agresji i przemocy, pragnę wskazać jedna z dróg umozliwiających wyjście z impasu. Mam na mysli przede wszystkim stwarzanie okazji do budowania więzi między nauczycielami i ich podopiecznymi, co stanowi podstawę do lepszej prognozy na jutro.
CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU.
a. Wstęp
Wycieczki grupowe jako jedna z podstawowych form pracy dydaktyczno-wychowawczej i działalności krajoznawczo-turystycznej odgrywają ważną rolę w kształtowaniu postaw młodzieży. Wycieczki zaspokajają różnorodne potrzeby młodego pokolenia. Kształtują stosunek do świata wartości, społeczeństwa, drugiego człowieka, samego siebie, świata kultury i przyrody. Zdobywanie wiedzy w trakcie takich eskapad daje okazję do rozwoju różnorodnych zainteresowań i zamiłowań, wdraża do racjonalnego i kulturalnego organizowania i spędzania wolnego czasu, wiąże naukę z życiem i realizuje postulat wielostronnego nauczania i uczenia się. Na szczególną uwagę zasługuje również aspekt sprawnościowy i rekreacyjny wycieczek. Ruch na świeżym powietrzu wpływa dodatnio na wzrost i rozwój organizmu młodego człowieka. Wycieczki zapobiegają także hipokinezji - chorobie wynikającej z niedostatku ruchu, na którą coraz częściej zapada młodzież.
Dla pedagoga podróże z grupą są możliwością obserwowania i poznawania młodzieży w zupełnie innych sytuacjach, różnych dla instytucjonalnego schematu dnia codziennego. Pozwalają na lepsze, pełniejsze poznanie swoich wychowanek, zrozumienie ich zachowań, odkrycie cech osobowościowych nieujawnianych w warunkach swoistej izolacji od świata zewnętrznego, odkrycie ich zainteresowań i umiejętności. Dają czas na indywidualną rozmowę z dzieckiem o jego sprawach czy problemach. Co najważniejsze, zbliżają wychowawców z podopiecznymi, sprawiają, że ich kontakty interpersonalne stają się głębsze, pełniejsze i bardziej autentyczne, co wpływa na większe obustronne zrozumienie wielu zachowań w przyszłości.
Wpływ wzorców aktywności proponowanych przez pedagoga może stać się zatem szczególnie znaczący, jeśli towarzyszą mu odpowiednie interakcje społeczne. Odpowiednio częsty i intensywny kontakt z tradycją historyczną, kulturą, sztuką czy przyrodą często warunkuje przyjmowanie pożądanych postaw wśród wychowanek. Z drugiej strony kontakt z tymi dobrami może całkiem skutecznie przeciwstawić się długotrwałym wpływom środowiska rówieśniczego i rodzinnego, w którym dominują wyłącznie bezpośrednio werbalne i pozbawione głębszej treści kulturowej interakcje.
Młodzież niedostosowana społecznie ulega niejednokrotnie skłonności do ucieczek zaspokajając tym samym potrzebę nowych wrażeń i manifestując pragnienie znalezienia lepszego, dającego większe zadowolenie sposobu organizowania czasu. Problemy te nasilają się głównie w czasie wolnym od nauki oraz innych zajęć, głównie w sobotnie popołudnia i niedziele. Wtedy to bowiem znaczna większość dzieci udaje się na przepustki do domu rodzinnego, pozostają dziewczęta, które z różnych przyczyn nie mogą zostać zwolnione (brak przepustek, sieroctwo, szczególnie trudna sytuacja rodzinna, kara za niesubordynację czy nagminne łamanie regulaminu). Wzrasta wówczas poziom alienacji charakterystycznej dla młodzieży niedostosowanej, z całą gamą warunkujących ją czynników osobowościowych: rodzinnych, społeczno – demograficznych, rówieśniczych, szkolnych. Suma tych niekorzystnych uwarunkowań implikuje nader często wzrost poziomu agresywności, reakcji nerwicowych, nadpobudliwości psychoruchowej lub odmiennej biegunowo apatii.
Właściwie zorganizowana turystyka może zapobiegać kumulacji niepożądanych zachowań, zaś skłonności „ucieczkowe” zdolna jest wyciszyć, a wręcz niekiedy zniwelować. Proponując w zamian aktywne formy spędzania czasu, można nadać naturalnym upodobaniom młodzieży konstruktywny charakter. Oczywiste jest, iż młodzież w okresie intensywnego rozwoju psychofizycznego wymaga odpowiednich form wypoczynku regenerującego. Chodzi o to, aby czas przeznaczony na wypoczynek, w którym dziewczęta ogarnia często nuda skłaniając je do szukania destruktywnego społecznie zadowolenia (powodującego nierzadko paradoksalnie zmęczenie fizyczne oraz zubożenie psychiczne), wypełnić treścią regenerującą organizm, a przy tym cenną z punktu widzenia ukierunkowanej resocjalizacji. Idąc tym tokiem rozumowania pragniemy zatem stworzyć dzieciom szansę na połączenie przyjemności z nauką, co w sytuacji często infantylnego podejścia młodzieży do trudnych, długofalowych zadań związanych z uczeniem się, jest nader korzystną możliwością. Proponowana korelacja działań daje nadzieję na dobre efekty.
Należy podkreślić, iż podobne działania od lat mają miejsce w naszej pracy pedagogicznej z dziećmi, jednak często są niespójne, przypadkowe. Ideą programu jest, aby wysiłki pedagogów skoncentrowały się na planowym organizowaniu doświadczeń młodzieży sensu stricte związanymi z analizowaną sferą wpływów.
b. Założenia programu turystycznego.
Reforma oświaty kształtuje szkołę jako środowisko wychowawcze, które umożliwia uczniom poznanie i rozumienie świata, przygotowuje do jego odpowiedzialnego współtworzenia i odnajdywania w nim własnego miejsca, wspiera ujawnienie zainteresowań młodzieży oraz kształtowanie poczucia przynależności do społeczności lokalnej, narodu, społeczności międzynarodowej.
Proponowana forma organizowania czasu wolnego od nauki może wiązać się ze spełnieniem oczekiwań młodzieży, co do możliwości pełnego połączenia pasji turystycznej z pasją uczenia się poznawania środowiska. Ideą jest fakt, by dziewczęta umiejętnie wykorzystywały wiedzę zdobywaną w trakcie wojaży na lekcjach geografii, historii, języka polskiego oraz w organizowaniu swojego czasu wolnego. Zaszczepienie dziewczętom pasji turystycznej pozwoli na domniemanie, iż w przyszłym, dorosłym życiu zapragną ją wykorzystać.
Punktem wyjścia do napisania programu turystycznego stały się podstawy programowe zawarte w dokumencie MEN „Podstawy programowe kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum” (Dziennik Ustaw nr 14 z dn. 23.02.1999 r.). Przy opracowaniu wykorzystano doświadczenie pedagogiczne, wiedzę i pasję turystyczną autorki.
Myślą przewodnią programu jest przybliżenie wychowankom znajomości własnego regionu w różnych aspektach, aby dziewczęta, obok poczucia emocjonalnych z nim związków, posiadły świadomość, że mają wobec swojej „małej ojczyzny” obowiązki i zadania.
Wiedzę o regionie należy wprowadzać stopniowo, od poszerzenia i pogłębienia wiedzy o Wrocławiu i najbliższej okolicy miasta, poprzez wiedzę o Dolnym Śląsku, po jego związki z innymi regionami Polski. Program turystyki winien być realizowany przynajmniej dwa razy w miesiącu, przy czym w okresie bardziej sprzyjającej aury częściej (wiosną i jesienią). Częściowo obejmuje także propozycje zajęć z młodzieżą w okresie ferii letnich i zimowych. Program adresowany jest do wychowawców pracujących z młodzieżą w dni wolne od nauki, co w założeniu ma ułatwić organizację zajęć. Przy realizacji założeń programowych należy posługiwać się metodami praktycznymi, takimi jak: projektowanie tras wycieczek krajoznawczo – turystycznych (w miarę organizowania doświadczeń w aneksie niniejszego dokumentu pojawiać się będą scenariusze eskapad), obserwacja bezpośrednia zjawisk i obiektów, dokumentowanie podróży (fotografie, filmy etc.) oraz metodami podającymi: pogadanka, wykład informacyjny (np. korzystanie z wiedzy przewodnika w wybranych obiektach).
Właściwie zorganizowana wycieczka może służyć wprowadzaniu nowych wiadomości albo rozszerzaniu, pogłębianiu oraz ilustrowaniu tych treści, z którymi dziewczęta zetknęły się już wcześniej. Wspólne spędzenie czasu z młodzieżą w podobnych warunkach, co warto jeszcze raz podkreślić, z pewnością stanie się okazją do zacieśnienia więzi wychowawców z podopiecznymi. To zaś w naszej niełatwej pracy wydaje się być jednym z priorytetów.
Anna Kolasińska. |
