Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Ekspresja twórcza dziecka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 20247 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Ekspresja jest pojęciem wieloznacznym i bardzo pojemnym treściowo. Posługujemy się nim zarówno w języku potocznym, jak i naukowym, w sposób wąski i szeroki (W. Pielasińska 1983, s. 5). Termin “ekspresja” pojawia się w rozprawkach naukowych wielu dziedzin humanistycznych: w filozofii, estetyce, psychologii, pedagogice, w teorii i krytyce sztuki.
Jest to pojęcie mało ostre, używane w znaczeniu wąskim głównie w estetyce, jako wyrażenie przeżyć emocjonalnych motoryka własnego ciała (gesty, mimika, spontaniczny ruch) lub w dziedzinie sztuki dynamika formy artystycznej. Najszersze znaczenie ekspresji nadaje filozofia, uznając wszelki formy symbolicznego wyrażania się za rys antropologiczny człowieka, sposób utrwalania i przekazywania kultury (M. Tyszkowa, B. Żurakowski, 1984, s. 75. Cyt. Za S. Popek 1988, s. 40). Wśród społecznie formułowanych definicji znaleźć można wiele określeń terminu "ekspresja"
Ekspresja twórcza dziecka

Z twórczością, postawa twórczą ściśle wiążą się pojęcia: ekspresja i aktywność twórcza.

Ekspresja jest pojęciem wieloznacznym i bardzo pojemnym treściowo. Posługujemy się nim zarówno w języku potocznym, jak i naukowym, w sposób wąski i szeroki (W. Pielasińska 1983, s. 5). Termin "ekspresja" pojawia się w rozprawkach naukowych wielu dziedzin humanistycznych: w filozofii, estetyce, psychologii, pedagogice, w teorii i krytyce sztuki. Jest to pojęcie mało ostre, używane w znaczeniu wąskim głównie w estetyce, jako wyrażenie przeżyć emocjonalnych motoryka własnego ciała (gesty, mimika, spontaniczny ruch) lub w dziedzinie sztuki dynamika formy artystycznej. Najszersze znaczenie ekspresji nadaje filozofia, uznając wszelki formy symbolicznego wyrażania się za rys antropologiczny człowieka, sposób utrwalania i przekazywania kultury (M. Tyszkowa, B. Żurakowski, 1984, s. 75. Cyt. Za S. Popek 1988, s. 40). Wśród społecznie formułowanych definicji znaleźć można wiele określeń terminu "ekspresja" (Tabela 3).

Ekspresja - przegląd definicji

Tabela 1

Autor

Definicja

1

2

Ekel J.: Mały słownik psychologiczny, Warszawa 1965, s. 38

Popek S.: Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1985, s. 94

Wyrażanie zewnętrzne (mimiką, pantomimiką, słowami) swych przeżyć, zwłaszcza uczuć, to duża wyrazistość zewnętrznych przeżyć psychicznych.

Semenowicz H.: Poetycka twórczość dziecka, Warszawa 1973, s. 11

Psychiczna czynność wyrażanie siebie. Bywa najczęściej związana z wyrażaniem estetycznym i zachodzi wówczas, gdy ujawnione są zjawiska emocjonalne, nadające produktowi twórczemu artysty lub twórcy (dziecka) wyraz jego stosunku emocjonalnego do wytworu (w formie i treści).

Read H.: Wychowanie przez sztukę, Ossolineum 1976, s. 122-127

Popek S.: Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1985, s. 94

Wyciskania piętna na przedmiotach (dziełach sztuki) lub w formie zachowania się, lub jest to potrzeba (wrodzona) wyrażania przeżyć w wytworach albo w zachowaniu się. Jest to także komunikowanie innym ludziom swoich myśli, uczuć i przeżyć.

Tatarkiewicz W.: Ekspresja i sztuka, "Estetyka" 1962, s. 49

Popek S.: Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1985, s. 94

Wyrażanie treści psychicznych przez przedmioty fizyczne. Ujawnianie rzeczywistych zjawisk emocjonalnych (uczuć), które występują jedynie w istotach posiadających życie psychiczne.

Elzenberg H.: Ekspresja estetyczna i pozaestetyczna, "Estetyka" 1969, s. 67

Popek S.: Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1985, s. 94

Rzeczywiste lub pozorne (...) ujawnianie się poprzez pewne przedmioty, zmysłowo dostrzegalne(nazywa się je objawami albo przejawami) pewnych treści czy przedmiotów psychicznych przynależnych jakiejś istocie rzeczywiście psychiką obdarzonej.

1

2

Pielasińska W.: Ekspresja jako wartość w sztuce i w życiu młodzieży, s. 75

Ślad konkretnej indywidualności, jest potwierdzeniem własnej autentyczności, pozwala przekraczać granice własnej odrębności poprzez nawiązywanie związku ze światem.

Interpretacja znaczeniowa, a także zakres definicji ekspresji przedstawia się różnorodnie, niektóre ujęcia są zbliżone do siebie inne zaś akcentują zupełnie odmienne aspekty pojęcia. W wyniku kompilacji tych definicji można najogólniej określić ekspresję jako zewnętrzny wyraz wewnętrznych przeżyć przynależnych zarówno dziecku, jak też człowiekowi dorosłemu.

Dla pełniejszego uświadomienia funkcji ekspresji zachodzi potrzeba syntezy i wyodrębnienia jej rodzajów i cech (S. Popek 1985, s. 95):

Ekspresja – zestawienie rodzajów i cech

Tabela 2

EKSPRESJA
naturalna
lub
swobodna

inspirowana

sztuczna

zamierzona
lub kierowana

cechy cechy

  • instynktowna
  • spontaniczna
  • autentyczna
  • nieświadoma
  • twórcza
  • wyrażająca potrzebę samorealizacji

  • ukierunkowana
  • zorganizowana
  • nieautentyczna
  • świadoma
  • odtwórcza
  • podporządkowana regułom i algorytmom społecznego zachowania się
wyraża

wyraża

Cechy osobowości wrodzone i nabyte. Jest projekcją osobowości (testy projekcyjne osobowości).

Cechy osobowości nabyte w procesie społecznego doświadczenia lub naśladownicze formy i treści działania (zachowanie się).

Tak więc ekspresja dziecka (naturalna lub swobodna) to z jednej strony wyrażenie jego osobistych przeżyć i doznań, a z drugiej – odbicie pojmowania przez dziecko rzeczywistego świata, to także obraz życia dziecka w środowisku oraz czynnik intensyfikujący procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne (S. Popek 1985, s. 95). W pedagogice na ogół traktuje się ekspresję jako spontaniczną wypowiedź dziecka (rzadziej młodzieży) w języku sztuki, umiejętność twórczego wyrażania się w rysunku, tańcu, śpiewie, sztuce dramatycznej itp. (W. Pielasińska 1983, s. 5). W psychologii zaś stwierdza się, że ekspresja jest naturalną potrzebą i koniecznością zapewniającą pełny rozwój dziecka (S. Szuman 1969, cyt. Za S. Popek 1985, s. 95).

Twórcza ekspresja dziecka zależy od trzech podstawowych warunków (C. Clero, R. Gloton 1976, s. 74):

  • motywacji wewnętrznej,
  • klimatu porozumienia,
  • potrzeby wolności.

Ujawnianie się treści ekspresji może odbywać się za pośrednictwem form wyrazu.

Najbardziej podstawowe formy wyrazu to (S. Popek 1985, s. 96):

  • ekspresja ruchowo-mimiczna (gest, poza, spontaniczny ruch, taniec);
  • ekspresja ruchowo-muzyczna (improwizowany taniec);
  • ekspresja słowna (werbalna, modulacyjna i intonacyjna w wypowiedzi);
  • ekspresja słowno-muzyczna (spontaniczne nucenie melodii i tekstów piosenek);
  • ekspresja muzyczna (improwizowana gra na instrumentach);
  • ekspresja plastyczna (samorzutne rysowanie, malowanie, lepienie);
  • ekspresja zabawowa (synteza powyższych form ekspresji).

Umiejętna i zorganizowana praca nauczycielska nad wyzwalaniem różnorodnych form

ekspresji twórczej przyczynia się do wzbogacenia wewnętrznego świata, a także wzmaga procesy poznawcze, myślenie, uwagę i pamięć oraz procesy emocjonalne (G. Maszczyńska-Góra 1990 nr 4).

Ważnym pojęciem, należącym do kompleksu terminów istotnych i ściśle wiążących się z twórczością jest aktywność, a zwłaszcza aktywność twórcza.

Wszystkie istoty żywe przejawiają określoną aktywność. Właściwości i charakter tej aktywności są uwarunkowane rodzajem środowiska oraz charakterem stosunków danego organizmu z jego środowiska (M. Tyszkowa 1990, s. 10). Przez aktywność najogólniej rozumie się wszelkie funkcjonowanie organizmu fizjologicznego jak i psychiczne.

Analiza aktywności ludzkiej pozwoliła wyodrębnić cztery podstawowe rodzaje aktywności (S. Popek 1988, s. 34): motoryczna, sensoryczna, intelektualna, emocjonalna.

Aktywność dziecka można rozpatrywać z różnych punktów widzenia. Dla określenia odmiennych aspektów i różnorodnych form aktywności używa się osobnych pojęć (Tabela 5).

Aktywność – przegląd form

Tabela 3

Forma aktywności

Definicja formy aktywności

1

2

Zachowanie się

Aktywność o charakterze ogólnym, podmiotowym, zintegrowanym.

Czynność

Jednostka aktywności, czyli zachowania się o ukierunkowanym i zorganizowanym przebiegu.

Reakcja

Odpowiedź organizmu na działanie bodźca.

Działanie

Czynności, które polegają na oddziaływaniu na przedmioty zewnętrzne i na celowym przetwarzaniu ich.

Aktywność ukierunkowana na jakiś przedmiot zewnętrzny i wywołujący w nim zmiany.

Działalność

Zespół działań o wspólnym celu lub o celach polegających na przekształcaniu danej dziedziny rzeczywistości. Jej podstawowe formy to: zabawa, nauka, praca.

Własna aktywność człowieka to taka, której źródłem są pobudki wewnętrzne, która jest motywowana od wewnątrz, a nie wywoływana czy wymuszana przez czynniki zewnętrzne (M. Stasiakiewicz 1980, nr 10, cyt. Za A. Brzeźińska 1984, nr 3, s. 132). Aktywność własna jest cecha dziecka, z którą przychodzi na świat. Podejmuje ono aktywność niejako "dla niej samej", dla przyjemności, satysfakcji, jaką daje samo działanie. Istnieje podstawowa różnica między naturą aktywności u człowieka dorosłego, u którego ogranicza się ona do przetrwania i u dziecka, gdyż w dzieciństwie aktywność należy do sfery rozwoju i zwrócona jest w kierunku budowania siebie (C. Clero, R. Gloton 1976, s. 58). Stworzenie dziecku przez otoczenie korzystnych warunków dla rozwoju własnej aktywności sprzyja ujawnianiu się pewnego jej rodzaju: aktywności twórczej. Aktywność własna dziecka będzie aktywnością twórczą, jeżeli (A. Brzezińska 1984, nr 3, s. 134):

  • wystąpi wewnętrzna motywacja do działania;
  • pojawi się osobisty stosunek do wykonywanych czynności;
  • zacznie się pojawiać poczucie, przekonanie, że ono samo coś nowego dla siebie odkrywa.

Własna twórcza aktywność dziecka jest przejawem poziomu rozwoju i czynnikiem stymulującym ten rozwój. Zewnętrzne czynniki środowiskowe i wpływy wychowawcze staja się wartościowymi źródłami rozwoju dziecka, gdy uruchamiają wewnętrzną motywację do działania jednocześnie stworzą warunki umożliwiające dziecku uczenie się przez samodzielne tworzenie i odkrywanie. Warunki te obejmują trzy płaszczyzny (A. Brzezińska 1984, nr 6, s. 323):

  • materialne, umożliwiające podejmowanie różnorodnych działań przez dziecko;
  • emocjonalne, stwarzające odpowiednia atmosferę zapewniającą dziecku poczucie bezpieczeństwa;
  • stymulowanie i inspirowanie działań dziecka przez nauczyciela, a także udzielanie mu właściwej pomocy.

Aktywność dziecka może być całkowicie kierowana przez nauczyciela, może być przez niego inspirowana, stymulowana, ale może również swobodnie i spontanicznie dziecko podejmować różne działania. Rozwijaniu twórczej aktywności dziecka sprzyja łączne występowanie wszystkich trzech typów aktywności: kierowanej, inspirowanej, spontanicznej. Dlatego należy stymulować różne rodzaje działań dziecka (poznawanie, używanie i tworzenie) na obiektach materialnych, na ich wyobrażeniach czy obrazach i za pośrednictwem słów.

Każde dziecko może przejawiać twórcza aktywność, ale tylko od jego otoczenia zależy czy w ogóle taka aktywność się ujawni i jak wiele sfer jego życia i działalności obejmie (A. Brzezińska 1984, nr 3, s. 136).

Izabela Szpiler

Nauczyciel nauczania zintegrowanego

Zespół Szkół w Dobrowie

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie