Program ma służyć wszystkim nauczycielom pracującym w klasach integracyjnych.
Wstęp:
"Każde dziecko ma prawo do szczęścia
i swego miejsca w społeczeństwie".
Maria Grzegorzewska
Stosunek do niepełnosprawnych na przestrzeni wieków ewaluował od pełnej wrogości do względnej akceptacji. Miejsce tych ludzi w różnych społeczeństwach zależało od ogólnej kultury i poziomu życia.
Wraz ze zmianami społecznymi zaczął się zmieniać stosunek do niepełnosprawnych - wyrażający się w idei integracji .
Powodzenie integracji szkolnej i przyszłości wzajemnych kontaktów ludzi niepełnosprawnych i pełnosprawnych w znacznej mierze zależy od nauczyciela. To on kształtuje relacje między dziećmi i jakość środowiska wychowawczego. Od wiedzy nauczyciela, znajomości potrzeb rozwojowych dziecka , dostosowania treści i metod kształcenia, umiejętności nawiązania kontaktu i ukierunkowania zachowań dzieci, będą zależały ich doświadczenia i świat subiektywnych przeżyć. Czy dzieci niepełnosprawne doświadczą wielu niepowodzeń i w konsekwencji będą się odsuwały i unikały kontaktów społecznych, czy odwrotnie - nauczą się poznawania, komunikowania i kształtowania właściwych relacji z otoczeniem, zależy od przyjętego systemu wartości i kultury stosunków w klasie. Te same czynniki zadecydują, czy u dzieci pełnosprawnych ukształtuje się potrzeba i umiejętność wzajemnego komunikowania swych myśli i przeżyć, zdolność oraz chęć ich odczuwania i zrozumienia, wyzwalająca postawę tolerancji, czy też ukształtują się postawy wrogości i odrzucenia.
Wychowanie do akceptacji osób niepełnosprawnych, przyznanie im równych praw edukacyjnych, społecznych i egzystencjalnych, wymaga aktywnego zaangażowania wielu środowisk, ale najistotniejszą rolę w tym procesie należy przypisać szkole. To właśnie w szkole (przedszkolu) dziecko od najwcześniejszych lat swego życia powinno uczyć się tolerancji, solidarności i poszanowania godności każdego człowieka.
Naczelna ideą programu jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, przeciętnie zdolnym i bardzo zdolnym w klasie integracyjnej równych szans rozwojowych poprzez wsparcie edukacyjne polegające na dostosowaniu form, środków i metod pracy do indywidualnych potrzeb oraz możliwości. Dostarczenie nauczycielom wiedzy w zakresie edukacji uczniów niepełnosprawnych która będzie polegać na integralnej realizacji funkcji wychowawczej, dydaktycznej i opiekuńczej szkoły z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania opisanych przez współczesne nauki pedagogiczne. W realizacji treści programowych wykorzystywane będą wszystkie te możliwości jakie stwarza określone środowisko- społeczno kulturalne ucznia, także istniejąca baza dydaktyczna.
Program opracowano w oparciu o;
- Rozporządzenie MEN z dnia 26 .02.2002r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół oraz kształcenia w profilach , liceach profilowanych w {Dz. U. Nr 51 poz. 458
-Ustawę o Systemie Oświaty z dnia 7. 09.1991r. w:[Dz. U. Nr 95 z 1991r. Poz. 425 z późniejszymi zmianami];
-Rozporządzenie MEN i Sportu z dnia 29.01 2003 w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży[Dz.U.Nr23,Poz.193]
-Rozporządzenie MEN z dnia 7 .01.2003 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej [Dz.U.Nr11.Poz.114}
-zarządzenie MEN Nr.29 z dnia 4,10.1993r. w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi ich kształcenia w ogólnodostępnych ,integracyjnych publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organach kształcenia zawodowego w :[Dz. U. MEN. Nr 9/93 Poz. 3 z późniejszymi zmianami;
-rozporządzenie MEN z dnia 24.04.2002r.zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania , klasyfikowania i promowania uczniów słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów sprawdzianów w szkołach publicznych.
-W programie uwzględniono wstępną obserwacje uczniów , oceny opisowe I etapu kształcenia, wskazania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej, analiza osiągnięć z ubiegłego roku.
Cele ogólne:
1.Rozwijanie umiejętności rozpoznawania i określania specjalnych potrzeb uczniów potrzeb w klasie integracyjnej poprzez zbieranie informacji z różnych obszarów funkcjonowania dziecka.
2.Modyfikowanie programu pod względem treści, metod, struktury zajęć dydaktycznych, dostosowanie ich do potrzeb i zróżnicowanych możliwości uczniów klasie integracyjnej.
3.Wypracowanie w klasie systemu pracy zapewniającego pełny, wszechstronny rozwój zdolności i umiejętności wszystkich uczniów w klasie.
4.Kształcenie umiejętności sporządzenia kryteriów oceniania osiągnięć uczniów o specyficznych potrzebach edukacyjnych.
5.Kształtowanie prawidłowej postawy wobec zaspakajania potrzeb uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
6.Nawiązanie współpracy z placówkami integracyjnymi.
7.Zorganizowanie spotkań z gronem specjalistów dla utworzenia grup wspomagających integrację.
Spodziewane efekty:
1.Nauczyciel potrafi rozpoznać potrzeby specjalne swoich uczniów pod względem medycznym, posiadanych umiejętności, poziomu wiedzy, zainteresowań oraz postaw
2.Nauczyciel umożliwia uczniom zdobywanie wiedzy zgodnie z jego możliwościami potrzebami poprzez modyfikację programu i sporządzanie adekwatnych kryteriów oceniania ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
3.Nauczyciel organizuje pracę dydaktyczno-wychowawczą na zajęciach w taki sposób by umożliwić wszystkim uczniom osiągnięcie sukcesu.
4.Nauczyciel rozwija swoje kwalifikację ,poszerza wiedzę i umiejętności z zakresu pracy z dziećmi niepełnosprawnymi.
5.Nauczyciel potrafi nawiązać współpracę ze specjalistami i placówkami zajmującymi się problemami pracy z dziećmi z dysfunkcjami
Treści:
1.Diagnoza potrzeb edukacyjnych i wychowawczych uczniów niepełnosprawnych oraz dzieci szczególnie uzdolnionych.
2.Dostosowanie programów, metod i form pracy na lekcjach do potrzeb konkretnych dzieci z deficytami i dzieci zdolnych
3.Sporządzanie metod kontroli i kryteriów oceniania uczniów niepełnosprawnych.
| Moduł ( blok tematyczny) |
Zakres treści |
Cele operacyjne Nauczyciel: |
Formy pracy |
Uwagi |
I Diagnoza potrzeb
edukacyjnych i wychowawczych uczniów niepełnosprawnych
oraz uczniów szczególnie uzdolnionych
|
1. Analiza dostępnej dokumentacji dotyczącej uczniów niepełnosprawnych |
- zapoznaje się z dokumentacją
-analizuje potrzeby uczniów
- klasyfikuje uczniów do odpowiednich grup
|
-rozmowa z wychowawcą
- czytanie orzeczeń i ocen opisowych
|
2 spotkania |
|
2. Zapoznanie z literaturą fachową z zakresu pracy z uczniem niepełnosprawnym |
-zapoznaje się samodzielnie z literaturą
- dyskutuje na temat literatury
|
- referaty
- samodzielne śledzeni i czytanie literatury fachowej
|
|
|
3. Spotkanie z pracownikami poradni |
- nazywa potrzeby uczniów
- uogólnia zdobyte wiadomości na temat uczniów , zdobytej wiedzy teoretycznej
|
-dyskusja - pogadanka |
|
|
4. Spotkania z rodzicami |
- przeprowadza wywiad w celu zdobycia informacji o uczniu
-przekazuje wiedze zakresu wychowania dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych
-pomaga w nabywaniu umiejętności radzenia sobie z problemami wychowawczymi, zdrowotnymi rewalidacyjnymi
- formułuje ćwiczenia do pracy z uczniem w domu
|
- pogadanka
- referat
-pokaz z instruktażem
- eksponujące pokaz z objaśnianiem
|
|
II
Dostosowanie programów, metod i form pracy na lekcjach do potrzeb konkretnych dzieci z deficytami
I dzieci zdolnych
|
5. Opracowanie programów pracy z dziećmi o szczególnych potrzebach edukacyjnych oraz dla dzieci szczególnie uzdolnionych |
- samodzielnie tworzy programy
- analizuje informacje na temat możliwości i potrzeb uczniów z właściwymi celami w określonym programie
- dyskutuje z nauczycielami na temat oczekiwanych osiągnięć
uczniów
|
- program indywidualny
- dyskusja
|
2-3 spotkania |
|
6.Zapoznanie z metodami formami pracy z dziećmi niepełnosprawnymi |
- poznaje metody i formy pracy na podstawie literatury fachowej, referatów
- ogląda filmy z zakresu pracy z dziećmi z deficytami
- analizuje zdobyte wiadomości
- dostosowuje metody do potrzeb
uczniów obniżonym poziomie intelektualnym
|
-referaty
- rozmowy
-praktyczne- pokaz z instruktażem
- zajęcia otwarte
|
2 spotkania |
|
7. Nawiązanie współpracy z innymi placówkami integracyjnymi |
- nauczyciel spotyka się z innymi nauczycielami pracującymi w klasach integracyjnych w innych placówkach
- analizuje osiągnięcia
- wymienia się doświadczeniami.
|
- spotkania z innymi nauczycielami- dyskusja
-. aktywizujące
- lekcje otwarte
|
|
|
8. Poznanie metod i form pracy na zajęciach indywidualnych z uczniami( zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, rewalidacyjne,rehabilitacyjne) |
-obserwuje metody i formy pracy na zajęciach indywidualnych
- analizuje obserwowane metody
- planuje wykorzystać niektóre metody na lekcji w klasie
|
- zajęcia otwarte
- dyskusja
- ankieta
- opracowanie planu pracy
|
|
III
Sporządzanie metod kontroli i kryteriów oceniania uczniów niepełnosprawnych
|
9. Zapoznanie ze sposobami kryteriami oceny uczniów niepełnosprawnych |
- zapoznaje się z dostępną literaturą
- dostosowuje kryteria oceny do potrzeb i możliwości uczniów
|
- referat- wizualizacja- plansze referat
- burza mózgów
|
|
|
10. Opracowanie własnego systemu oceniania dla uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi |
- interpretuje zdobytą wiedzę na temat uczniów systemu oceniania
-opracowuje własny przedmiotowy system oceniania
|
- analiza przygotowanych systemów oceniania
- dyskusje
|
3 spotkania |
|
11.Opracowanie systemu kontroli wiadomości i umiejętności uczniów |
- analizuje literaturę
- sporządza własny system kontroli wiadomości i umiejętności
|
- referat
- plansze sprawdziany
|
3spotkania |
|
12.Analiza wyników nauczania |
- opisuje zdobyte przez uczniów wiadomości i umiejętności
- analizuje zasadność zastosowanych form i metod pracy w stosunku do osiągnięć uczniów
- proponuje metody, formy pracy na rok następny
- planuje prace na rok następny.
|
- ankiety
- arkusze ocen
- wykonanie planu pracy
|
|
Pomoce dydaktyczne:
- biblioteczka podręczna
-rozporządzenia MEN
-płyty CD, kasety magnetofonowe, kasety DVD
-referaty
- oceny z I etapu nauczania
- orzeczenia PPP
Uwagi o realizacji:
Program realizowany będzie przez trzy lata-3 razy w semestrze.
W skład zespołu wchodzą wszyscy nauczyciele uczący w klasach integracyjnych na terenie szkoły.
Zastosowane metody to : aktywizujące, praktycznych działań, prelekcje ,referaty, pogadanki ,praca w małych grupach, instrukcja, pokaz, mini wykład, instrukcja.
Formy wykorzystywane podczas realizacji programu to, spotkania zespołu, spotkania rodzicami, pracownikami poradni, pracownikami szkól integracyjnych.
Ewaluacja programu
Plan procesu ewaluacji:
a) Przedmiot ewaluacji:
Program pracy zespołu nauczycieli do spraw integracji
b) Rodzaje ewaluacji:
•monitoring (bieżąca obserwacja)
•ewaluacja czastkowa( po każdym module)
•ewaluacja końcowa ( po realizacji programu)
d) Narzędziami zbierania informacji będą:
•anonimowe ankiety dla nauczycieli, uczniów i ich rodziców rokrocznie pod koniec roku szkolnego
•zadania kierowane do nauczycieli
•wywiady
•arkusze obserwacji
•analiza dokumentów
e) Wykorzystanie ewaluacji:
O sposobie wykorzystania ewaluacji mogą decydować wszystkie zainteresowane strony.
Ewaluacja ma służyć doskonaleniu pracy nauczyciela jak i ucznia tym samym wpłynąć na jakość pracy klasy i szkoły.
Literatura
1.Joanna Popławska, Bożena Sierpińska :Zacznijmy razem – dzieci specjalnej troski w szkole podstawowej. Wydawnictwo Szkole i Pedagogiczne, Warszawa 2001
2.Edyta Gruszcazyk- Kolczyńska, Ewa Zielinska: Dziecięca matematyka. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000
3.Danuta Słowikowska: Rewalidacja dzieci ze złożonymi upośledzeniami. Uniwersytet Marii Curie- Skłodowskiej
Wydział Pedagogiki i Psychologii,Lublin 1988
4.Władysława i Jan Pilecki: Stymulacja Psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej sprawności umysłowej. Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1996
5.Helena Siwek: Możliwości matematyczne uczniów szkoły specjalnej. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
6.Tadeusz Kot : Wychowanie pozalekcyjne dzieci o obniżonej sprawności umysłowej. Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1999
7.Edyta Kruszczyk – Kolczyńska: Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki.
Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997
8.Barbara Zakrzewska: Trudności w czytaniu i pisaniu. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999
9.Brian Way.Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa1995
10.Marta Bogdanowicz, Bożena Kisiel, Maria Przesnyska: Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa1996
11.Wojciech Brejnak: Dysleksja . Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa2003
12.Irena Czajkowska, Kazimierz Herda: Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne w szkole. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Warszawa1989
13.Grażyna Tkaczyk, Teresa Serafin :Poradnik metodyczny dla kształcących uczniów z upośledzeniem umysłowymw stopniu lekkim w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych
Program przygotowała:
Mariola Solipiwko – nauczyciel wspomagający w klasie integracyjnej PSP Lipsko
