Agresja to wszelkie działanie fizyczne lub słowne, którego celem jest wyrządzenie krzywdy fizycznej bądź psychicznej rzeczywistej bądź symbolicznej, jakiejś osobie lub czemuś co ją zastępuje.
Tyle mówi definicja agresji. Przyjmy się rodzajom agresji i przyczynom jej powstawania.
RODZAJE AGRESJI:
- Emocjonalna – dziecko jak każda istota ludzka przeżywa lęk, złość a więc różnego rodzaju przykre emocje. Pod wpływem tychże emocji rodzą się u niego różne agresywne zachowania. Agresja emocjonalna wyraża się poprzez słowa ; są to przede wszystkim niegrzeczne zachowania w stosunku do nauczycieli , kolegów, itp. Inną formą tej agresji jest wyśmiewanie się.
- Instrumentalna – w tym przypadku agresor dąży do celu kosztem drugiej osoby , wykorzystując swoją przewagę fizyczną lub psychiczną.
- Bezpośrednia – wyraża się w formie fizycznej , atakujemy osobę lub jej własność.
- Przemieszczona – atakowany jest ktoś lub coś , co symbolizuje osobę , która wyrządziła nam coś złego. Na gruncie szkolnym często mamy do czynienia z nauczycielami którzy " mają swoje sposoby" na uczniów a w gruncie rzeczy pacyfikują uczniów, ci zaś przenoszą swoje stłumione emocje na lekcje tych nauczycieli , którzy " takich sposobów" nie stosują. Jest to swoiste odreagowanie tego co działo się na lekcji poprzedniej .
- Społeczna – służy obronie norm społecznych , wartości.( posługują się nią policjanci , żołnierze)
- Aspołeczna – działanie destrukcyjne niszczące jakieś relacje osobowe.
Tak toczy się koło agresji :
Wyrządzam krzywdą osobie › daję tym świadectwo o sobie › w konsekwencji wyrządzam krzywdę sobie ›poczucie winy, lub krzywdy zamieniam w złość, którą kieruję przeciw jakiejś osobie› wyrządzam krzywdę osobie .....
Naszym zadaniem jest uświadomienie uczniom ,że poprzez swoje agresywne działania największą krzywdę wyrządzają sobie.
Często, my dorośli chcąc przeciwdziałać agresji stosujemy różnego rodzaju kary kierując się przeświadczeniem, że im dotkliwsza kara tym skuteczniejsza. Nic bardziej mylnego. Zbyt surowa kara wzbudza niepożądane negatywne emocje i jeszcze bardziej napędza koło agresji. Ma zatem zupełnie odwrotny skutek. Cele kary można by ująć następująco:
- zmienić zachowanie z nieprawidłowego na pożądane
- uczyć rozróżniać dobro od zła
- uczyć poszanowania norm i zasad
- uczyć ponoszenia konsekwencji
- chronić przed ryzykownymi zachowaniami
- kara ma być przykrością po złym czynie
- ma być ostrzeżeniem czego nie należy robić, ale tez nauką jak należy się zachować.
Kara powinna być tak dobrana, by sam winowajca czuł konieczność poniesienia jej. Karność to nie strach przed karą, lecz świadomość, wola, aktywne realizowanie zasad.
4 typy reakcji na agresywne zachowania uczniów
- " atak na osobę"- nauczyciel nie mówi co czuje, na agresję odpowiada agresją, nie reaguje na niepożądane zachowania uczniów, lecz ich pacyfikuje, poniża ucznia, nie budując tym samym żadnych relacji z uczniem.
- " agresja nie wprost"- bardzo trafnym przykładem będzie tu stosowane przez nauczycieli zdanie: " chodź do tablicy i popisz się swoją wiedzą".
- " wycofanie się"- nauczyciel stara się zapanować nad klasą oczekując uczniów , że zrozumieją " wymowną wielominutowa ciszę", jednak takie postępowanie rzadko przynosi pożądany skutek.
- " od siebie"- komunikat typu JA: nauczyciel ma odwagę przyznać się do tego, jakie emocje powstają w związku z określonym niepożądanym zachowaniem uczniów, jakie myśli temu towarzyszą, jakie działania chce w związku z tym podjąć. Nauczyciel odwołuje się do ogólnie przyjętych norm, zwraca uwagę uczniów na to, że właśnie te normy zostały przekroczone. Przy czym kieruje komunikat do konkretnego ucznia, a nie do całej klasy.
Należy zdawać sobie sprawę z tego, że za komunikację uczeń- nauczyciel odpowiedzialność ponosi nauczyciel, to nauczyciel ma pokazać normy, które właśnie zostały przekroczone. To nauczyciel odpowiada za zmianę zachowania ucznia.
Nauczyciel musi zdawać sobie sprawę z tego, że:
- agresja potrzebuje jasno określonych zasad, znajomość zasad jakie obowiązują w klasie, szkole daje poczucie bezpieczeństwa. Jeśli mamy skutecznie przeciwdziałać agresji ustalamy te zasady, pamiętać należy, że nie może być ich zbyt dużo, lecz muszą być przestrzegane , a w razie złamania ich uczeń musi ponieść konsekwencje.
- nie obsługujemy agresji- niech za niepożądane zachowanie odpowie winowajca , a nie cała klasa , dajmy winowajcy odczuć konsekwencje swego niepożądanego czynu.
- postaraj się zrozumieć przyczyny powstawania agresji- wywołuje ją lęk , niepokój jaki dziecko przeżywa , to nie jest działanie " na złość" komuś, działanie niepożądane ma głębsze podłoże, a są nim negatywne emocje jakie przeżywa uczeń.
- agresja ma dwie strony – zachowanie i przyczyna tego zachowania
- komunikuj się wg zasady CZUJĘ , CZEKUJĘ A TY CO CZUJESZ, CZEGO OCZEKUJESZ ?
- naucz się stawiać granice pewnym zachowaniom i przestrzegaj ich z całą surowością.
Aby skutecznie radzić sobie z agresją twórz dobry klimat na lekcjach.
TY NAUCZYCIELU ODPOWIADASZ ZA RELACJE Z UCZNIEM.
Opracowała:
mgr Jolanta Bukowska
|
