Scenariusz lekcji godziny wychowawczej w klasach gimnazjalnych. Lekcja dotyczy problemu niepełnosprawności, nietolerancji i integracji. Była realizowana w szkole, w której funkcjonują klasy specjalne.
SCENARIUSZ LEKCJI GODZINY WYCHOWAWCZEJ
/ w gimnazjum /
Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna.
Temat: Niepełnosprawni.
Cele:
Uczeń
• zna znaczenie słów: niepełnosprawność, upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, autyzm, porażenie mózgowe, klasa integracyjna.
• rozumie na czym polega tolerancja i stara się postępować zgodnie z jej zasadami,
• wie dla kogo przeznaczone są szkoły i klasy specjalne.
Metody:
• mapy skojarzeń („słoneczka”),
• dyskusja sterowana,
• praca ze słownikiem,
• „tajne głosowanie”.
Środki dydaktyczne:
• słownik języka polskiego,
• słownik wyrazów bliskoznacznych,
• przygotowane materiały (załącznik).
Przebieg lekcji:
1. Wprowadzenie.
Zapoznanie uczniów z tematem zajęć. Zapisanie na tablicy hasła: niepełno-sprawni.
2. Rozwinięcie.
Uczniowie podchodzą do tablicy i wpisują skojarzenia związane z tym pojęciem (na drugiej tablicy):
cukrzyk, upośledzony umysłowo, z porażeniem mózgowym, autystyk, niedosłyszący, głuchy, chory psychicznie, ze schorzeniami narządów ruchu, niewidzacy itp. (można dopisać więcej pojęć).
Wyjaśnienie pojęcia – wykorzystanie słowników i przygotowanych materiałów pomocniczych..
Przygotowanie do dyskusji.
Na pierwszej tablicy zapisane są wyrazy – odpowiedzi na pytania A), B), C).
Dyskusja:
A)Jak oceniasz twój stosunek do osób niepełnosprawnych? (uczniowie podchodzą do tablicy i „głosują” wstawiając kreski przy wybranej odpowiedzi).
• tolerancja,
• odraza,
• wstyd,
• nieśmiałość,
• niechęć,
• współczucie,
• chęć poznania,
• ciekawość,
• nie wiem.
B)Jak często spotykasz ludzi niepełnosprawnych?
• nigdy,
• bardzo rzadko,
• czasem,
• prawie codziennie.
C) Dla kogo twoim zdaniem przeznaczone są szkoły i klasy specjalne?
• dla leniwych,
• dla zaniedbanych,
• dla ubogich,
• dla upośledzonych umysłowo,
• dla niewidzących,
• dla głuchych.
Omówienie rezultatów zaczynając od punktu C).
Ad. C) Szkoły i klasy specjalne przeznaczone są dla dzieci upośledzonych umysłowo, dla dzieci niewidzących i niedowidzących oraz dla dzieci głuchych i niedosłyszących.
Wyjaśnienie pojęcia: upośledzony umysłowo (korzystanie z przygotowanych materiałów – zał.).
Ad. B) Ludzi niepełnosprawnych spotykasz prawie codziennie – są nimi uczniowie klas specjalnych naszej szkoły, a także nieliczni uczniowie pozostałych klas).
Ad. A) Jak dotychczas wyglądało twoje zachowanie w obecności i w stosunku do uczniów klas specjalnych? Czy uważasz, że twoja odpowiedź na pytanie A) była zgodna z prawdą?
3. Podsumowanie.
„Tajne głosowanie”: Gdybyś miał wybór, do jakiej klasy chciałbyś uczęszczać?
a) do klasy „normalnej”
b) do klasy integracyjnej
c) obojętnie
(wyjaśnienie pojęcia klasa integracyjna – zał.)
Jeżeli większość klasy udzieli odpowiedzi b) lub c), to cel lekcji zostanie osiągnięty. W przeciwnym razie można zadać pytanie: dlaczego nie chciałbyś uczęszczać do klasy integracyjnej?
Zadanie domowe
Zastanów się i napisz kilkuzdaniową odpowiedź na pytanie: Dlaczego ludzie niepełnosprawni, szczególnie chorzy psychicznie i upośledzeni umysłowo są często wyśmiewani, wyszydzani przez ludzi pełnosprawnych?
MATERIAŁY POMOCNICZE
TOLERANCJA
rezygnacja z przekonania, że wiemy lepiej, co jest dla innych dobre,
zdolność do powstrzymania swoich negatywnych emocji, złości, wrogości wobec innych,
zapewnienie każdemu, kto szanuje prawo, poczucie bezpieczeństwa,
zdolność dostrzegania podobieństw między ludźmi należącymi do różnych grup i dostrzegania różnorodności wewnątrz każdej z tych grup.
AUTYZM – zaburzenie rozwojowe, pojawia się do 3 roku życia.
Przyczyny nie zostały stwierdzone.
Cechy charakterystyczne autystyków:
a) mowa
nie mówią w ogóle,
zaczynają mówić w wieku kilku lat,
mówią i nagle przestają mówić,
mowa często niezrozumiała,
mowa nie służy porozumiewaniu się ale zabawie,
aparat słuchowy nie jest uszkodzony;
b) brak kontaktu z otoczeniem, nawet wzrokowego;
c) zachowania stereotypowe (ruszanie palcami przed oczami i skupianie na tym uwagi, bawienie się zabawkami inaczej niż zdrowe dzieci – autystycy bardzo długo powtarzają te same czynności);
d) autoagresja (bicie się po twarzy, drapanie, gryzienie się) – jest protestem przeciw wkraczaniu innych osób w „ich świat”;
e) nienormalne reakcje
reakcja na ból jest przesadzona lub nie ma jej wcale,
częsty brak reakcji na bardzo silne bodźce słuchowe i odwrotnie – przesadne reakcje na ciche dźwięki,
strach przed światem zewnętrznym, tworzenie „własnego świata”,
niechęć do zmian, przyzwyczajanie się do przedmiotów, pomieszczeń,
pedantyzm lub „przywiązanie” do bałaganu,
częste występowanie wzmożonej aktywności przez całą dobę, bez snu;
f) niektórzy autystycy mają doskonałą pamięć i niezwykłe zdolności;
g) autyzm czterokrotnie częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek.
MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE jest zespołem różnorodnych objawów zaburzeń czynności ruchowych i napięcia mięśni, wywołanych uszkodzeniem mózgu lub nieprawidłowościami w jego rozwoju nabytymi przed urodzeniem, w okresie okołoporodowym lub po urodzeniu we wczesnym dzieciństwie.
Z upośledzeniem rozwoju ruchowego mogą współistnieć zaburzenia wzroku, słuchu mowy, padaczka czy upośledzenie umysłowe.
Przyczyny
W wielu przypadkach nie są znane. Do znanych czynników zalicza się:
niedotlenienie,
zatrucie i zakażenie płodu,
niedotlenienie,
uraz okołoporodowy,
znacznie nasilona żółtaczka noworodkowa,
krwawienie do mózgu,
zakażenie ośrodkowego układu nerwowego.
Częstość występowania mózgowego porażenia dziecięcego w Polsce ocenia się na od 1200 do 2000 przypadków rocznie.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA (UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE) A CHROBA PSYCHICZNA - ZASADNICZE RÓŻNICE
Niepełnosprawność intelektualna jest stanem a nie chorobą, skutkiem uszkodzenia lub nieprawidłowej budowy mózgu lub/i występujących w drastycznym nasileniu czynników społecznych
Choroba psychiczna jest chorobą o specyficznych objawach i dynamicznym przebiegu
Niepełnosprawność intelektualna występuje od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa
Choroba psychiczna pojawia się na ogół w wieku młodzieńczym, ale również w innych okresach życia, zwłaszcza w momentach krytycznych. Zawsze taka osoba ma w swej historii okres normalnego życia, w tym edukacji.
Leczenie
Na niepełnosprawność intelektualną nie ma lekarstwa w tradycyjnym rozumieniu. Bardzo dobre efekty daje wspomaganie rozwoju ruchowego, poznawczego, społecznego i mowy, podejmowane od momentu zauważenia objawów i w sposób ciągły, różnymi metodami, w procesie edukacji, wychowania i terapii oraz rehabilitacji, a także umożliwienie prowadzenia normalnego życia z formami aktywności dostosowanymi do wieku w kontakcie z rówieśnikami, w otartym środowisku. Wówczas niezbędne jest wspieranie w samodzielności i niezależności.
Choroba psychiczna jest leczona przede wszystkim farmakologicznie. W psychiatrii humanistycznej ważną rolę odgrywa też psychoterapia oraz terapia zajęciowa.
Przebieg
Niepełnosprawność intelektualna nie podlega gwałtownym zmianom. Jeżeli stosuje się wymienione wyżej działania można obserwować stały, choć powolny, postęp zarówno w okresie dzieciństwa, jak i w życiu dorosłym. Szczególnie widoczny przyrost umiejętności i przystosowania społecznego obserwuje się wówczas, gdy osoba niepełnosprawna zostaje zatrudniona i osiąga w tym sukces.
Choroba psychiczna ma często przebieg cykliczny. W okresie remisji następuje powrót do normalnego życia. Jeżeli choroba trwa wiele lat, z licznymi nawrotami, w ciężkich przypadkach występuje trwała degradacja psychofizyczna i społeczna.
Główny problem
Główny problem niepełnosprawności to ograniczenie zdolności poznawczych, intelektualnych, czyli utrudnione spostrzeganie, uwaga, pamięć i myślenie, a zatem i rozumienie. Stąd trudności w uczeniu się, w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, również społecznych. Bardziej skuteczne w nauce są metody konkretne i działanie praktyczne. Mocną stroną osób niepełnosprawnych intelektualnie są zazwyczaj normalne, żywe emocje i radość ekspresji, również twórczej. Chcą być kochani i akceptowani, obdarzają uczuciami, są otwarci i bezpośredni w stosunku do innych, czerpią motywację do wysiłków z kontaktów społecznych.
Głównym problemem choroby psychicznej są zaburzenia emocji, które wpływają na generalną lub wybiórczą zmianę postrzegania świata i stosunku do otoczenia (konflikt i zamknięcie się). Na choroby psychiczne często zapadają osoby o wysokim stopniu inteligencji.
Postępowanie
Życie osób z niepełnosprawnością intelektualną powinno być we wszystkich jego okresach zorganizowane możliwie normalnie, to znaczy w otwartym środowisku, choć być może ze wsparciem, lub/i w specjalnych warunkach, ze specjalnym wsparciem w ogólnodostępnych placówkach, w specjalnych placówkach - ale o charakterze otwartym i w ścisłej integracji. Ważne jest wypełnianie ról społecznych właściwych dla wieku, zwłaszcza roli ucznia, pracownika, kolegi, uczestnika rekreacji, członka grupy religijnej, mieszkańca w domu rodzinnym lub, zwłaszcza po utracie oparcia w rodzinie, w małych chronionych mieszkaniach grupowych, lub - u osób bardziej samodzielnych - mieszkaniach wspomaganych. Nowoczesną dyrektywą jest unikanie wszelkich form instytucjonalizacji i zniewalania opieką. Takiemu modelowi, choć w sposób dostosowany, powinny odpowiadać działania wobec osób głęboko i wielorako niepełnosprawnych.
W okresie pogorszenia i stanu ostrego choroby psychicznej niezbędna jest hospitalizacja. Są pacjenci, którzy przebywają w szpitalach psychiatrycznych wiele miesięcy, a nawet lat. Nowoczesna psychiatria zaleca tworzenie specjalistycznego wsparcia środowiskowego, aby ograniczać konieczność izolacji. Wielu chorych, korzystając z opieki psychiatrycznej, może jednocześnie prowadzić normalne życie.
KLASA INTEGRACYJNA – forma kształcenia.
Do klasy integracyjnej uczęszczają razem uczniowie pełnosprawni i niepełnosprawni. Klasa liczy od 15 do 20 osób, w tym od 3 do 5 niepełnosprawnych. Uczeń niepełnosprawny w klasie integracyjnej to osoba niesłysząca, słabo słysząca, niewidząca, słabo widząca, upośledzona umysłowo w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, z zaburzeniami sprzężonymi (co najmniej dwie niepełnosprawności wymienione wcześniej), z zaburzeniami zachowania, niedostosowana społecznie lub zagrożona niedostosowaniem i uzależnieniem.
Aby móc uczyć się w takiej klasie dziecko niepełnosprawne musi otrzymać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w klasie integracyjnej, po które występują rodzice.
W klasie integracyjnej uczy nauczyciel przedmiotowiec oraz pedagog specjalny- – nauczyciel wspomagający, który przede wszystkim pomaga uczniom niepełnosprawnym.
W województwie pomorskim istnieje już 41 przedszkoli, 242 szkoły podstawowe i 35 gimnazjów z oddziałami integracyjnymi.
opracowała
Justyna Pochylczuk
|
