W każdej grupie przedszkolnej spotykamy dzieci o różnych temperamentach, przyzwyczajeniach i nawykach ukształtowanych w domu rodzinnym. Ta sytuacja powoduje, że w grupie rówieśniczej dochodzi do nieporozumień, ‘konfliktów’, Konflikty te są przeważnie krótkotrwałe i nie wytwarzają wzajemnej wrogości Często podstawowe procesy życia zespołowego takie jak przystosowanie, współdziałanie, współzawodnictwo prowadzą do trudnych dla dziecka sytuacji, a w konsekwencji do nieporozumień i konfliktów. Przystosowanie ma miejsce na przykład wtedy, gdy dziecko po raz pierwszy przychodzi do przedszkola i powinno swoje zachowanie dostosować do reguł, zasad i wymagań związanych z organizacją życia zespołowego. Dziecko dołączając do grupy, która narzuca często obce dla niego wymagania napotyka trudności w procesie przystosowania, powstają nieporozumienia między rówieśnikami.
Procesy współdziałania również mogą spowodować sytuacje konfliktowe. Są sytuacje (dyżury, zabawy z podziałem na role,itp), które wymagają podziału zadań, czynności na zasadzie zależności- pełnienie funkcji dających prawo kierowania innymi i stawiania im wymagań oraz konieczność podporządkowania się. Niski jeszcze poziom dojrzałości społecznej dzieci w wieku przedszkolnym przy dużej ich impulsywności utrudnia współdziałanie, a czasem nawet prowadzi do konfliktu.
Dziecko w wieku przedszkolnym popada w konflikty, gdy podczas zamierzonych działań, zmierzających do zaspokojenia celu napotyka określoną przeszkodę w postaci czynności innego dziecka zmierzającego do tego samego lub do innego celu, ale realizowanego za pomocą tych samych środków,
Wiele nieporozumień wywołują dzieci nie z chęci agresji, lecz z chęci eksperymentowania. Dziecko np. sprawdza, co zrobi kolega w przypadku takiego czy innego zachowania.
U dzieci w wieku przedszkolnym agresja i sympatia nie wykluczają się we wzajemnych kontaktach. Zjawiska te występują obok siebie i nie przeszkadzają sobie wzajemnie.
Istnienie konfliktów jest nieuniknione, ale zachowanie równowagi między nimi a procesami społecznymi (przystosowaniem, współpraca, współzawodnictwem) oraz właściwe ich rozstrzyganie daje podstawy do prawidłowego rozwoju społecznego. Niezgodne współżycie w grupie dezorganizuje proces wychowawczy. Dlatego jednym z głównych zadań każdego nauczyciela jest ograniczenie sytuacji sprzyjających ich powstawaniu, dążenie do poznawania
ich przyczyn, a jednocześnie wyrabianie u dzieci odpowiedniej postawy – rozwijanie umiejętności właściwej oceny własnego i cudzego postępowania.
Na zachowanie dzieci maja wpływ a)sytuacje związane ze stosunkami wobec rzeczy, b) sytuacje wynikające ze stosunków między dziećmi.
Nieporozumienia związane ze stosunkami wobec rzeczy można ograniczać poprzez:
-rozwijanie u dzieci pomysłowości i inicjatywy w zakresie planowania i organizowania zabawy,
-hamowanie reakcji negatywnych poprzez uświadamianie, że niewłaściwe zachowanie pociąga za sobą przykre doświadczenia,
- unikanie koncentrowania uwagi dzieci na nowej zabawce,
- kierowanie rozwojem dziecka w taki sposób, aby przyzwyczaiło się i zrozumiało, że nie każde jego życzenie ma być natychmiast spełnione oraz żeby respektowało potrzeby innych dzieci.
Nieporozumienia związane ze stosunkami miedzy dziećmi można ograniczyć poprzez wyrabianie pożądanych nawyków, ułatwiających współdziałanie dzieci oraz wyrabianie w grupie życzliwości i serdecznej atmosfery.
W procesie przygotowania dzieci do właściwego współżycia w grupie rówieśniczej można wyróżnić dwa etapy:
1. czynny udział w zabawie dzieci, w podziale na czynności, organizacji działania
2. samodzielne organizowanie zabawy przez dzieci.
Wśród dzieci sprawiającymi trudności związane ze współżyciem w grupie rówieśniczej można wyróżnić dwie grupy:
1. dzieci agresywne, złośliwe, manifestujące swoją postawę na zewnątrz ,
2. dzieci nieśmiałe, zamknięte w sobie, unikające kontaktów, nie przejawiające zainteresowań, reagujące na nową sytuacje powstrzymaniem się od działania.
Sama cierpliwość i dobry przykład nie wystarczą do harmonijnego rozwoju dziecka potrzebna jest też konsekwencja w podejmowanych działaniach. Pierwszy krok do sukcesu w pracy z dzieckiem to jasne określenie celów, jakie chcemy osiągnąć i reguł, którymi będziemy się kierować.
Cenną dla mnie, myślę, że również dla innych nauczycieli będzie książka Anette-Kast- Zahn ”Każde dziecko może nauczyć się reguł”.
Książka ta jest związana z omówionym przeze mnie zagadnieniem, a zarazem umożliwia podjęcie skutecznych działań w celu wprowadzenia w grupie atmosfery zaufania i współdziałania na tych samych prawach i zasadach.
Autorka podaje sposoby ustalania granic i zasad postępowania dziecka. Porusza problem tzw. dzieci trudnych.
W swojej książce autorka zwróciła uwagę na problem „bitwy o uwagę”. Dzieci często zachowują się dziwnie po to by zwrócić na siebie uwagę, poświęcona im w tym momencie uwaga utrwala te zachowania, powodując tym samym spięcia i konflikty.
Autorka proponuje poświęcenie w każdym dniu paru minut każdemu dziecku. Dziecko powinno być świadome, że jest to czas poświęcony tylko jemu, jego potrzebom i życzeniom.
Bardzo ważne jest podkreślanie każdego choćby najmniejszego sukcesu dziecka. Wzbudza to jego pozytywne emocje, wzrasta samoocena i motywacja, a przez co wzmacniamy pozytywne zachowania dziecka.
Takie budowanie wzajemnych relacji zaowocuje pogłębieniem relacji dziecko- nauczyciel.
Opracowała; Maria Fiszer
|
