Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Agresja w szkole

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2378 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Szkoła jest środowiskiem wychowawczym kierującym świadomie rozwojem dziecka oraz kształtującym jego osobowość. Może się jednak zdarzyć, że szkoła będzie zaburzała osobowość, prowadziła do nasilania się lęku i agresji (rozumianej jako zachowanie mające na celu wyrządzenie szkody lub przykrości) wobec szkoły lub wszystkiego, co jest związane ze szkołą. Źródła przemocy tkwiące w szkole mogą być wielorakie. Mogą wynikać z relacji między nauczycielami a uczniami; źródłem agresji mogą być niepowodzenia w nauce szkolnej, ocena szkolna, system kar stosowany przez nauczyciela - godzący w godność ucznia i upokarzający go, brak akceptacji ucznia przez nauczyciela, niedocenianie jego pracy, pośpiech, nadmierne wymagania stawiane uczniowi. Źródłem przemocy rówieśniczej może być również atmosfera szkolna, w której często nauczyciele nie liczą się z osobowością ucznia; atmosfera, w której nie ma przyjaciół i nie ma z kim pokonywać szkolnych trudów.

W życiu współczesnej szkoły narasta poczucie bezradności wobec agresji i przemocy. Zasada współpracy i wzajemnej pomocy została zastąpiona zasadą dominacji, wymuszania i siły. Prowokacyjne zachowania uczniów, nadpobudliwość ruchowa, niezdolność do koncentracji i niechęć do zdobywania wiedzy sprawiają, że nauczanie stało się niezwykle trudne. Coraz częściej pojawiają się przypadki ignorowania poleceń nauczyciela, ośmieszania dorosłych i wandalizmu. Uczniowie rozgrywają swoistą walkę z nauczycielami, a także z rówieśnikami. Powstaje komunikacja oparta na zdobywaniu przewagi i wymuszania uległości. Korytarz szkolny stał się areną niepożądanych zachowań. Przemoc słowna: wulgaryzmy, przekleństwa, wyzwiska padają nie tylko z ust chłopców, ale coraz częściej dziewcząt. Obserwuje się również przemoc fizyczną: popychanie, zabieranie przedmiotów, bójki.

O rozmiarach agresji wiemy niewiele, ponieważ uczeń często z obawy przed powtórnym pobiciem, sponiewieraniem, ośmieszaniem nie zechce o tym komukolwiek powiedzieć. Podobną postawę przejawiają niejednokrotnie i sami rodzice, nawet jeżeli wiedzą o kłopotach swojego dziecka. Nauczyciele też często bagatelizują informacje na temat tych zjawisk. Z jednej strony narzekają na uczniów, z drugiej zaś twierdzą, że to nieprawda, że problem ten nie dotyczy uczniów ich klasy czy szkoły. Tymczasem przemoc miała i ma miejsce w szkole, na terenach przyległych do szkoły i na drodze dom - szkoła.

Źródeł powstawania agresji jest bardzo wiele i są one różnorodne. Duży wpływ stanowi rodzina i osłabienie jej roli wychowawczej, nieodpowiednie środowisko rówieśnicze, transformacja ustrojowa, która stwarza szereg nowych oczekiwań, możliwości, norm postępowania i zagrożeń społecznych. Szkoła, w której dominuje dydaktyka, odsuwając funkcję wychowawczą i opiekuńczą, a także środki masowego przekazu - telewizja, ukazująca w filmach sceny okrucieństwa, agresji i zabijania.

Przemoc w szkołach występuje w relacji dziecko-dziecko, dziecko-nauczyciel oraz nauczyciel-dziecko. Przyczyny tego stanu rzeczy leżą zarówno po stronie nauczycieli jak i po stronie dzieci.

Przyczynami przemocy ze strony nauczycieli wobec dzieci są:

  • stres zawodowy
  • agresja ze strony dzieci
  • przepracowanie
  • niewykonywanie poleceń
  • niedocenianie zawodu
  • trudności materialne
  • niepewność pracy
  • manipulowanie uczniami,
  • przedmiotowy stosunek do ucznia.

    Przyczynami przemocy ze strony dzieci wobec innych dzieci oraz wobec dorosłych są:

  • destruktywne grupy rówieśnicze
  • alkoholizm w rodzinie
  • bezrobocie
  • trudności materialne
  • telewizja, wideo, kino
  • gry komputerowe
  • pisma młodzieżowe
  • narkomania
  • rozbicie rodziny, brak kontaktu ze szkołą, niewydolność wychowawcza rodziny
  • agresja w rodzinie, znęcanie się nad dziećmi, brak akceptacji, patologia
  • zaburzenia emocjonalne, wady rozwojowe
  • zemsta za zbyt niskie oceny, poczucie skrzywdzenia.

    W społeczności szkolnej występowanie przemocy ułatwia przede wszystkim utrzymywanie tabu wobec problemu. Nauczyciele niejednokrotnie patrzą na przemoc i nie reagują, rzadko przeciwdziałają powstaniu uczucia zagrożenia i lęku u złego ucznia. Często okazują niechęć uczniowi sprawiającemu kłopoty w szkole, wyśmiewają jego wypowiedzi, używają krzywdzących określeń. Na wywiadówkach piętnują wobec innych rodziców. Taki uczeń czuje się często skrzywdzony i upokorzony. Budzi się wówczas u ucznia postawa agresywna i buntownicza. Bunt manifestuje się w formie aroganckich zachowań wobec dorosłych, lekceważenia obowiązków szkolnych, aspołecznych wybryków, itp.

    Problemy wychowawcze mogą sprawić również zdolni uczniowie. Wyprzedzając swoich rówieśników dojrzałością intelektualną, mogą zostać odizolowani od grupy. Przyczyną tego mogą być cechy osobowości takiego ucznia, np.: egoizm, zarozumiałość, niekoleżeńskość. Szereg zjawisk wskazuje na związek między nieprzystosowaniem dzieci zdolnych do wymagań szkoły, a systemem wychowawczym i osobowością nauczycieli. Większość wymagań stawianych uczniom zależy od nauczyciela. Nauczyciel nietolerancyjny, autorytatywny znajdzie w klasie wielu uczniów nie umiejących sprostać jego wymaganiom i będzie ich uważać za uczniów sprawiających trudności wychowawcze. Najczęściej nauczyciele chcą kształtować uczniów według określonych wzorów, a uczeń chce być sobą, decydować o własnym rozwoju. Nauczyciele stawiają sobie za zadanie wyszukanie, czego uczeń nie umie, aby wystawić ocenę, a uczeń, by uniknąć oceny niedostatecznej, stara się ukryć swą niewiedzę. Nauczyciele wymagają posłuszeństwa i bezkrytycznego wykonywania poleceń, uczeń się buntuje. Szkoła często staje się instytucją, którą trudno polubić, doprowadza niektórych uczniów do rozpaczy, a nawet samobójstw.

    Uczeń jest w stanie polubić szkołę wówczas, kiedy zaspokaja w niej swoje potrzeby, nie jest zagrożony upokorzeniem, szyderstwem czy ironią ze strony nauczyciela i kolegów, kiedy wymaga się od niego tyle, na ile go stać. W takich warunkach łatwo o dobre samopoczucie, radość ze współżycia z kolegami, radość z uzyskanych sukcesów z rzetelnej twórczej pracy. Oczywiście nie jest to możliwe do zrealizowania w stosunku do całej szkoły czy choćby klasy. Uczeń boi się oceny niedostatecznej, klasówek czy odpowiedzi ustnej. Ocenom negatywnym towarzyszy poczucie małej wartości. Często nauczyciel, stawiając ocenę niedostateczną w obecności klasy kpi z ucznia, nazywa go leniem lub nieukiem. Narastające niepowodzenia szkolne, brak możliwości opanowania zbyt trudnego programu stanowią jedną z głównych przyczyn wzrostu zachowań agresywnych, chuligaństwa, narkotyzowania się, przestępczości.

    Szkodliwym sposobem dyscyplinowania uczniów są kary fizyczne, dziecko uderzone przez nauczyciela jest bezsilne, mimo, że wie, iż nauczyciel nie ma go prawa uderzyć. U tak ukaranego dziecka może powstać żal i chęć zemsty, chęć czynienia na przekór. Kary fizyczne są wyrazem bezsilności pedagogicznej tych osób, które nie znajdują innych możliwości dyscyplinowania wychowanków, a jednocześnie wzmacniają bardzo silne zachowania agresywne uczniów, gdyż w tym przypadku działa zarówno mechanizm modelowania, jak i frustracja. Równie szkodliwym sposobem jest krzyk nauczyciela, zdenerwowany nauczyciel często używa różnych złośliwych epitetów upokarzających ucznia.

    Ważną rolę w kształtowaniu postaw w ogóle, postaw nie agresywnych w szczególności, spełniają rodzice. Przekazywane przez nich wzory zachowań, a przede wszystkim stosowany system kar i nagród zdają się jednak nie sprzyjać wyrabianiu pozytywnych nawyków. Większość rodziców wymierza karę za agresywne zachowanie gdy tylko je dostrzeże. Sprawia to, iż dziecko bardzo szybko uczy się hamować agresję, ale tylko w obecności rodziców i w domu. Dzieci karane za przejaw agresji przez rodziców zachowują się bardzo brutalnie poza domem i w szkole, wśród rówieśników. Kompensują sobie w ten sposób "domową ascezę", wstrzemięźliwość w agresji. Wielu rodziców z niedowierzaniem przyjmuje skargi nauczycieli na złe zachowanie ich "grzecznego dziecka". Ci rodzice, którzy stosują kary fizyczne wobec agresywnie zachowujących się dzieci, modelują i kształtują właśnie te wzory zachowań, które pragną wyeliminować. Przykładów takiej niekompetencji wychowawczej rodziców jest o wiele więcej. Do często popełnianych błędów należy nieświadome uczenie agresji poprzez przekazywanie dzieciom poleceń w rodzaju "bądź mężczyzną", "jak cię szturchają - oddaj", "pamiętaj, że masz łokcie" itp. Rodzice pochwalają w ten sposób przemoc, oczekują jej i nagradzają za nią, co w rezultacie prowadzi do utrwalania tego negatywnego wzoru zachowania.

    Obecnie bardzo duży wpływ na postępującą przemoc i agresję wśród uczniów mają masmedia - kino, telewizja, video, czasopisma dla młodzieży - jako czynniki wpływające na rozwój agresywnych postaw. Wszystkie te wizualne środki przekazu wywierają znaczący wpływ na zachowania młodzieży. Czas, jaki dziecko poświęca na oglądanie telewizji oraz gry komputerowe, ma zasadniczy wpływ na jego skłonności do agresywnych zachowań, gdy będzie już dorosłe. Telewizor jest nie tylko źródłem informacji, ale jest interaktywny, obecny w około 99% polskich rodzin. Stał się trzecim rodzicem, który wychowuje nasze dzieci. Musimy zatem stawiać mu moralne wymagania i kontrolować jego wpływ na dziecko. Telewizja działa jak bomba z opóźnionym zapłonem, powoduje zobojętnienie i brak wrażliwości na cierpienie.

    W przypadku wystąpienia zachowań agresywnych szczególnie ważne jest rozpoznanie i zdiagnozowanie sytuacji w klasie, gdzie agresja stała się problemem; wyjaśnienie zdarzenia - wysłuchanie dwóch stron i sprawcy, i ofiary - przedsięwzięcie szybkiego, właściwego działania. Warto sobie zdawać sprawę z tego, że agresywne zachowania uczniów służą m.in.:

  • odreagowaniu złości, wyżycia się
  • osiągnięciu jakiegoś celu
  • zwrócenie na siebie uwagi
  • zaspokojenie potrzeb
  • rozładowanie lęków i napięć
  • demonstracji siły
  • maskowaniu lęku i słabości
  • zdobyciu akceptacji grupy
  • odpowiedzi na agresję - "przemoc rodzi przemoc".

    Analizując sposoby przeciwdziałania przemocy w szkole należy zwrócić uwagę na zasadność działań profilaktycznych, rozumianych jako oddziaływanie wychowawcze mające na celu wyposażenie uczniów w konkretne umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania problemów, samopoznania i kontroli emocjonalnej.

    Podstawowym warunkiem skuteczności działań mających na celu przeciwdziałanie przemocy w szkole jest uświadomienie sobie przez nauczycieli, uczniów i rodziców wagi problemu oraz wysoka motywacja do podjęcia skutecznych działań zmierzających do zmniejszenia częstotliwości zachowań agresywnych (nie tylko uczniów, ale również rodziców i nauczycieli). Ponieważ agresji nie jest się w stanie zatrzymać, trzeba ją tylko ukierunkować, żeby znalazła bezpieczne ujście, bo radzenie sobie z agresją to umiejętność radzenia sobie z emocjami.

    Bibliografia:

  • Dorota Omyła, Agresja w szkole, Wychowawca 3/2003
  • Agata Baran, Dziecko a przemoc w mediach, Wychowawca 3/2003
  • Anna Kozłowska, Dziecko agresywne, Edukacja w przedszkolu 3/1998
  • Aleksandra Sander, Problem agresji w szkole, Nowa Szkoła 4/1992
  • Zenon Jasiński, Przemoc rówieśnicza w szkole - współczesny problem systemu edukacyjnego w Polsce, Wychowanie na co dzień 7- 8/2002

    Sabina Ślazińska

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie