W XXI wieku nastąpił niezwykły rozwój mediów służących ludziom do komunikacji masowej. Mass media stały się nieodłączną częścią współczesnej rzeczywistości. Ta wszechobecność ma wpływ na jednostki i określone społeczności, nie tylko organizując życie, ale prowadząc też do powstawania zmian w sferze intelektualnej, emocjonalnej i społecznej. Rodzi to zainteresowanie pedagogów i wyzwanie do podjęcia próby poznania mechanizmów oddziaływania środków masowego przekazu i wypracowania metod pozwalających korzystać z nich w sposób racjonalny.
Wstęp
Administracja państwowa jest jedną z podstawowych form działalności państwa, polegającą na organizowaniu bezpośredniej, praktycznej realizacji jego zadań na podstawie przepisów prawnych, które określają te zadania i zasady ich realizacji. Administracja jako funkcja jest tak dawna, jak samo państwo, natomiast wyodrębnianie się osobnych organów administracji następowało w trakcie rozwoju organizacji państwa.
Zaś organ administracji publicznej - z definicji - jest to wyodrębniona jednostka organizacyjna aparatu państwowego pełniąca określone funkcje w dziedzinie życia społecznego. Konstytucja RP w Art. 171 ust.1 stanowi, że działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności, jest to Konstytucyjne kryterium kontroli samorządu terytorialnego.
Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) przez pojęcie organu administracji publicznej rozumie: Premiera, ministrów, szefów centralnych organów administracji rządowej oraz wojewodów, a także działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonych i niezespolonych), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty powołane z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnych. Przedstawione powyżej informacje, to podstawa prawna istnienia samorządu terytorialnego, oprócz ustaw, które bezpośrednio regulują funkcjonowanie samorządu terytorialnego.
Konstytucja w art. 172 przyznała jednostkom samorządu terytorialnego prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw, ale jednocześnie nałożyła na ustawę obowiązek regulacji zasad, na jakich województwa mogą prowadzić współpracę z zagranicą i zrzeszać się w organizacjach międzynarodowych. Regulacje problematyki regionalnej współpracy zagranicznej podejmują przepisy art.75-77, zachowując w pełni unitarny charakter państwa polskiego. Dlatego też działalność samorządu regionalnego w sferze międzynarodowej musi pozostawać w zgodzie z kierunkami polityki zagranicznej państwa, być zgodna z jego prawami wewnętrznymi i międzynarodowymi zobowiązaniami. Stąd też wszelkie inicjatywy zagraniczne województwa wymagają zgody ministra spraw zagranicznych, uzyskanej za pośrednictwem wojewody.
Administracja publiczna w RP.
Podział administracyjny RP składa się z podstawowej jednostki samorządu terytorialnego, czyli gminy, następnie powiatu i województwa. Zgodnie z art. 15 Konstytucji RP ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej ma zapewniać decentralizację władzy publicznej. Natomiast zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych powinna określać ustawa. Zwrócić trzeba uwagę, że przepisy Konstytucji nie przesądzają sprawy powołania sprawy powołania samorządu terytorialnego na szczeblu województwa.
Z art. 164 ust.1 Konstytucji RP wynika, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
W tym więc zakresie Konstytucja ograniczyła uprawnienie ustawodawcy do kształtowania struktury i szczebli samorządu terytorialnego, przesądzając o istnieniu gmin jako podstawowych jednostek tego samorządu. Inne natomiast jednostki samorządu terytorialnego albo regionalnego i lokalnego powinna określać ustawa, o czym mówi art. 164 ust.2 Konstytucji RP. Oznacza to, że ustawodawca w tym zakresie otrzymał swobodę w powoływaniu tych jednostek. Konstytucja przesądziła bowiem jedynie o istnieniu co najmniej drugiego szczebla samorządu terytorialnego, nie dokonując bliższej jego charakterystyki.
Nowy podział terytorialny państwa zakładający samorząd terytorialny został uregulowany ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr96, poz.603). Ustawa ta wprowadziła z dniem 1 stycznia 1999 roku trójstopniowy podział terytorialny państwa na : gminy, powiaty i województwa.
Organy administracji rządowej w RP, dzielą się na:
- organy naczelne;
- organy centralne;
- organy terenowe.
Naczelnymi organami administracji rządowej są: Rada Ministrów, ministrowie-członkowie Rady Ministrów, ministrowie kierujący działami (resortami), przewodniczący komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów.
Organy samorządu terytorialnego w RP dzielą się na:
- organy samorządu województwa;
- organy samorządu powiatowego;
- organy samorządu gminnego.
Istota samorządu terytorialnego polega na wyodrębnieniu jednostek tego samorządu i poszczególnych zakresów spraw.
Samorząd terytorialny ma charakter uniwersalny, jest samodzielny i niezależny od administracji rządowej. Celem samorządu terytorialnego jest realizowanie zadań własnych i zleconych oraz zaspokajanie potrzeb grupy społeczności mieszkańców.
Cechy samorządu terytorialnego:
- samorząd terytorialny, to wyodrębniona grupa społeczna;
- samorząd powoływany jest do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny;
- samorząd posiada rozbudowaną organizację (przedstawicielstwa) i pozostaje pod kontrolą grupy społecznej.
System reprezentacji samorządu terytorialnego został przekazany odpowiednim władzom: w gminach ziemskich - wójtowi; gminach miejskich - burmistrzowi; powiecie - staroście powiatowemu; miastach powyżej 100 tys. mieszkańców - prezydentowi; województwie - wojewodzie.
Na szczeblu podstawowym samorządu terytorialnego w Rzeczpospolitej Polskiej jest gmina. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina ma osobowość prawną i jej samodzielność podlega ochronie prawnej.
Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Środkowym szczeblem systemu samorządów lokalnych administracji publicznej w RP jest powiat. Składa się z graniczących ze sobą gmin. W zależności od tego, czy obejmuje on tylko gminy zwany jest - powiatem ziemskim, a jeśli obejmuje całe miasto na prawach powiatu zwany jest - powiatem grodzkim. W RP jest 65 powiatów grodzkich i 308 powiatów ziemskich.
Województwo - tworzy się w drodze ustawy, to oznacza, że w ustawie musi być określona nazwa i terytorium oraz siedziba władz województwa. Do tej ustawy dołączany jest wykaz gmin wchodzących w skład województwa. Ustrój województwa ma postać dualistyczną. Z jednej strony województwu przysługuje pula zadań lokalnych , które to zadania wykonuje na własną odpowiedzialność i samodzielnie za pośrednictwem organów samorządowych.
Wszystkie szczeble administracji publicznej w Polsce mają strukturę hierarchiczną,
- gmina
a) rada gminy jako organ stanowiący i kontrolny,
b) zarząd gminy jako organ wykonawczy,
- powiat
a) rada powiatu jako organ stanowiący i kontrolny,
b) zarząd powiatu jako organ wykonawczy
- województwo
a) sejmik województwa jako organ stanowiący i kontrolny,
b) zarząd województwa jako organ wykonawczy.
Starosta jest szefem powiatu i stoi na czele zarządu powiatu. Kieruje on bieżącymi sprawami powiatu, przewodniczy zarządowi i kieruje starostwem powiatowym. Sprawuje zwierzchnictwo służbowe nad pracownikami starostwa, kierownikami jednostek organizacyjnych powiatu, powiatowymi służbami inspekcji i straży. Co do uprawnień w stosunku do powiatowych służb inspekcji i straży - ich powoływania i odwoływania - uzgadnia je z wojewodą.
Kompetencja sejmiku nie ma charakteru kompetencji ogólnej. Jego kompetencje są wyraźnie określone i nie opierają się w żadnym wypadku na zasadzie domniemania właściwości. Kompetencje sejmiku wynikają z przepisów ustaw lub postanowień uchwalonego przez siebie własnego statutu. Prawo sejmiku do stanowienia własnego statutu województwa daje mu bezpośredni wpływ na kształtowanie zakresu swoich kompetencji. Zarząd województwa jest organem kolegialnym działającym pod przewodnictwem marszałka województwa. Marszałkiem województwa może być tylko radny, podczas gdy pozostali członkowie zarządu mogą być wybierani zarówno pośród radnych, jak i spoza składu sejmiku.
Kompetencje zarządu (inaczej niż kompetencje sejmiku) są oparte na zasadzie domniemania kompetencji. A zatem, zarząd wykonuje wszystkie zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz innych organów.
Czym są współcześnie mass-media?
Dynamika przekazu informacji, przejawiająca się atrakcyjnością formy, metodami oddziaływania na świadomość, podświadomość i emocjonalność młodego człowieka sprawia, że porusza się on często po rynku oferty medialnej jak po jarmarku z atrakcyjnie wystawioną tandetą. To, co w tym gąszczu wybierze młody człowiek zależy tylko od dorosłego producenta i dystrybutora, który kształtuje potrzeby i gust młodego konsumenta. Jeśli krytykujemy wybór młodego człowieka, to krytykujemy przede wszystkim dziennikarza, pedagoga, nauczyciela, rodzica. Może warto o tym pomyśleć, zanim kolejny raz ujawnimy zagrożenia w świecie mediów - w naszym świecie.
Krótka charakterystyka istoty mass - mediów zaczerpnięta z podręcznika Bogusławy Dobek-Ostrowskiej i Roberta Wiszniowskiego pt.: " Teoria komunikowania publicznego i politycznego ( Wyd. Astrum, Wrocław, 2001 )
"...Mass-media zachęcają obywateli do uczestniczenia w procesie demokratycznym. Poprzez rozpowszechnianie pełnego zakresu opinii politycznych umożliwiają one publiczności dokonywanie politycznych wyborów i stają się elementem życia narodu. Są postrzegane jako mechanizmy stojące na straży zasad demokratycznych i nowoczesnych społeczeństw, co wyraża się w roli "psa na łańcuchu", ustalania hierarchii ważności informacji oraz produkcji przekazów.... Można rozpatrywać media jako neutralnych obserwatorów sceny politycznej. ...jednak wieku analityków zauważa, że media występują w podwójnej roli: nie tylko widzów, ale przede wszystkim aktorów politycznych, głęboko tkwiących w procesie politycznym ... media są zdolne do kreowania lub niszczenia politycznych karier oraz stawiania politycznych kwestii. ..."
"...B. McNair wskazuje na pięć funkcji środków masowego komunikowania w "idealnym typie" demokratycznego społeczeństwa:
Funkcja informacyjna - media muszą informować obywateli o tym co się wydarzyło,
Funkcja edukacyjna - media muszą tłumaczyć znaczenie oraz wagę wydarzeń i faktów, wyjaśniać bądź analizować,
Funkcja platformy dla publicznej debaty - media muszą ułatwiać formowanie się publicznej opinii, pobudzać ją i wyrażać różne poglądy,
Funkcja prezentacyjna (publicity) instytucji rządowych i politycznych - media bacznie obserwują działania elit politycznych i reagują na wszelkie przejawy nieprawidłowości. Pełniąc rolę strażników interesów grup społecznych (watchdog), robią "dobrą lub złą prasę" podmiotom politycznym,
Funkcja perswazyjna (obrona politycznych racji i przekonań) - mediamuszą stanowić kanał artykulacji wszystkich poglądów i programów politycznych partii oraz ich transmisji w kierunku masowego odbiorcy..."
" ...D.McQuail podkreśla, że instytucje medialne są zaangażowane w proces produkcji, reprodukcji i dystrybucji wiedzy, korzystając z szerokiego wachlarza symboli, odnoszącego się do doświadczenia życia społecznego. Media różnią się przy tym istotnie od instytucji edukacyjnych, artystycznych, naukowych, religijnych i innych, operując na tym samym polu. Ponadto badacz ten mówi o mediacyjnej roli mass mediów między obiektywną rzeczywistością społeczną a osobistym doświadczeniem jednostki. Wskazuje, że miejsce środków masowego przekazu znajduje się pomiędzy nami a innymi ludźmi oraz innymi przedmiotami i podmiotami znajdującymi się w czasie i przestrzeni..."
Massmedia w służbie publicznej
Współczesny świat cechuje się wzmożonym rozwojem nauki i techniki. Prasa, radio, telewizja, komputery - to środki komunikowania masowego tworzące specyficzną kulturę określaną mianem kultury chwili. Wszystko, co składa się na nią dziś, jutro jest inne. Rozszerzając to spostrzeżenie na składniki życia codziennego możemy powiedzieć, iż to, co jeszcze nie tak dawno uważane było za szczyt możliwości, dzisiaj jest już nieco przestarzałe. Faktem jest, iż odbiorcom występującym w danym układzie brakuje czasu na porządkowanie informacji, na refleksję nad nią. Taka sytuacja stawia przed nauczycielami, uczniami, psychologami oraz pedagogami nowe wymagania. Wielka popularność prasy, kina i radia, a następnie - jeszcze większa - telewizji, od dawna skłaniała do naukowej refleksji i badań nad siłą wpływu i rolą mediów masowych w społeczeństwie. Skoro bowiem zdobywały one tak wielkie audytoria, to wręcz narzucało się pytanie o siłę ich władzy nad opinią publiczną oraz moc kształtowania postaw i zachowań odbiorców. Jednak proste pytania, np. "Jaka jest skuteczność prasy, radia i telewizji?" nie prowadzi do prostej odpowiedzi.
Współczesna administracja rozwiązuje szereg problemów lokalnych i regionalnych, współtworzy płaszczyznę dla funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego, współpracuje ze stale poszerzającym się gronem partnerów społecznych i gospodarczych, korzysta w praktyce z osiągnięć nauki administracji, teorii organizacji i zarządzania, a także nauk ekonomicznych i społecznych.
Rola massmediów jest ogromna! Ułatwiają życie, przekazują informacje, służą pomocą. Nikt z nas już nie wyobraża sobie administracji publicznej bez massmediów. Wymaga to stosowania odpowiednich instrumentów, rozwijania wiedzy i umiejętności kadr administracji, stałej analizy otoczenia i dostosowania do jego wymogów. Wszystkie te zagadnienia są przedmiotem zajęć specjalizacyjnych zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym.
Organizacja i funkcjonowanie instytucji administracyjnych w zmieniających się warunkach, analiza zachodzących zmian w aparacie administracyjnym, ocena wdrożonych reform: ustrojowej, terytorialnej, finansowej, majątkowej to kolejny zestaw zagadnień prezentowanych w ramach specjalizacji. Ogniwem zamykającym jest charakterystyka sylwetki współczesnego pracownika administracji w zakresie wiedzy, umiejętności, podstaw i sposobów działania. W tym kontekście ważne stają się zagadnienia społecznej komunikacji zarówno w wymiarze instytucjonalnym jak i jednostkowym.
Tocząca się debata na temat szans oraz towarzyszących im uwarunkowań, jakie niesie niespotykany wcześniej rozwój elektroniki, telekomunikacji, informatyki, doprowadziła do szeregu konkluzji wytyczających wyzwania dla współczesnego społeczeństwa europejskiego:
narzędzia elektronicznej gospodarki umożliwiają lepszą, efektywniejszą organizację Wspólnego Rynku, aktywizację małych i średnich przedsiębiorstw, regionów gorzej rozwiniętych lub usytuowanych w trudniejszych warunkach geograficznych,
poprawa warunków funkcjonowania rynku europejskiego podnosi jego konkurencyjność w stosunku do innych regionów świata,
inwestycje w sektorach telekomunikacji, technologii informatycznej i informacyjnej, mediów, są najbardziej dochodowe,
rozwój telekomunikacji, technologii informatycznych, mediów jest tak dynamiczny iż pozostanie za nim w tyle może spowodować nieodwracalną przepaść i degradację w stosunku do tych krajów, które osiągną w nich prymat,
jedynie wykształcone i zdolne do absorpcji wiedzy społeczeństwa mogą skutecznie budować nowoczesną, konkurencyjną gospodarkę oraz jednocześnie uczestniczyć w efektach, które ona przynosi,
rozwój technologii teleinformatycznych tworzy sam w sobie najbardziej perspektywiczny rynek pracy, a co za tym idzie, jest czynnikiem przeciwdziałającym bezrobociu,
rozwój oraz powszechne wykorzystywanie usług opartych o technologie teleinformatyczne zmieniają warunki pracy oraz życia społeczeństwa europejskiego,
powodzenie jednostki, grup społecznych pozostawać będzie w ścisłym związku z umiejętnościami oraz możliwościami korzystania z usług opartych na technologiach teleinformatycznych.
Do niedawna obce i abstrakcyjne pojęcie "społeczeństwo informacyjne" stało się synonimem nowoczesności, kreatywności, aktywności, wolności oraz dobrobytu ogółu ludzi w Europie.
Nowoczesne rozwiązania
Żyjemy w XXI wieku. Rola mediów w procesie komunikowania i uczenia ludzi stale wzrasta. Po wynalazkach XIX wiecznych, w XX wieku świat mediów zostaje wzbogacony o różne rodzaje i formy telewizji, system wideo, a przede wszystkim o komputery. Są to znamiona współczesnej cywilizacji nazywanej również społeczeństwem informacyjnym i medialnym.
Elektroniczne środki przekazu informacji, a zwłaszcza telewizja, zmieniły bardzo nasz sposób życia. Telewizja stała się jednym z elementów naszej codzienności, towarzyszy nam podczas posiłków, rozmów, spotkań towarzyskich, pracy itd. Pełni rolę dalece wykraczającą poza tę, którą pierwotnie wyznaczyli jej twórcy. W dzisiejszym świecie człowiek coraz mniej doświadczeń czerpie z bezpośredniego kontaktu z kulturą i jej wytworami, a coraz więcej z rzeczywistości spreparowanej przez media, głównie telewizję. Statystyczny młody Polak spędza przed telewizorem 3,5 godziny dziennie., tak więc telewizja zawładnęła jego czasem wolnym, wypierając inne sposoby jego wykorzystania. Ofiarą telewizji padają: sen, życia towarzyskie, kontakty rówieśnicze, zajęcia hobbystyczne, sportowe i nauka własna. Telewizja przejmuje funkcję książki, teatru, czasopisma. Rozsądne korzystanie z telewizji wzbogaca zasób wiadomości. Wiadomo, że z przekazu oferowanego przez telewizję, człowiek przyswaja około 80% informacji, czyli on 50% więcej niż z przekazu akustycznego. Wobec faktu, że przyjęty styl życia społeczeństw wysokorozwiniętych, na dalsze miejsce spycha bezpośredni kontakt międzyludzki ogromne znaczenie w kształtowaniu wzorców młodego pokolenia nabierają media. Dlatego musimy zwracać uwagę na to co oglądają nasze dzieci. Analizy programów telewizyjnych wskazują, że zanim dziecko ukończy szkołę podstawową ogląda w TV 8 tys. morderstw i 20 tys. aktów przemocy. Również bardzo niepokojące są informacje związane z grami komputerowymi. Największą popularnością wśród dzieci, cieszą się gry, preferowana jest przemoc. Niewielu rodziców zorientowanych jest, co przez 3-4 godziny dziennie robią ich pociechy przed komputerem Udowodniono, że dzieci uczą się zachowań poprzez obserwację, identyfikację i naśladownictwo. Prawdopodobnie dlatego też coraz częściej jesteśmy świadkami przestępczości wśród dzieci i młodzieży.
Negatywnym zjawiskiem, jakie wnoszą media jest uzależnienie medialne. Obserwujemy je zwłaszcza w odniesieniu do komputerów. Miłośnicy tego wynalazku nie szukają związków z innymi ludźmi, jego życia toczy się w wymiarze wirtualnym. Lista obaw i zastrzeżeń związanych z nowoczesnymi mediami jest długa. Nie ulega wątpliwości, że jest to potężne narzędzie kształtujące wzorce kultury oraz postawy dzieci i młodzieży. Należy szczególnie dbać o to, aby narzędzie to jak wiele innych wcześniejszych wynalazków człowieka, nie odwróciło się przeciw swemu wynalazcy. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za przygotowanie dzieci do świadomego i krytycznego odbioru mediów, a także do posługiwania się mediami jako narzędziem pracy.
Widoczne korzyści z szerokiego zastosowanie nowoczesnych rozwiązań teleinformatycznych, w tym Internetu, w nauce, gospodarce, w kulturze i mediach spowodowały, że podobnego wzrostu ilości dostarczanej informacji, wzrostu efektywności i sprawności oraz prędkości działania oczekujemy także od sfery administracji publicznej. Dlatego coraz więcej instytucji sektora publicznego zaczyna stosować rozwiązania określane mianem rządu w Internecie (ang. eGovernment). Celem ich stosowania jest dostarczanie obywatelom informacji i usług administracji w sposób znacznie szybszy, praktyczniejszy, prosty w obsłudze i zabierający jak najmniej czasu. W rezultacie wprowadzania rozwiązań "rządu w Internecie" usługi administracji publicznej mają być dostępne przez 24 godziny, 7 dni w tygodniu. Według badań Eurobarometru z 2000 r. administracja on-line jest na pierwszym miejscu oczekiwań obywateli UE, wyprzedzając turystykę on-line, medycynę on-line, e-handel z bankowością internetową i inne sfery zastosowań. Zastosowania rozwiązań administracji on-line obejmują:
usługi informacyjne (udostępnianie informacji na stronach WWW urzędów);
usługi komunikacyjne (wzajemna wymiana informacji/korespondencji między obywatelem a urzędem, np. przy użyciu poczty elektronicznej, formularzy on-line);
usługi transakcyjne (pobieranie i składanie deklaracji podatkowych, wnoszenie opłat, ankiety, głosowania).
Rozwiązania eGovernmentu są tym istotniejsze w naszym kraju, bo obywatele traktują wizyty w urzędach jako "zło konieczne", nie spodziewając się od urzędników - na podstawie swych doświadczeń - ani szybkiego i pozytywnego załatwienia sprawy, ani życzliwego nastawienia czy pomocy ze strony pracowników urzędu.
Tymczasem rozwiązania takie są jedną ze ścieżek radykalnego podniesienia jakości udostępnianych obywatelom usług administracji publicznej - ścieżką bardzo istotną wobec stanowiska Komisji Europejskiej wyrażonego w programie "eEurope" oraz w perspektywie naszego wejścia do Unii. Techniki eGovernmentu są też bardzo przydatne w kontaktach między administracją a firmami, zwłaszcza małymi i bardzo małymi (mikrofirmy). Podmiotom gospodarczym oszczędzają cenny czas, zaś dzięki przejrzystości i unifikacji procedur oddalają od urzędników podejrzenia o korupcję i ułatwiają walkę z korupcyjnymi zachowaniami.
Przy wprowadzaniu nowych rozwiązań bardzo istotną kwestią jest mierzenie ich efektów i możliwość porównywania ich zmian w czasie. Służą temu różne oceny i rankingi stron i serwisów WWW. Do tej pory w porównania międzynarodowych - np. w badaniu rządowych witryn stron internetowych przeprowadzonym w 2001 r. przez zespół działający przy Brown University (USA) - wypadaliśmy jako kraj znacznie poniżej naszej pozycji gospodarczej i gorzej od wielu uboższych od nas
Bibliografia
Izdebski H., Administracja publiczna - zagadnienia ogólne, PWN, Warszawa 2000
Radziszewski E., Zadania i kompetencje organów administracji publicznej po reformie ustrojowej państwa, PWN, Warszawa 2000
Chróścielewski W., Organ administracji publicznej, ABC Dom Wydawniczy, Warszawa 2000
Katarzyna Znańska-Kozłowska
Akademia Ekonomiczna w Krakowie |
