Praca w przedszkolu umożliwia poznanie dziecka, zakres jego wiadomości, umiejętności, a także stosunek do określonych wartości.
Poznawanie bogatego otoczenia, zdobywanie wiedzy i doświadczeń życiowych przez dziecko 6-letnie następuje w wyniku samodzielnych, samorzutnych zabaw i poszukiwań oraz poprzez planowo zorganizowane zajęcia. Nauczyciel, który wprowadza małe dziecko w otaczającą rzeczywistość oprócz wiedzy merytorycznej winien znać możliwości psychofizyczne swoich wychowanków.
Psychofizyczna sylwetka dziecka 6-letniego różni się w znacznym stopniu od tej, jaką miało ono w chwili przyjścia do przedszkola, a więc w wieku 3 lat,
M. Przetacznikowa dokonując ogólnej charakterystyki dziecka znajdującego się w najstarszej grupie przedszkolnej podaje, iż "...sześciolatek przejawia nadal żywe zainteresowanie światem przyrody: roślin, zwierząt oraz niektórymi zjawiskami życia społecznego. Poznaje coraz więcej konkretnych własności przedmiotów i chłonie z ciekawością informacje o bliższym i dalszym otoczeniu".
Dziecko w tym wieku zdolne jest do pracy w zespole, jak również do dłużej trwającego wysiłku i skupienia uwagi. Bez trudu uczestniczy "...w takich formach podawania wiadomości, jak pogadanka lub zajęcia kształcące elementarne pojęcia matematyczne".
Ulubioną formą spędzania czasu jest zabawa. Dzięki niej rozwija się u dziecka 6-letniego umiejętność selektywnego spostrzegania. Dziecko w zabawie odzwierciedla to, co wokół siebie widzi, odróżnia przedmioty, zwierzęta i ludzi oraz zajęcia.
Dziecko 6-letnie staje się coraz bardziej samodzielne, jego kontakty społeczne z rówieśnikami i dorosłymi są bardziej bogate. Powoduje to, że 6-latek jest mniej impulsywny od małego dziecka, co z kolei daje szanse na rozwój uczuć wyższych, a więc uczuć społecznych i estetycznych.
W zakresie rozwoju fizycznego wzrasta u dziecka 6-letniego sprawność narządów wewnętrznych, co sprawia, że jest ono bardziej odporne na choroby i zmęczenia. Doskonalą się ruchy narzędziowe, co sprzyja samodzielności i zaradności. Zwiększa się równowaga procesów nerwowych. Wyższy stopień rozwoju osiąga funkcjonowanie narządów zmysłowych, a także następuje wzrost wrażliwości słuchowej i wzrokowej.
Znacznemu doskonaleniu ulega uwaga, która ułatwia poznawanie otoczenia. Pojawia się obok mimowolnej uwaga dowolna, która umożliwia koncentrację na określonych przedmiotach, zjawiskach oraz wykonywanie zadań coraz bardziej złożonych. Uwaga dowolna sprawia, iż dziecko 6-letnie potrafi dłużej wykonywać określoną czynność, jak również bodźce z otoczenia coraz rzadziej odrywają go od wykonywanej czynności. W tym okresie obserwuje się zaczątki pamięci dowolnej, przy czym chęć przypomnienia sobie czegoś pojawia się w zasadzie wcześniej niż zamiar zapamiętania i wyuczenia się na pamięć.
Dziecko 6-letnie potrafi odróżnić świat fikcyjny od rzeczywistego. Myślenie dziecka 6-letniego kształtuje się pod wpływem własnej aktywności i kontaktów z rówieśnikami oraz dorosłymi. Powoli wyzwala się z wąskich granic zakreślonych bezpośrednim spostrzeganiem i bezpośrednim działaniem i coraz wyraźniej staje się samodzielnym procesem uogólnionego i pośredniego poznawania otaczającej rzeczywistości.
Zdaniem K. Aszyk dziecko 6-letnie w procesie poznawania i wyrabiania umiejętności matematycznych, ważnym elementem jest dziecięce działanie na różnych przedmiotach i w różnych sytuacjach. Bogactwo działań i stosowanych pomocy przygotowuje do wytworzenia pojęć w różnych jego aspektach.
W ścisłym związku z myśleniem pozostaje mowa. Jest ona tym bogatsza i dokładniejsza, im poprawniejszą słyszy w otoczeniu. Początkowo ma ona charakter sytuacyjny, a pod koniec wieku przedszkolnego staje się mową kontekstową (wiązaną, ścisłą), ponieważ jest zrozumiała w swojej strukturze językowej we wzajemnych niezależnie od sytuacji i jej pozawerbalnych składników. Opanowanie mowy ma duże znaczenie dla rozwoju wyobraźni dziecka, które może posługiwać się konkretnymi obrazami, jak również tworzenie z nich nowych całości, posługiwanie się tymi częściami, jak również tworzenie z nich nowych całości. Wyobraźnia jest więc niezbędnym elementem procesu poznawczego w kształtowaniu i przyswajaniu pojęć matematycznych przez dziecko. Pozwala ona na oderwanie się od konkretów i przeniesienie w sferę myślową.
W wieku przedszkolnym występuje myślenie konkretno-wyobrażeniowe, chociaż może pojawić się słowno-logiczne. Myślenie dziecka 6-letniego przejawia się w rozwiązywaniu problemów podczas zabaw i codziennych zajęć i jest związane z konkretnym celem, do którego dziecko dąży w działaniu. Chociaż myślenie dziecka 6-letniego pozostaje w dalszym ciągu w ścisłym związku z działaniem, to stopniowo nabiera pewnej autonomii i staje się czynnością stosunkowo-samodzielną.
W procesie przyswajania pojęć dziecko przechodzi od pojęć prostych do bardziej złożonych, od pojęć ogólnych do szczegółowych. Dziecko przyswajając pojęcia przeprowadza szereg operacji myślowych takich jak: analiza, synteza, porównanie, uogólnienie, klasyfikowanie, wnioskowanie. Umożliwiają one dziecku wykrywanie związków przyczynowo-skutkowych między różnymi zjawiskami, faktami.
Podstawą tworzenia pojęć matematycznych są różnorodne czynności dzieci. Ucząc dzieci 6-letnie matematycznego myślenia niezmiernie ważne jest stwarzanie warunków do gromadzenia własnych doświadczeń, dokonywanie obserwacji, porównywania przedmiotów.
Literatura:
1. Aszyk K. Kształtowanie pojęć matematycznych w nowym programie pracy z 6 - latkami, "Wychowanie w Przedszkolu", nr 6, 1977.
2. Dunin - Wąsowicz M. (red): Vademecum nauczyciela sześciolatków, WSiP, Warszawa 1980.
3. Kasprzak M. W świecie pojęć matematycznych, "Wychowanie w Przedszkolu", nr 6, 2002.
4. Lipina S. Kształtowanie pojęć matematycznych u dzieci w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa 1984.
5. Nowogrodzki T. Psychologia rozwojowa, WSiP, Warszawa 1995.
6. Prztacznikowa M. Wiek przedszkolny, w: Żebrowska M. (red), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Warszawa 1979.
mgr Wacława Dębińska
Przedszkole Gminne we Władysławowie | 
