Niezbywalnym prawem każdego dziecka jest rozwój, który trzeba wspomagać zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym. Dziecko psychicznie i fizycznie niepełnosprawne powinno mieć zapewnione pełne i normalne życie, w warunkach zabezpieczających jego godność, umożliwiających osiąganie niezależności oraz ułatwiających aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Ważnym elementem wczesnego wspomagania rozwoju dziecka z zespołem Downa, i innych dzieci niepełnosprawnych, jest wczesna edukacja na poziomie przedszkolnym i integracja z środowiskiem rówieśniczym. Kształtowanie umiejętności: zgodnego współżycia i współdziałania, rozumienia innych, reagowania na stan drugiej osoby, pozwala nawiązywać więzy między dziećmi niepełnosprawnymi, a pełnosprawnymi oparte na wzajemnej akceptacji i szacunku. Uwalnia naturalną chęć poznawania siebie, innych, otaczającego świata i wyzwala energię niezbędną do podejmowania nowych wyzwań.
To właśnie wspólna zabawa, zajęcia, pomoc, wiara dziecka niepełnosprawnego w to, że jego zdrowy kolega może go polubić, zaprzyjaźnić się z nim, akceptować, a nawet podziwiać, jest cenną terapią, której nie zastąpią żadne celowo prowadzone zajęcia z pedagogiem specjalnym.
Integracja nie jest procesem jednostkowym, w którym korzystają tylko dzieci niepełnosprawne, jest to proces obustronny. Każdy się od kogoś uczy, każdy musi znaleźć swoje miejsce w grupie i poradzić sobie z powstającymi trudnościami. Każdy zdobywa doświadczenie niezbędne w funkcjonowaniu społecznym.
W rozwoju i wychowaniu dziecka z zespołem Downa najważniejsze jest zaspokojenie jego potrzeb psychicznych. Dziecko to, tak jak każde inne, posiada wrodzone mechanizmy poznawcze, są to: naśladownictwo i popęd poznawczy. Zauważenie jego dążeń rozwojowych i umiejętne wyjście mu naprzeciw, odpowiednia stymulacja sfery ruchowej, intelektualnej i emocjonalno-społecznej, pozwala jak najskuteczniej wspomagać jego rozwój, a jednocześnie daje dziecku poczucie radości i przyjemności.
Wszystkie dzieci, niezależnie od osiąganego poziomu swego rozwoju, tak fizycznego, jak też intelektualnego, mają wrodzoną potrzebę bawienia się. Stąd w procesie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka z zespołem Downa istotną rolę powinna pełnić zabawa.
Zabawy rozwijają umysł i sprzyjają zdobywaniu pozytywnych doświadczeń, które w przyszłości dziecko z pewnością wykorzysta w codziennym swoim życiu. Przez zabawę dziecko zdobywa nie tylko umiejętności w zakresie samego poznania sposobu bawienia się i przyjemnego spędzania czasu w gronie bliskich mu osób, bądź rówieśników, ale też uczy się rozumienia świata i praw nim rządzących. W zabawie rozwija się niezbędna dla jego ogólnego rozwoju sprawność fizyczna i ruchowa, a także doskonalą się funkcje percepcyjno-motoryczne: wzrokowa, słuchowa, czuciowa, koordynacja wzrokowo-słuchowo-ruchowa. Zabawa dająca radość stymuluje rozwój procesów psychicznych takich jak: pamięć, uwaga i myślenie konkretne. Wspomaga proces opanowania mowy i języka oraz szeroko pojętej komunikacji. I wreszcie korzystnie wpływa na wzrost samodzielności i zaradności oraz postępy w zakresie socjalizacji, zachowania się w stosunku do innych dzieci, zaciera granice między dziećmi, wszystkim daje równe szanse w doznawaniu radości i przeżyć sprawczych.
Zabawa pozwala zdiagnozować stan potrzeb i możliwości dziecka. Dzięki niej poznajemy, jak dziecko funkcjonuje; co potrafi opanować i w jakim tempie; jak potrafi sobie poradzić choćby z najprostszymi czynnościami; w jakim stopniu potrafi wykazać się pomysłowością i sprytem życiowym; w jakim stopniu umie samodzielnie zająć się sobą.
Dziecko upośledzone umysłowo rozwija się bardzo wolno. Długo się czeka, nim wkroczy w następną fazę rozwojową. Można przyspieszać to przejście przez stosowanie różnorodnych zabaw. Należy jednak pamiętać, że zabawy indywidualne i zespołowe muszą być odpowiednie do poziomu rozwoju dziecka, dawać mu poczucie sprawczości i dumy z własnych osiągnięć. Zabawy nie mogą przekraczać jego możliwości, jeżeli mają się przyczynić do wspomagania jego rozwoju psychicznego i rozszerzania skali jego doznań.
Istotną rolę w procesie wspomagania rozwoju i socjalizacji dzieci z zespołem Downa w grupie integracyjnej pełnią nauczyciele, którzy powinni stwarzać i inicjować różnorodne sytuacje zabawowe umożliwiające współdziałanie dzieci pełnosprawnych i niepełnosprawnych, wspólne przeżywanie sukcesów, wzajemną edukację i pomoc koleżeńską.
(...)
mgr Gabriela Stańczyk
Przedszkole nr 29
z Oddziałami Integracyjnymi w Tychach |
