Agresja stała się nieodłącznym elementem naszego życia. Bicie, kopanie, gryzienie, przezywanie i poniżanie to coraz częściej spotykane zachowania u dzieci. Specjaliści z różnych dziedzin próbują dotrzeć do jej źródeł , próbują wyjaśnić przyczyny występowania tego zjawiska. Okazuje się, że ważnym czynnikiem wyzwalającym agresję jest otoczenie dziecka.
Szczególne znaczenie odgrywa rodzina. Powinna ona zaspokajać podstawowe potrzeby takie jak: poczucie bezpieczeństwa, miłości oraz budować poczucie własnej wartości. Gdy w rodzinie panuje chaos, a rolę matki i ojca nie są w pełni realizowane, gdy rodzice mają negatywny i chłodny emocjonalnie stosunek do własnego dziecka, gdy nie potrafią jasno określić co dziecku wolno a czego robić nie powinno, wówczas czuje się zagubione i reaguje agresją w stosunku do innych. Dzieci , które czują się bezpiecznie w swoim domu, mają dobry kontakt z rodzicami są mniej agresywne i lepiej radzą sobie ze swoimi emocjami. Otoczone miłością i zainteresowaniem mają mało powodów do okazywania wrogości. Agresję stosują dzieci gdy się boją, czują się samotne, pełne rozterek lub gdy mają silną potrzebę zwrócenia na siebie uwagi. Rodzice powinni nauczyć swoje dzieci, że prezentowane przez nich zachowania nie mogą przekroczyć określonych granic. Jeżeli dzieci będą stosowały agresję i przemoc jako metody rozwiązywania problemów, problemów ze strony rodziców spotkają akceptację lub pobłażliwość to poziom ich agresji będzie wzrastał. Dzieci mające do czynienia z agresją i przemocą we własnej rodzinie, przenoszą jej stosowanie na kontakty z innymi ludźmi. Osobami prowokującymi zachowania agresywne mogą stać się także nauczyciele i wychowawcy. Ich rola polega na stwarzaniu bezpiecznej atmosfery, w której dzieci miałyby okazję dobrze się poznać i przedstawić swoje oczekiwania. Dobry pedagog buduje więzi i wpływa na ustalenie zasad współpracy. Wraz z rodzicami wyrabia umiejętność radzenia sobie z negatywnymi uczuciami, uczy w sposób konstruktywny rozwiązywać problemy. Od niego zależy, czy grupa funkcjonuje jako całość, czy też niektóre dzieci są izolowane. Grupa, w której dominują najsilniejsi będzie poszukiwała "kozła ofiarnego" by odreagować na nim swoją agresję i frustrację. Kiedy ofiara pozwala się zastraszać, wzmaga w agresorze poczucie wyższości i siły. Z czasem ofiarę zaczynają atakować inne osoby, chcące wyładować swe negatywne emocje i zdobyć uznanie w grupie. Nikt nie stanie w obronie atakowanego aby nie narazić się na wyśmianie lub prześladowanie. Czasami nawet spokojne dzieci biorą udział w dręczeniu innych, bowiem w grupie odpowiedzialność rozkłada się na wszystkich i nikt nie czuje się winnym.
Pokazywana w telewizji przemoc, nawet w programach przeznaczonych dla dzieci, tłumi wrażliwość w odbiorze realnego życia i zachęca do "eksperymentowania" na rówieśnikach. Dzieci nadpobudliwe, które nie posiadają umiejętności samokontrolowania, nie potrafiące przewidzieć swoich reakcji i zachowań, są szczególnie narażone na tego typu zachowania. Zapobieganie agresji i przemocy nie wymaga wielu środków i skomplikowanych działań. Mądra miłość rodziców, kompetencja i przyjaźń pedagogów, nie lekceważenie problemów dzieci, uważne ich słuchanie, budowanie poczucia własnej wartości i wiary w siebie mogą w dużym stopniu obniżyć eskalację tego zjawiska.
Renata Ciupak |
