Środkami dydaktycznymi nazywamy przedmioty materialne i znaki symboliczne, które reprezentują w procesie nauczania i uczenia się rzeczywistość w jej naturalnej lub odtworzonej postaci. Pośrednicząc w poznawaniu rzeczywistości, ułatwiają one uczniom lub wręcz umożliwiają bezpośrednie lub pośrednie jej poznanie
(M. Radwiłowicz, Z. Morawska, 1986, s.191). Włączenie różnorodnych środków dydaktycznych do procesu nauczania umożliwia efektywną realizację podstawowych zasad dydaktyki takich jak: przystępności, poglądowości, operatywności wiedzy, aktywnego udziału ucznia w procesie nauczania. Dodatkowo pozwala na indywidualizację tempa pracy, jej rytmu i poziomu wymagań, co oddziałuje na rozwój pozytywnej motywacji ucznia i ułatwia organizację kształcenia w systemie klasowo-lekcyjnym. To dzięki nim zamiast lekcji, podczas których uczeń zdobywa biernie określoną wiedzę i ćwiczy sprawne zastosowanie jej w praktyce, można prowadzić zajęcia kształtujące umysł, rozwijające umiejętności i osobowość ucznia.
W wielu przypadkach stosowanie środków dydaktycznych jest jedynym sposobem realizowania w nauczaniu pełnego aktu poznawczego, dlatego stanowić one powinny integralny element wszystkich koncepcji edukacyjnych i programów nauczania.
Rola środków dydaktycznych niepomiernie wzrasta, gdy w grę wchodzi nauczanie matematyki, ze względu na wyjątkowy formalizm i abstrakcyjność tego przedmiotu
(J. Pańczyk, 1990). Użycie adekwatnych do rozwoju uczniów oraz założonych celów nauczania środków dydaktycznych ułatwia aktywizację wyobraźni i myślenia uczniów, pogłębia stopień operatywnego rozumienia pojęć oraz przyspiesza ich interioryzację. Użycie pomocy demonstracyjnych umożliwia wizualizację abstrakcyjnych pojęć, umiejscowienie ich w kontekście historycznym, dynamiczną ilustrację procesów i obserwację ciągłych zależności. Natomiast czynnościowe nauczanie matematyki powoduje skrócenie drogi od konkretu do abstrakcji, zapewnia trwałość zdobywanej wiedzy i kształtuje nie tylko umiejętność jej praktycznego stosowania. Dlatego należy dążyć do kompleksowego wykorzystywania środków dydaktycznych w procesie kształcenia matematycznego, gdyż tylko tak zdobyta wiedza jest trwała i funkcjonalna.
Środki dydaktyczne dzielą się według Więckowskiego na konwencjonalne
i techniczne. Do tych pierwszych zaliczyć można podręczniki, wszelkie pomoce
o charakterze graficznym, okazy naturalne. Drugie zaś można podzielić , biorąc pod uwagę oddziaływanie na określone zmysły, na słuchowe (audytywne), wzrokowe (wizualne) i wzrokowo – słuchowe (audiowizualne).
W nauczaniu matematyki w każdej szkole, a więc szczególnie w szkole gdzie uczniami są osoby z upośledzenie w stopniu lekkim niezwykle ważne miejsce zajmuje wykorzystanie środków dydaktycznych. Wśród konwencjonalnych pomocy dydaktycznych używanych w nauczaniu matematyki znajdują się:
1. klocki do ćwiczeń w logicznym myśleniu,
2. karty logiczne,
3. patyczki logiczne,
4. liczby w kolorach,
5. geoplan,
6. liczydła planszowe.
Klocki do ćwiczeń logicznego myślenia to dwa rodzaje klocków: klocki Dienesa i klocki Moroza. Pierwsze to komplet 48 klocków w kształcie 4 figur geometrycznych – trójkąt, prostokąt, kwadrat i koło; w 3 kolorach – żółty, niebieski
i czerwony; w 2 wielkościach – duży i mały; w 2 grubościach – gruby i cienki. Drugi komplet to także 48 klocków o następujących cechach: 3 kształty – prostokąt, koło, trójkąt; 4 kolory – żółty, niebieski, czerwony i zielony; 2 wielkości – duży
i mały; 2 grubości – gruby i cienki. W żadnym zestawie nie ma dwóch identycznych kartoników. Każde dwa różnią się cechą i każde dwa mają choć jedną cechę wspólną. Chcąc określić dokładnie klocek o który nam chodzi musimy wymienić wszystkie jego 3 cechy: kształt, kolor, wielkość. Tylko wtedy wskażemy klocek o który nam chodzi.
Komplety klocków logicznych mają zastosowanie w realizacji następujących zagadnień:
· wyodrębnianie cech wielkościowych, porównywania tych cech;
· zaznajamiania z nazwami prostych figur geometrycznych;
· klasyfikowania przedmiotów według cech jakościowych;
· wyodrębnianiu zbiorów, których elementy spełniają dane warunki;
· określania warunków, jakie spełniają elementy danego zbioru;
· podziału zbioru na podzbiory;
· wyznaczania części wspólnej, sumy i różnicy zbiorów;
· pojęcia zbioru pustego;
· kształtowania pojęcia relacji i funkcji, ze szczególnym uwzględnieniem relacji równoliczności zbiorów. (M. Radwiłowicz, Z. Morawska, 1986)
Zastosowanie klocków logicznych, tak jak każdego innego środka dydaktycznego należy rozpocząć od zapoznania się uczniów z nim. Ćwiczeniem wprowadzającym może być konstruowanie dowolnych figur. Jest to doskonałe zajęcie rozwijające umiejętności konstrukcyjne, realizacje własnych pomysłów, jak również jest formą relaksu śródlekcyjnego.
Po zapoznaniu się z klockami Moroza można je wykorzystać do różnego rodzaju zabaw i gier dydaktycznych. (H. Moroz, 1991). Przykładem niech będzie zabawa w „schowany klocek”. Dzięki tej zabawie uczniowie utrwalają pojęcia poszczególnych figur, a także utrwalają ich charakterystyczne cechy.
Uczniowie bawią się parami. Jeden z nich chowa dowolny klocek, drugi pyta
o cechy schowanej figury. Na zadane pytania uczeń może odpowiadać jedynie: „tak” lub „nie”. Na przykład jeżeli schowany jest duży klocek trójkątny koloru zielonego, to zabawa wygląda następująco:
- Czy klocek jest kwadratowy?
- Nie.
- Czy to jest koło?
- Nie.
Tutaj nie potrzebne jest pytanie o trójkąt, gdyż uczeń drogą eliminacji powinien udzielić sobie tej odpowiedzi.
- Czy jest koloru czerwonego?
- Nie.
- Zielony?
- Tak.
- Czy jest mały?
- Nie.
Na tej podstawie uczeń wie, że klocek jest dużym trójkątem koloru zielonego.
Podobna zabawę można przeprowadzić przy użyciu kart logicznych. Podczas ich stosowania uczniowie zapoznają się dodatkowo z pojęcie prostej, łamanej otwartej
i zamkniętej.
Inną zabawą, która utrwala cechy figur geometrycznych jest „zabawa
w pojedynczy łańcuszek” (H. Moroz, 1991). Uczniowie grają w nią parami. Mają do dyspozycji jeden zestaw klocków i 5 żetonów. Pierwszy uczestnik kładzie dowolny klocek na stole, a następny klocek różniący się tylko jedną cechą od poprzedniego. Kładąc klocek należy powiedzieć jaką cechę zmieniamy. Teraz znów pierwszy uczeń kładzie klocek. I tak olejne klocki tworzą łańcuszek. Jeżeli jeden
z uczestników popełni błąd, to jego przeciwnik otrzymuje żeton. Wygrywa ten uczeń, który zdobędzie więcej żetonów. Utrudnieniem tej zabawy jest „podwójny łańcuszek”, czyli układanie klocków różniących się dwoma cechami.
Klocki logiczne mogą być wykorzystywane także na lekcjach wprowadzających i utrwalających pojęcia działań na zbiorach. W ćwiczeniach tych do wyznaczania zbiorów służy na ogół pętla. Przedmioty wewnątrz pętli posiadają określoną cechę. Na przykład dajemy uczniom polecenie aby włożyli do zbioru figury będące trójkątami. Jeżeli wprowadzimy dwie pętle to możemy ćwiczyć działania na zbiorach. Na przykład:
Do czerwonej pętli włóż klocki czerwone, a do niebieskiej prostokąty. Co zrobisz z czerwonymi prostokątami? A co z figurami, które nie są ani czerwone, ani nie są prostokątami? Kształtujemy tu pojęcie części wspólnej zbiorów. Dzięki tym zabawom dzieci zauważają figury mające dwie omawiane cechy lub nie posiadające żadnej z nich (H. Siwek, 1992).
Podczas ćwiczeń utrwalających klasyfikowanie elementów ze względu na cechy wspólne wykorzystać można również karty logiczne i patyczki logiczne.
Materiał logiczny może posłużyć także do przygotowania uczniów do opanowania pojęcia funkcji. Zaproponuję tutaj zabawę w „automaty”.
Każdy uczeń ma na ławce klocki i pasek kartonu symbolizujący „automat”. Nauczyciel na tablicy też umieszcza „automat”. I poleca uczniom, aby umieścili
w „automacie” (po jego lewej stronie) dowolny kartonik, np. duży, zielony trójkąt. „Automat” wykonał czynność i wyrzucił mały, zielony trójkąt. Ten symbol nauczyciel umieszcza na swojej tablicy. Następnie uczniowie znów wybierają figurę, np. małe, czerwone koło. „Automat” wyrzuca im duże, czerwone koło. Po kilku próbach nauczyciel zadaje pytanie: Jak działa maszyna? –Zmienia wielkość klocków.
Kolejnymi etapami tej zabawy może być zmiana koloru figury, zmiana kształtu np. trójkąta w koło, koła w prostokąt, prostokąta w trójkąt.
Zabawa ta doskonale rozwija umiejętność rozumowania przez analogię.
Klocki mają również zastosowanie przy rozwiązywaniu zadań, w których wykonywane są działania na liczbach. Np. Wybierz 2 koła czerwone i 3 zielone. Ile razem masz kół? Zapisz działanie. (H. Moroz, 1991)
Jak wspomniałam już w rozdziale III swojej pracy ważna rolę
w nauczaniu matematyki uczniów z upośledzeniem umysłowym odgrywają „baśniowe spotkania”. Przedstawię teraz scenariusz takiego spotkania
z zastosowaniem klocków Dienes’a.
„Czarodziejska róża”
Po zapoznaniu się z treścią baśni opowiadanej przez kukiełkę następuje rozmowa nauczyciela z dziećmi na temat usłyszanego tekstu. Następnie nauczyciel proponuje zabawę w poszukiwanie zaklętej królewny.
Przebieg: Na stoliku znajdują się różnej wielkości, różnego koloru figury geometryczne (koło, trójkąt, prostokąt) – imitacje kamieni. Na odwrocie jednego koła namalowana jest postać królewny. Obok leży kartka papieru.
Czy pamiętasz w jaki kamień zaczarowana była królewna?
Weź do ręki kamień – prostokąt i połóż go na kartce, która jest zaczarowanym ogrodem. Następnie zabierz wszystkie prostokąty i połóż jeden na drugim od największego do najmniejszego.
Teraz to samo zrób z trójkątami i kołami.. Gdzie, jak myślisz, będziemy szukać królewny, czy wśród prostokątów, czy wśród kół, czy wśród trójkątów? (dziecko wybiera zbiór kół).
Policz, ile mamy kół; musisz odgadnąć, pod którym kołem , kamieniem znajduje się królewna; nauczyciel naprowadza różnymi poleceniami: pod kołem większym od czerwonego, pod kołem z prawej strony, itp. (J. Głodkowska, 1998, str. 276).
Komplet kart logicznych składa się z 3 zestawów: „koty”, „figury geometryczne”, „linie”. „Koty” to 18 kart i 8 etykietek. Karty tego zestawu można klasyfikować ze względu na następujące cechy: kolor – szary, czarny, rudy: pora dnia – dzień, noc; pozycja kota – stoi na płocie, siedzi na płocie, siedzi pod płotem. Zestaw „figur” składa się z 18 kart i 9 etykietek. Klasyfikuje się je ze względu na kor koła – czerwony, zielony, niebieski; kolor trójkąta – przy danym kolorze koła, trójkąt pomalowany jest na jeden z dwóch pozostałych kolorów; wzajemne położenie figur – trójkąt wpisany w koło, trójkąt częściowo zachodzący na koło, trójkąt rozłączony z kołem. Zestaw „linie” to 24 karty i 9 etykietek. Na kartach przedstawione są rysunki linii, które można klasyfikować ze względu na: kolor tła – zielony, czarny, niebieski; linia prosta lub łamana, linia zamknięta lub nie; linia jest z węzłem lub bez.
Karty logiczne mogą być stosowane w realizacji pojęć:
· tworzenie zbiorów,
· klasyfikowanie elementów ze względu na jedną, dwie, trzy cechy,
· podziału zbioru na podzbiory,
· działania na zbiorach,
· przykłady relacji (M. Radwiłowicz, Z. Morawska, 1986).
Kolejnym środkiem dydaktycznym wykorzystywanym w nauczaniu matematyki są patyczki logiczne. Zestaw składa się z 45 patyczków w kształcie prostopadłościanów prawidłowych. Różnią się one od siebie następującymi cechami: kolor – biały, żółty, czerwony, niebieski, zielony; 3 rodzaje grubości – cienkie, średniej grubości, grube; 3 długości. Patyczki te wykorzystuje się do pomiarów długości, do ćwiczeń geometrycznych i arytmetycznych oraz wszystkich powyżej wymienionych ćwiczeń klasyfikacyjnych.
Patyczki logiczne nadają się do zabaw podobnych do „schowany klocek” czy „zabawa w pętle”. Można je też stosować podczas nauki działań na liczbach całkowitych (H. Siwek, 1992). Podam teraz przykłady zadań tekstowych, przy rozwiązaniu których można zastosować liczmany:
· Kasia ma 4 pocztówki z Krakowa, Basia podarowała jej jeszcze
2 takie pocztówki. Ile pocztówek z Krakowa ma teraz Kasia?
· Na grządce rośnie 8 kwiatów, 6 z nich to tulipany, a 5 kwiatów jest czerwonych. Czy jest to możliwe? Posługując się patyczkami uczniowie dochodzą do wniosku, ze jest to możliwe, a nawet więc że przynajmniej
3 czerwone kwiaty są tulipanami.
Liczby w kolorach to inaczej klocki Cuisnaire’a. Jest to 69 kolorowych klocków o przekroju 1 cm2 i długościach od 1 cm do 10 cm. Każda długość jest reprezentowana przez klocek innego koloru. Najkrótszy jest klocek biały ma 1 cm, następne to różowy, niebieski, czerwony, żółty, szary, zielony, wiśniowy, granatowy, pomarańczowy. Posługując się tymi klockami rozwijamy u dzieci:
· pojęcie relacji,
· umiejętność wykonywania działań na liczbach naturalnych.
G. Milaret podkreślał wiele zalet tej metody, min.:
· metoda łączy spostrzeganie z działaniem, myśleniem, sprawdzaniem
i rozumieniem,
· stwarza umożliwiające dziecku wyzwalanie „matematyki własnej”, dostosowanej do indywidualnych możliwości rozwojowych,
· sprawia, że nauka matematyki jest żywa i zmysłowo uchwytna,
· zapewnia wszechstronne poznanie pojęcia liczby naturalnej,
· prowadzi stopniowo dziecko do abstrakcji (M. Radwiłowicz,
Z. Morawska, 1986).
Zastosowanie liczb w kolorach rozpoczynamy od układania dowolnych figur: samolotów, domków, kwiatów, drzewek. W ten sposób dzieci poznają nazwy kolorów, porównują ich długości. Po zapoznaniu się przez dzieci z klockami można wprowadzić np. zabawy w „budowanie jednakowych płotków”.
Zabawa ta ma na celu odkrycie, że wszystkie kartoniki tego samego koloru są równe
i równe kartoniki mają ten sam kolor. Na koniec pracy uczniowie widzą, że jeden płotek jest niższy od drugiego.
Inną zabawa może być zabawa w „kolorowe schodki”. Polega ona na ułożeniu schodów z 3 kartoników różnej długości. Np. kartonik biały, niebieski, żółty. Po wykonaniu polecenia dzieci powinny zauważyć, że różnica pomiędzy poszczególnymi schodkami jest taka sama. Jeżeli uczniowie mieliby z tym problemy to początkowo można tak dobrać kolory, aby różnica długości pomiędzy poszczególnymi klockami była większa. W miarę nabywaniu umiejętności przez dzieci w budowaniu można zwiększać ilość klocków przeznaczonych do zabawy.
Po opanowaniu powyższej umiejętności można przystąpić do „wchodzenia”
i „schodzenia” po stopniach. Polega to na wymienianiu kolorów poszczególnych stopni z równoczesnym wskazywaniem kartonika. Kolejnym utrudnieniem może być zabawa w „oszczędzajmy prąd”. Zakrywamy schodki i próbujemy wymieniać kolejne kolory z pamięci. Jest to doskonałe ćwiczenie na rozwijanie pamięci
u dzieci.
Wykorzystując schodki można także zadawać dzieciom pytania: Który stopień jest biały? Jakiego koloru jest schodek trzeci? Wymień wszystkie schodki następujące po drugim.
Podczas tej zabawy uczniowie uświadamiają sobie, że nazwy: kartonik 1,2,3… wyrażają to samo co kartonik biały, różowy, niebieski… (H. Moroz, 1991).
Dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim działają bardzo powoli, mają tendencję do zamykania rozwiązania w skończoną liczbę stopni, bez przedłużania ich w wyobraźni. Nie widzą one stopni całościowo, często przeliczają schodki. Wszystkie reguły tworzą z pomocą nauczyciela, potrafią dokończyć myśl prowadzącego zabawy po zwróceniu im uwagi na istotne cech. Nie zawsze jednak potrafią poznana regułę później stosować (H. Siwek, 1992).
Liczby w kolorach mają także zastosowanie w nauczaniu działań arytmetycznych. W tym celu można wykorzystać zabawę w „kolorowy pociąg”. Prosimy uczniów, aby ułożyli ze swoich klocków pociąg.
Każdy klocek to wagon pociągu. Długość pociągu dzieci odczytują
w następujący sposób: czerwony plus różowy, plus biały, plus niebieski. Następnie
w miejsce kolorów maja posłużyć się liczbami i ten wzór odczytają: cztery plus dwa, plus jeden, plus sześć. Utrudnienie tego zadania to polecenie, aby uczniowie ułożyli pociąg o zadanych przez nauczyciela cechach.
Ten schemat odczytują: czerwony plus żółty równa się granatowy.
Granatowy minus czerwony równa się żółty.
Dalej uczniowie odczytują schematy za pomocą odpowiednich liczb.
A kiedy zostaną zapoznani z zapisem cyfrowym można zaproponować im ilustrację zbudowanego przez nich pociągu za pomocą cyfr i znaków działań (H. Moroz, 1991).
W kształtowaniu pojęć matematycznych bardzo ważną rolę odgrywają zadania z treścią. Jest to jeden z najtrudniejszych elementów do opanowania przez uczniów. Uczniowie z lekkim upośledzeniem umysłowym mający problemy
z myśleniem logicznym często nie potrafią przełożyć treści zadania na określone działanie matematyczne. Ułatwieniem może tu być zastosowanie klocków liczby
w kolorach. Pokażę teraz na przykładzie zadania jak można je zastosować.
Dzisiaj rano temperatura powietrza wynosiła 5 stopni. W południe wzrosła
o 3 stopnie. Ile wynosi teraz?
Rozwiązanie tego zadania można zilustrować następująco:
Początkowo uczniowie szukają kartonika o liczbie 5 i dodają do niego kartonik
o długości 3. Następnie szukają kartonika, którego długość jest równa sumie długości dwóch poprzednich klocków (H. Siwek, 1992).
Geoplan to kwadratowa tabliczka, w którą wbite są gwoździe w równych odstępach. Na gwoździach tych rozpina się gumki uzyskując kształt rożnych figur geometrycznych. Jest to bardzo cenna pomoc dydaktyczna w nauczaniu geometrii. Pomaga on w kształtowaniu pojęcia figur geometrycznej, daje możliwość zauważenia zależności, różnic i podobieństw pomiędzy różnymi figurami. Może on być również wykorzystywany podczas kształtowania pojęcia odległości, pola
i obwodu figury (M. Radwiłowicz, Z. Morawska, 1986).
Zastosowanie geoplanu można rozpocząć od łatwych ćwiczeń
w budowanie odcinków. Następnie nauczyciel stawia pytania: Który odcinek jest najdłuższy, a który .najkrótszy? Wyszukaj odcinki o tej samej długości. Wyszukaj dwa takie odcinki, z których jeden jest o dwie jednostki dłuższy od drugiego. Jeżeli nie masz takiego odcinka to zbuduj go. Te ćwiczenia pozwalają uczniom poznać pojęcia odcinka, jego długości oraz zagadnień dłuższy, krótszy.
Wykorzystując geoplan można wykorzystać zabawę w „budowanie takiej samej figury”. Polega ona na tym, że nauczyciel buduje na swoim geoplanie daną figurę geometryczną, a następnie uczniowie za pomocą swoich gumek budują identyczną. Zabawa ta pozwala na wprowadzanie pojęć poszczególnych figur, na rozpoznawaniu ich cech charakterystycznych oraz poznanie pojęcia figur przystających.
Zabawy z geoplanem pozwalają również przyswoić uczniom pojęcia obwodu i pola figury. W tym celu dzieci przedstawiają na geoplanach działkę
w kształcie prostokąta o wielkości 8 kratek. Można to wykonać w różny sposób. Następnie liczą jak długi musi być płotek ogradzający działkę. Który z nich jest najdłuższy, a który najkrótszy? (H. Siwek, 1992)
Przy użyciu tego środka dydaktycznego można przygotować uczniów do pojęcia prostokątnego układu współrzędnych. Podam przykład zabawy, która wprowadzi to pojęcie.
Zabawa w „poszukiwanie skarbu”.
Dzieci bawią się parami. Dzielą za pomocą dwóch gumek geoplan na 4 części tak, że przedstawiają one dwie prostopadłe do siebie drogi. Znajdujemy się na skrzyżowaniu dróg. Jeden z uczestników zabawy podaje informację o położeniu skarby: (2p, 4g), co oznacza, że znajduje się on od skrzyżowania 2 kroki w prawo
i 4 w górę. Zadaniem drugiego dziecka jest podanie miejsca położenie skarbu, czyli punktu S. Następnie uczniowie zamieniają się rolami (H. Moroz, 1991).
Liczydło planszowe zostało opracowane przez matematyka amerykańskiego H. Whitneya. Jest to kartka papieru, na której rysuje się kratki, które nazywa się polami. Na każdym polu można umieszczać od jednego do kilku pionków. Każdy pionek oznacza liczbę wyznaczona przez wartość pola.
100000 10000 1000 100 10
90000 9000 900 90 9
80000 8000 800 80 8
70000 7000 700 70 7
60000 6000 600 60 6
50000 5000 500 50 5
40000 4000 400 40 4
30000 3000 300 30 3
20000 2000 200 20 2
10000 1000 100 10 1
Jeżeli na polu 100 umieścimy 1 pionek to oznacza on liczbę 100, ale jeżeli położymy tam 4 pionki to będzie to liczba 400. Tę sama liczbę można przedstawić za pomocą 1 pionka na polu 400 lub 2 pionków na polu 200.
Ta pomoc dydaktyczna wykorzystywana jest w procesie doskonalenia pojęcia liczby i działań na liczbach. Uczniowie muszą już być zapoznani z liczbami oraz ich zapisem.
Z chwilą gdy uczniowie poznali już liczby w kolorach można im zaproponować, by zamiast przedstawiania liczb za pomocą kartoników posłużyli się pionkami umieszczonymi na pojedynczej tabliczce dziesiątkowej:
110 29 38 37 46 45 44 33 22 111
Liczbę 15 można zaprezentować następująco: 1 pionek na polu 8, 1 na polu 3 i dwa pionki na polu 2. Pokazaliśmy w ten sposób, że liczbę 15 można zapisać w postaci sumy 8+3+2+2=15. Teraz można poprosić uczniów, żeby spróbowali inaczej przedstawić te samą liczbę.
Omówione powyżej środki dydaktyczne wykorzystywane są w pierwszych fazach pracy z dzieckiem upośledzonym w szkole. W następnych etapach nauki szkolnej pomoce te powinny być wzbogacane o nowe. Podczas lekcji geometrii można wykorzystywać modele brył z wyznaczonymi przekrojami i odcinkami wewnątrz.
W starszych klasach podczas lekcji o bryłach obrotowych można pokazać uczniom powstawanie tych brył na specjalnym urządzeniu. Dzięki takim prezentacjom uczniowie potrafią zauważyć jaki jest sposób ich powstawania.
W sposób poglądowy pokazujemy im z jakiej figury płaski podczas obrotu powstaje bryła. Udowadniamy uczniom, że rodzaj bryły zależy również od osi obrotu.
Drugim rodzajem środków dydaktycznych według Więckowskiego (1980) są pomoce techniczne. Do najczęściej wykorzystywanych podczas nauczania matematyki jest komputer. Wykorzystywanie komputera w procesie kształcenia uczniów
o niepełnej sprawności umysłowej ciągle jeszcze wzbudza mnóstwo kontrowersji. Tymczasem coraz częstsze doniesienia praktyków podejmujących próbę jego stosowania w usprawnianiu nauczania i uczenia się dzieci, których sfery poznawcze są ograniczone, nie pozostawiają wątpliwości, co do jego rzeczywistej wartości. Wykorzystując jednak tą pomoc należy pamiętać, że oprogramowanie dla dzieci upośledzonych umysłowo powinno uwzględniać jego specjalne potrzeby edukacyjne być dostosowane do ich potrzeb i możliwości.
Istnieje kilka takich programów edukacyjnych, które można wykorzystać na lekcjach matematyki. Jednym z nich jest Cabri, program umożliwiający rysowanie wykresów funkcji. Nauczanie tego zagadnienia jest dla nauczyciela wielkim wyzwaniem, a dla ucznia upośledzonego umysłowo niezwykle trudne do zrozumienia. Program ten ułatwia i przede wszystkim unaocznia uczniom to bardzo abstrakcyjne pojęcie.
Poza programami edukacyjnymi dostępnymi na rynku, komputer można też wykorzystywać tworząc własne programy czy prezentacje multimedialne.
nauczyciel matematyki Anna Stasiszyn
|
