Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Czynniki zagrażające funkcjonowaniu wychowanka w środowisku przedszkolnym

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 4564 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Napisała: Marzena Siejak
Czynniki zagrażające funkcjonowaniu wychowanka w środowisku przedszkolnym.

Rzeczywistość, w której żyjemy staje się coraz bardziej dychotomiczna. Rozwarstwienie społeczne jest coraz większe. Zwiększa się sfera bogactwa, ale także zwiększa się strefa ubóstwa. Rozwarstwienie dotyczy nie tylko sfery ekonomicznej, ale również moralnej i społecznej.
Według T. Lewowickiego pedagogika nie poświęca wiele uwagi problemom patologii społecznej. Obszarem zaniedbań są liczne problemy społeczne, które nękają dużą część polskiego społeczeństwa. Ekspansja nowych wzorów życia, kryzys sensu życia kilku pokoleń, szybko następujący proces różnicowania się szans życiowych i warunków życia, zanik norm moralnych, bezrobocie i bieda, niepewność jutra, zmiany na rynku pracy – to niektóre tylko powody lęków, zagrożeń i rozmaitych problemów. Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na współczesną rodzinę i żyjące w niej dziecko.
Wiek przedszkolny-w porównaniu z wcześniejszymi okresami rozwojowymi- cechuje wzbogacenie się i duże zróżnicowanie życia uczuciowego. Również uspołecznienie.
O jakości doświadczeń dziecka przede wszystkim decyduje rodzina. Wpływ ten trwa przez wiele lat, gdyż mimo przeobrażeń w samej rodzinie, jest ona dla dziecka stałym środowiskiem wychowawczym.
Obserwacja współczesnych rodzin wskazuje na ich dużą mobilność, wyrażającą się w różnych zmianach, przede wszystkim funkcji, ról społecznych poszczególnych członków, uzasadnione przypuszczenie, że środowisko rodzinne coraz częściej zamiast wspierać dziecko w jego rozwoju może stwarzać zagrożenie dla tego rozwoju.
P.H. Chaumbart de Lauwe zwraca uwagę, iż współczesna rodzina może stanowić dla dziecka środowisko duszne, miejsce konfliktów i sprzeczności. Tym bardziej jeśli wziąć pod uwagę wzrastającą liczbę rodzin rozbitych i gęstość zaludnienia mieszkań.
Rodzina jako najwcześniej oddziałujące środowisko socjalizujące ma decydujący wpływ na przyszły kształt i strukturę osobowości dziecka. Oznacza to, że wszelki rodzaj zaburzeń, dewiacji i odchyleń w zakresie jej funkcjonowania me swe reperkusje w zachowaniu dzieci. Każda trudność, problem do rozwiązania, to potencjalne ogniwo zagrożenia nieprzystosowaniem społecznym. Występowanie nędzy, ubóstwa, biedy czy takich zjawisk jak chroniczne choroby fizyczne i psychiczne rodziców, alkoholizm to wręcz klasyczne przykłady czynników zagrażających funkcjonowaniu wychowanka w środowisku przedszkolnym.
H. Kołakowska-Przełomiec wymienia cztery główne mechanizmy zaburzające funkcjonowanie wychowanka w środowisku przedszkolnym. Są to:
1. Niewłaściwa atmosfera życia rodzinnego związana ze złym pożyciem rodziców, rozbiciem rodziny, konkubinatem, alkoholizmem, niewłaściwym stosunkiem do dzieci.
2. Brak dostatecznej opieki nad dzieckiem spowodowany często pracą zawodową rodziców, ich niezaradnością życiową lub chorobami.
3. Stosowanie niewłaściwych metod wychowawczych. Niekonsekwencja i rygoryzm stosowany wobec dzieci przez rodziców powoduje poczucie lęku i krzywdy.
4. Przebywanie dziecka w rodzinie przestępczej o niskim poziomie moralności. Prezentowane dziecku społecznie negatywne zachowania w sposób naturalny zostają przez nie przyswajane.
Mówiąc o czynnikach zagrażających funkcjonowaniu dziecka należy zwrócić uwagę na zjawisko ich odtrącenia emocjonalnego. K. Pospiszyl i E. Zabczyńska uważają, że dziecko jest odrzucone wówczas, gdy:
- Jest niepożądane, rodzice nie maja dla niego czasu, nie interesują się jego problemami, nie udzielają rad ani zachęty, nie dbają o jego ubiór.
- Porównują je z innymi na jego niekorzyść, krytykują postępowanie, wyśmiewają lub kpią z niego.
- Stosują system surowej kontroli, dotkliwej kary, z cielesnymi włącznie.
Tego rodzaju relacje prowadzą do zachowań agresywnych a ściślej postaw antyspołecznych, wyrażających się w licznych aktach wrogości wobec innych ludzi.
Agresję w rodzinie uważano zazwyczaj za zjawisko występujące w rodzinach robotniczych. Okazuje się jednak, że przemoc w stosunku do dziecka zdarza się we wszystkich klasach społecznych, chociaż jej prawdopodobieństwo wzrasta wraz z problemami finansowymi i bezrobociem. Odpowiedzialni za przemoc w rodzinie sa głównie ojcowie, ale aktów takich dopuszczają się też matki. Zjawisko to występuje w różnorodnych formach i stanowi „ciemną liczbę”, ale jego rozmiar można wnioskować na podstawie rejestrów policyjnych.
„Zespół dziecka maltretowanego” jako chorobę po raz pierwszy przedstawił Charles Kemp i John Caffey. Za maltretowane dziecko uważa się każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, które ujemnie wpływa na zdrowie, rozwój fizyczny lub społeczny dziecka. Dziecko maltretowane to nie tylko dziecko bite, katowane, zmuszane do ciężkich prac, wykorzystywane seksualnie. Molestowanie dotyczy także sfery psychiki. Jest więc nim nadmierne kontrolowanie działań dziecka, zmuszanie do przyjmowania roli osoby dorosłej. Dotyczy zatem tak ciała, jak i duszy.
Przemoc emocjonalna jest trudna do zaobserwowania. Do tej kategorii zalicza się wszystkie zachowania opiekunów, które w sposób zamierzony odbierają dziecku poczucie bezpieczeństwa, narażają go na lęk, smutek i samotność. Aczkolwiek przemoc emocjonalna nie zostawia śladów fizycznych i czasami stosowana jest w tak zwanej dobrej wierze, pozostawia trwalsze ślady w psychice dziecka utrudniając funkcjonowanie w środowisku społecznym.
Dorośli, przeżywając różne stany frustracyjne, nie potrafią ze sobą rozmawiać i często sięgają po środek jakim jest agresja, a dzieci stają doskonałym przedmiotem do jej okazania. Przyczynami maltretowania dziecka mogą być więc konflikty małżeńskie, rozbicie rodziny, a także patologie rodzinne, jak nadużywanie alkoholu czy narkotyków.
Wpływ rodziny o zaburzonym funkcjonowaniu – konfliktowej, stosującej przemoc, odrzucającej emocjonalnie – mogą być powodem nieadekwatnego rozwoju, defektów osobowości czy nieprzystosowania społecznego dziecka przedszkolnego. Wroga, konfliktowa atmosfera rodzinna może być bezpośrednim następstwem, ale także przyczyną występowania w grupie przedszkolnej agresji w postaci przemocy. Odrzucenie dziecka przez rodziców wytwarza u niego negatywne nastawienie skierowane na otoczenie społeczne, co szczególnie widać u chłopców, jednakże odrzucenie przez matki są bardziej rozległe, widoczne we wszystkich sferach zachowania, w dezorganizacji funkcjonowania przejawianej jako wrogość wycofująca się, natomiast postawa ojca nadmiernie wymagająca, autorytarna sprzyja powstawaniu i manifestowaniu zachowań agresywnych przez dzieci.
Agresja jest zachowaniem coraz częściej występującym u dzieci przedszkolnych. Wzrastająca liczba agresywnych zachowań wśród małych dzieci powinna być dla nas dorosłych, przestrogą i powodem do głębszych refleksji. Najczęstszym źródłem zachowań agresywnych u tych dzieci jest lęk. Lęk to uczucie napięcia emocjonalnego, poczucie bezradności i niepokoju związane z utratą poczucia bezpieczeństwa w kontakcie z najbliższymi osobami. W każdym prawie przypadku zachowanie agresywne jest właściwie wołaniem dziecka o pomoc w sytuacji, w której samo nie może sobie poradzić.
Niestety niekiedy sama rodzina dostarcza dziecku społecznie negatywnego modelu zachowania. Konfliktowy, dysfunkcjonalny system rodzinny, gdzie syndrom negatywnych czynników – takich jak nadużywanie alkoholu lub przestępczość rodziców, poważne zaniedbania oraz błędy wychowawcze, brak opieki i kontroli nad dzieckiem, a także przekazywanie aspołecznych wzorców i norm może poważnie zburzyć jego socjalizację i przejawiać się jako wysoce nasilona aspołeczna agresywność.
Przemoc, jak każde znaczące doświadczenie, odciska ślad w psychospołecznym funkcjonowaniu dziecka, wpływa niekoniecznie na proces jego rozwoju. Krzywdzenie dziecka szczególnie negatywnie odbija się na jego rozwoju emocjonalnym. Bezpośrednią reakcją dziecka na zachowania krzywdzące jest wzrost agresywności, niska samoocena, emocjonalna labilność, nieumiejętność wchodzenia w relacje interpersonalne, wrogość do otoczenia przy jednoczesnym silnym przywiązaniu do opiekunów.
Inną kwestią społeczną stwarzającą dla dziecka sytuację zagrożenia jest wspomniane już wcześniej ubóstwo. Natura ubóstwa w Polsce w decydującym stopniu wynika ze splotu indywidualnych sytuacji życiowych, z których zasadnicze znaczenie mają:
- występowanie alkoholizmu w rodzinie,
- wielodzietność,
- przeludnienie mieszkań.
Osoby żyjące przez dłuższy czas w ubóstwie ulegają marginalizacji społecznej a szczególne i specyficzne trudności dotyczą rodzin, których głową jest kobieta samotna. Wyznacznikami ubóstwa są: niedożywienie, zaniedbania, szczególnie dzieci i dezorganizacja życia rodziny. Pojawiają się wtedy zaburzenia w wypełnianiu funkcji instrumentalnej (zaopatrzenie w żywność, ubranie, mieszkanie) i ekspresyjnej (zaspokojenie potrzeb emocjonalnych).
Dzieci z biednych rodzin są przede wszystkim niedożywione, częściej chorują, minimalizowane są wydatki na ich potrzeby edukacyjne, kulturalne, itd. Przyjmuje się, że te dzieci stanowią nową grupę ryzyka społecznego.
Istnieją trudności z precyzyjnym wskazaniem zasięgu dziecięcej biedy. Z danych szacunkowych wynika, że co czwarte dziecko w Polsce narażone jest na biedę, a co dziesiąte żyje w trwałym ubóstwie (badania UNDB, Raport nr 5, 1998r.).
W związku z ubóstwem pojawia się nowa kwestia społeczna zakłócająca prawidłowe funkcjonowanie dziecka w środowisku, którą jest bezrobocie. Najbardziej oczywiste jest, że bezrobocie załamuje realizację funkcji ekonomiczno-konsumpcyjnej rodziny, która musi być spełniona jeśli rodzina ma trwać i wychowywać dzieci. Większość bezrobotnych to ludzie znajdujący się w wieku aktywnego rodzicielstwa. Ich rodzina musi prawidłowo się odżywiać, posiadać mieszkanie, ponosić koszty jego utrzymania, organizować wypoczynek, korzystać z dóbr kultury.
Utrata pracy zmienia formy opieki nad dziećmi młodszymi. Bezrobocie matki z reguły oznacza odebranie dziecka z przedszkola ze względu na niemożność ponoszenia związanych z tym kosztów. Tymczasem przedszkole to nie tylko placówka opiekuńcza ale przede wszystkim wychowawcza. Jej zadaniem jest pełnienie także funkcji wyrównawczej wobec dzieci z tych rodzin, w których wychowanie pozbawione jest elementów edukacyjnych, stymulujących rozwój intelektualny dziecka.
Innym z wymienionych przeze mnie czynników negatywnie wpływających na funkcjonowanie wychowanka jest brak opieki matki, która zmuszona względami ekonomicznymi podejmuje pracę zawodową i opuszcza dom na przeciętnie dziesięć godzin dziennie. W sposób niezwykle bolesny odbija się na wychowaniu małych dzieci, niejednokrotnie powodując trwałe zaburzenia w ich emocjonalnym życiu. Nakłada się na to jeszcze postępujące tempo życia, jego nerwowość i notoryczny brak czasu.
Z brakiem opieki wiążę się , nieograniczone i niekontrolowane oglądanie telewizji przez małe dzieci. One właśnie mają najwięcej do stracenia podczas oglądania TV a wynika to z ich właściwości psychofizycznego rozwoju. Oddziaływanie bezpośrednie polega na oddziaływaniu na uczucia dziecka. Mali widzowie głęboko przeżywają obrazy niosące ze sobą ładunek emocjonalny. Drastyczna treść programów może stwarzać napięcia nerwowe zaburzające poczucie bezpieczeństwa. Bierna obserwacja jeszcze bardziej potęguje ten stan. Dziecko wie, że nie może nic zrobić i staje się również obserwatorem w życiu. Konsekwencją braku działania jest nieprawidłowe dojrzewanie uczuć społecznych. Również wzory norm społecznych przedstawianych przez telewizję w tonacji czarno-białej powodują, że dzieci naśladują zachowania bezkrytycznie.
Oddziaływanie bezpośrednie, to również intelektualne opracowanie obejrzanych treści. Dziecko przedszkolne bez pomocy osoby dorosłej nie jest w stanie sobie poradzić z różnorodnymi informacjami. Programy niezrozumiałe mogą być przyczyną lęków i męczących snów. Niemożność rozładowania uczuć podczas oglądania telewizji ulega kumulacji i zaburza zachowania dziecka w późniejszym czasie. Może nastąpić gwałtowne wyładowanie emocjonalne i ruchowe, bądź stępienie wrażliwości dziecka na silne bodźce. Odbija się to niekorzystnie na jego kontaktach społecznych. Dziecko przejawia nieadekwatne zachowania do zaistniałej sytuacji.
Najbardziej dostrzegalnym wpływem jest wpływ „zewnętrzny”, gdzie mały widz naśladuje zaobserwowane wzory bez próby ich oceny.
Inne szkodliwe wpływy to zburzenia komunikowania się, oderwanie od realnego życia, kształcenie podatności na sugestie, indukcja zachowań agresywnych, fobii.
Jednak najsilniejszym czynnikiem prowadzącym do wystąpienia objawów nieprzystosowania społecznego jest alkoholizm rodziców, co znajduje potwierdzenie w danych MEN jak i innych. Obecność tej formy patologii społecznej w rodzinie niemal automatycznie skazuje dziecko na rozmaite stresy i frustracje, których konsekwencją są głębokie zaburzenia osobowości. Nadużywanie alkoholu przez rodziców wpływa na zakłócenie życia rodzinnego, narusza poczucie bezpieczeństwa, obniża poziom materialny. Wpływa to zatem nie tylko na zachowanie się ale także na obraz własnej osoby dziecka.
Niemal u wszystkich dzieci alkoholików stwierdza się zaburzenia nerwicowe, urazy, lęki, trudności w nauce, zaburzenia zachowania. Dodatkowo może zdarzyć się, że dzieci z takich domów będą szykanowane, upokarzane przez swoich rówieśników. U matek alkoholizm niekiedy łączy się z prostytucją. W takich przypadkach, dzieci są światkami demoralizujących scen. Bywa, Ze zmusza się dzieci do kradzieży czy namawia do czynów niemoralnych.
Małe dzieci są istotami bezbronnymi wobec zmian cywilizacyjnych, ciągle zmniejszanych środków finansowych na opiekę socjalną, pomoc rodzinom słabszym oraz na edukację. Nie mogą zmienić warunków w jakich żyją i rozwijają się, nie są w stanie walczyć o swoje prawa. Istnieje zatem konieczność zainicjowania konkretnych działań przez zaangażowaną, profesjonalną kadrę edukacyjno – psychologiczno – medyczną i socjalną. Konieczna jest wczesna interwencja psychopedagogiczna nastawiona na współpracę z całą rodziną i środowiskiem edukacyjnym dziecka.


Bibliografia:
1. A. Kamiński, Funkcje pedagogiki społecznej. Warszawa 1982.
2. A. Kozłowska, Dziecko agresywne. Przyczyny i możliwości pomocy. Warszawa 1998.
3. B. Mossakowska, Zespół dziecka maltretowanego. w: red. J. Bińczycka, Prawa dziecka. warszawa 1993.
4. E. Jaszczyn, Wpływ telewizji na rozwój dziecka. w: Wychowanie w przedszkolu. 1993, nr 6.
5. E. Marynowicz-Hetka, Dziecko w rodzinie problemowej. Pomoc w rozwoju. Warszawa 1987.
6. E. Pospiszyl, E. Zabczyńska, Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie. Warszawa 1985.
7. E. Pospiszyl, Przemoc w rodzinie. Warszawa 1994.
8. H. Kołakowska-Przełomiec, Środowisko rodzinne w świetle badań kryminologicznych. Wrocław 1978.
9. J. Gnitecki, J. Rutkowiak, Pedagogika i edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności. Warszawa – Poznań 1999.
10. J. Kopczyńska Sikorska, M.Szyszko, Sytuacja dzieci z rodzin ubogich – realia a potrzeby. w: Wychowanie w Przedszkolu. 1999, nr 2.
11. J. M. Wolińska, Agresywność młodzieży, problem indywidualny i społeczny. Lublin 2000.
12. L. Godzwon, Działania przedszkoli wobec przemocy w rodzinie. w: Wychowanie w Przedszkolu. 1999, nr 5.
13. L. Pytka, T. Zacharuk, Wielowymiarowa geneza zaburzeń przystosowania społecznego. w: red. T. Pilch, I.Leparczyk, Pedagogika społeczna. Warszawa 1995
14. red. A. Przecławska, W. Theiss, Pedagogika społeczna. Pytania o XXI wiek. Warszawa 1999.
15. red. A. Podsiad, A Szafrańska, Spojrzenie na współczesną rodzinę w Polsce w kontekście wskazań soborowych. Warszawa 1986.


Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie