Postawa twórcza jest determinowana przez wiele czynników zarówno wewnętrznych jak
i zewnętrznych. C. R. Rogers jako istotne warunki wewnętrzne wymienia: otwartość na doświadczenie, wewnętrzne źródło oceny oraz umiejętność bawienia się pojęciami
i ideami. Badacze podkreślają również znaczenie innych cech, takich jak: fantazja, humor, ciekawość, niezależność, pewność siebie, spontaniczność, dociekliwość, otwartość.
Ważną rolę w kształtowaniu postawy twórczej odgrywają też czynniki zewnętrzne,
a najistotniejsze z nich to: psychologiczne bezpieczeństwo (bezwarunkowa akceptacja twórczego człowieka) i psychologiczna wolność. W rozważaniach o twórczej osobowości nie można pominąć tez myślenia twórczego, zwanego też dywergencyjnym, czyli takim, które umożliwia wielokierunkowość poszukiwań rozwiązania danego problemu. Jego przeciwieństwem jest myślenie konwewrgencyjne, czyli inaczej zbieżne, które polega na poszukiwaniu tylko jednego rozwiązania problemu.
„TEST”, który opracowałam dla własnych potrzeb, posłużył mi do określenia liczby dzieci w grupie, które można by scharakteryzować jako jednostki twórcze. Miał też dać mi odpowiedź, czy wszystkie dzieci są zdolne do myślenia twórczego.
„TEST”
do badania myślenia twórczego u dzieci w wieku przedszkolnym
1. Powiedz, jak myślisz, do czego może służyć:
a) gazeta;
b) talerz;
c) widelec;
d) ołówek?
2. Powiedz, co by było gdyby:
a) słońce nagle przestało świecić;
b) nie byłoby widać kolorów;
c) na świecie wszystko byłoby kwadratowe?
3. Ułóż jak najwięcej rymów do podanych wyrazów:
a) Ola;
b) dama;
c) bratek.
INSTRUKCJA:
W przypadku pytań 1 i 2:
- za każdą nietypową, oryginalną odpowiedź przyznaje się 2 pkt.,
- za każdą odpowiedź zgodna z rzeczywistością (typową) przyznaje się 1 pkt,
- za brak odpowiedzi – 0 pkt.
W poleceniu trzecim, za podanie więcej niż dwóch wyrazów, przyznaje się 2 pkt, za jeden lub dwa wyrazy – przyznaje się 1 pkt, a za brak odpowiedzi – 0 pkt.
Max. Liczba punktów wynosi 20 punktów.
Przyjęłam, że skala oceny jest następująca:
- 0 – 5 pkt. – poziom niski;
- 6 – 14 pkt. – poziom przeciętny;
- 15 – 20 pkt. – poziom wysoki
Dzieci nie wiedziały o tym, że są w jakikolwiek sposób oceniane i to stanowiło warunek dobrej zabawy. Początkowo dzieci odpowiadały schematycznie, typowo i bez większej fantazji . W ciągu roku starałam się przeprowadzać wiele ciekawych zabaw, rozwijających twórcze myślenie. Dzieci zorientowały się, że każda odpowiedź jest dobra,
a im ciekawsza i nietypowa, tym lepiej, szybko podchwyciły reguły zabawy. Powtórzyłam ten test na koniec roku i gro dzieci okazało się twórczymi osobami, podawały ciekawe, oryginalne rozwiązania i bawiły się świetne. Myślę, że taka schematyczność w podawaniu odpowiedzi na początku roku świadczyć mogła o tzw. fiksacji funkcjonalnej (np. gazeta jest do czytania i już!), którą wpoili dzieciom dorośli. Często bowiem się zdarza, że blokujemy dziecięcą wyobraźnię, nie pozwalając im na fantazjowanie, układanie rymowanek niekoniecznie logicznych, z istniejących słów itp. Upominając dzieci, stale je poprawiając i strofując, żeby nie wymyślały, nie fantazjowały, hamujemy ich naturalne zdolności twórcze, tę spontaniczność i nietypowość, którą dorośli gdzieś po drodze zatracają. A szkoda… .
Ana Beatricz Świergolik
nauczyciel dyplomowany
Przedszkole Nr 14 w Tychach |
