Antonín Dvořák
Antonín DvořákAntonín Dvořák (Antonín Leopold Dvořák, Antonin Dworzak) (ur.
8 września
1841
, zm.
1 maja
1904
) –
czeski
kompozytor
i
dyrygent
okresu
romantyzmu
. Urodził się w Nelahozeves pod
Pragą
, studiował w Pradze i tu spędził prawie całe swoje życie z wyjątkiem lat
1892
-
1895
gdy objął stanowisko dyrektora
konserwatorium
w
Nowym Jorku
. Jest on obok
Bedřicha Smetany
czołowym przedstawicielem czeskiej muzyki narodowej. Był kompozytorem wszechstronnym: tworzył
symfonie
(najbardziej znana e-moll "Z Nowego Świata" op. 95 z
1893
),
kwartety smyczkowe
,
opery
,
poematy symfoniczne
,
pieśni
,
msze
, utwory fortepianowe oraz
koncert
- w tym najsłynniejszy Koncert wiolonczelowy h-moll op.104. Tak Brahms opisał koncert wiolonczelowy Dvořáka: "Gdybym wiedział, że wiolonczela jest zdolna do takich rzeczy, sam bym napisał ten koncert". BiografiaDom rodzinny w Nelahozevsi Antonín Dvořák urodził się i dorastał w miejscowości Nelahozevsi niedaleko
Pragi
. Jego ojciec, František był rzeźnikiem. W latach
1853
-
56
przebywał w miejscowości Zlonice, gdzie zaopiekował się nim miejscowy kantor i organista Antonín Liehmann, odkrywca jego talentu (grał na skrzypcach, fortepianie i organach). W wieku 16 lat przeniósł się do Pragi, by uczyć się gry na organach. Jednocześnie grał na altówce w orkiestrze Teatru Tymczasowego (późniejszego praskiego Teatru Narodowego) pod kierownictwem
Bedřicha Smetany
. Pomniki Dvořáka przed praskim Rudolfinum Bardzo wcześnie rozpoczął swoją działalność kompozytorską. Żona Dvořáka zwróciła się o ocenę prac męża do
Johannesa Brahmsa
, który polecił Dvořáka berlińskiemu wydawcy Simrockowi. To właśnie dla niego Dvořák napisał w
1878
pierwszą część Tańców Słowiańskich, która zyskała entuzjastyczne recenzje. Zajął się również dyrygenturą. W
1884
został zaproszony do
Londynu
, aby poprowadzić swoje Stabat Mater, dzieło wokalno-instrumentalne, napisane po śmierci jednej z córek. W
1891
w
Birmingham
miało miejsce prawykonanie Requiem pod dyrekcją kompozytora (czeska premiera miała miejsce w Národním divadle w Pradze w kwietniu
1892
). Dzięki licznym sukcesom Dvořák otrzymał doktorat w
Pradze
i
Cambridge
oraz w konserwatorium praskim, gdzie wychował wielu znakomitych czeskich kompozytorów (
Vítězslav Novák
, Josef Suk i inni). W
1892
Dvořák został zaproszony do
USA
. Założycielka Narodowego Konserwatorium w
Nowym Jorku
, Jeanette Thurber chciała pozyskać Dvořáka jako kierownika tejże instytucji. Początkowo wahający się kompozytor przyjął w końcu tę propozycję; w czasie pobytu w Stanach stworzył w
1895
dziewiątą symfonię, jedno ze swych najgłośniejszych dzieł. TwórczośćTwórczość Antonína Dvořáka jest syntezą muzyki epok klasycyzmu i romantyzmu. Siła i całkowita jednorodność oraz absolutna indywidualność są obecne przede wszystkim w orkiestracji i instrumentacji. Jego twórczy rozwój przebiegał w kilku etapach: pierwsze kompozycje wyrastały z fascynacji muzyką
Beethovena
i
Schuberta
, druga faza jego starań mieści się już w sferze osobistych odczuć, ujawniając swoiste podejście do percepowania muzyki ze strony formalnej i treściowej. Trzeci okres jest typowym ukłonem w stronę rodzimej tradycji muzycznej i zwrotem ku czeskim inspiracjom muzycznym (kantata Hymnus, Moravské dvojzpěvy). Szczególnego zabarwienia dodała muzyce Dvořáka dbałość o typowo słowiański charakter twórczości, którym wzbogacił światową muzykę. Podczas pobytu a Ameryce uległ inspiracjom muzyki murzyńskiej i indiańskiej, co objawiło się w jego IX Symfonii "Z nowego świata". W ostatnim okresie twórczości muzyka Dvořáka nabiera dojrzałego, indywidualnego kolorytu połączonego z inspiracjami czeskimi bajkami, podaniami i legendami, zwłaszcza ludowymi (opery "Diabeł i Kasia" - Čert a Káča, "Rusałka" -Rusalka). Muzeum Antonína Dvořáka w letnim pałacyku Amerika w Pradze Antonín Dvořák napisał 9 symfonii, kilka poematów symfonicznych, wielkie utwory instrumentalne (Tańce słowiańskie - Slovanské tance), utwory wokalne i wokalno - instrumentalne (Stabat Mater, Święta Ludmiła - Svatá Ludmila, Requiem, Te Deum), 5 uwertur koncertowych, wiele utworów kameralnych (w tym najsłynniejszy kwartet smyczkowy F-dur, tak zwany „Amerykański“), koncerty (skrzypcowy, wiolonczelowy i fortepianowy), pieśni (Pieśnie biblijne - Biblické písně), muzykę chóralną, utwory fortepianowe (fortepianowa wersja "Tańców słowiańskich", wersja orkiestrowa powstała później), 10 oper (najsłynniejsze: "Rusałka" - Rusalka, Jakobín, "Diabeł i Kasia" - Čert a Káča, "Dimitrij i Armida"). Czczony na całym świecie zmarł nieoczekiwanie w Pradze
1 maja
1904. Dokumenty i inne pamiątki pozostałe po kompozytorze (autografy, korespondencja, dokumenty, dzieła plastyczne, ówczesne fotografie, programy, plakaty), umieszczone są w Muzeum Antonína Dvořáka, które od momentu swojego powstania w
1932
roku znajduje się w barokowym letnim pałacyku Amerika w Pradze. Przegląd kompozycji (wybór)Twórczość Antonína Dvořáka jest bogata zarówno ze względu na swoją liczebność, jak i na szerokie spektrum występujących w nim form - liczy niemal 120 opusów, z których większość stanowią wielkie dzieła orkiestrowe i wokalno-instrumentalne oraz muzyczno-dramatyczne. Symfonie- I Symfonia c-moll „Zlonické zvony“,
1865
- II Symfonia B-dur, op. 4,
1865
- III Symfonia Es-dur, op. 10,
1873
- IV Symfonia d-moll, op. 13,
1874
- V Symfonia F-dur, op. 76,
1875
- VI Symfonia D-dur, op. 60,
1880
- VII Symfonia d-moll, "Londyńska", op. 70,
1885
- VIII Symfonia G-dur, op. 88,
1889
-
IX Symfonia e-moll, "Z Nowego Świata"
, op. 95,
1893
- Symfonia, „Neptun“,
1893
(niedokończona)
Dzieła wokalno - instrumentalne, oratoria, kantaty, msze- Hymnus Dědicové Bílé hory, op. 30,
1872
(przeredagowano w
1880
i
1885
)
- Stabat mater, op. 58,
1877
- Žalm 149, op. 79,
1879
(
1887
opracowanie na chór i orkiestrę)
- Svatební košile ("Ślubna koszula"), op. 69,
1884
- Svatá Ludmila ("Święta Ludmiła"), op. 71,
1886
- Msza D dur, op. 86,
1887
(wersja z partią organów),
1892
(z orkiestrą)
-
Requiem b-moll, op. 89
, op. 89,
1890
- Te Deum, op. 103,
1892
Opery- Alfred,
1870
- Král a uhlíř ("Król i węglarz"), 1871, 2.wersja - op. 14,
1874
- Tvrdé palice , op. 17,
1874
- Vanda, op. 25,
1875
- Šelma sedlák ("Chłop - szelma"), op. 37,
1877
- Dimitrij, op. 64,
1882
, 2.verze -
1894
- Jakobín, op. 84,
1888
,
1897
(částečně přepracováno)
- Čert a Káča ("Diabeł i Kasia"), op. 112,
1899
-
Rusalka ("Rusałka")
, op. 114,
1900
- Armida, op. 115,
1903
KoncertyPremiera koncertu fortepianowego g-moll op. 33 9 grudnia 1919, w wykonaniu: Viléma Kurza, Ilony Kurzovej, Czeskiej filharmonii pod dyrekcją Václava Talicha - Koncert A-dur na wiolonczelę i fortepian,
1865
- Romance f-moll na skrzypce i orkiestrę, op. 11,
1873
/
1877
- Koncert fortepianowy g-moll, op. 33,
1876
(rewizja
1919
)
- Koncert skrzypcowy a-moll, op. 53,
1879
(rewizja
1880
)
- Koncert h-moll na wiolonczelę i orkiestrę, op. 104,
1895
Poematy symfoniczne, utwory orkiestrowe i suity- Poemat symfoniczny (Rhapsodie a moll), op. 14,
1874
- Wariacje symfoniczne na orkiestrę, op. 78,
1877
- Rapsodia słowiańska, op. 45 (D dur, g moll, As dur),
1878
- Suita Czeska, op. 39,
1879
- Legendy, op. 59,
1881
- Uwertura husycka op. 67,
1883
- "Karnawał", Uwertura koncertowa op. 92,
1891
- Scherzo capriccioso, op. 66,
1883
- Suita A dur, op. 98B,
1895
- Wodnik, poemat symfoniczny wg ballady
Karela Jaromira Erbena
, op. 107,
1896
- Polednice, poemat symfoniczny wg ballady
Karela Jaromira Erbena
op. 108, 1896
- Zlatý kolovrat ("Złoty kołowrotek"), poemat symfoniczny wg ballady
Karela Jaromira Erbena
, op. 109, 1896
- Holoubek ("Gołąbek"), poemat symfoniczny na podstawie ballady K. J. Erbena, op. 110, 1896
- Píseň bohatýrská ("Pieśń bohaterska"), poemat symfoniczny op. 111,
1899
-
Tańce słowiańskie
- I część, op. 46,
1878
-
Tańce słowiańskie
- II część,op. 72,
1887
Muzyka kameralna- Kwintet smyczkowy G-dur, op. 77,
1875
- Kwintet fortepianowy A-dur, op. 81,
1887
- Kwintet smyczkowy Es-dur, op. 97,
1893
- Kwartet smyczkowy Es-dur "Słowiański", op. 51,
1879
- Kwartet smyczkowy F-dur "Amerykański", op. 96,
1893
- Kwartet smyczkowy As-dur, op. 105,
1895
Utwory fortepianowe- Silhouety, op. 8, 1879** Mazurky, op. 56,
1880
- Dumka a furiant, op. 12,
1884
- Poetické nálady, op. 85,
1889
- Suita A dur, op. 98,
1894
( później także w wersji na orkiestrę)
- Humoresky, op. 101 (najsłynniejsza nr 7, Ges dur)
- Tańce słowiańskie, op. 46 - I część, 1878
- Tańce słowiańskie, op. 72 - II część, 1886
- Legendy, op. 59, 1881
Pieśni i muzyka chóralna- Čtyři písně, op. 82,
1888
( nr 1 Kéž duch můj sám)
- Písně milostné, op.83,
1888
(nr 2 V tak mnohém srdci mrtvo jest)
- Biblické písně, op. 99,
1894
- Ave Maria, op. 19B,
1877
- Ave Maris Stella, op. 19B,
1879
- Moravské dvojzpěvy, op. 20 (sopran, tenor + fortepian),
1875
- Moravské dvojzpěvy, op. 29, 32 (sopran, alt + fortepian),
1876
- Moravské dvojzpěvy, op. 38 (sopran, alt + fortepian),
1877
- Kytice z českých národních písní, op. 41,
1877
- Z kytice národních písní slovanských, op. 43,
1878
- Pět sborů na texty litevských národních písní, op. 27,
1878
- Čtyři sbory, op. 29,
1876
- V přírodě, op. 63,
1882
Posłuchaj Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Antonín Dvořák":
II wiek
...
Klemens Maria Hofbauer
...
Cesarze rzymscy
...
1951
...
1925
...
1929
...
1962
...
1958
...
1964
...
1952
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Antonín Dvořák":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|