Inwazja na Grenadę - operacja wojskowa armii
Stanów Zjednoczonych
dokonana
25 października
1983
siłami 7 300 żołnierzy na
karaibskie
państwo wyspiarskie
Grenada
. Interwencja wojskowa
USA
,
Jamajki
i kilku mniejszych państw karaibskich była wywołana wojskowym zamachem stanu na
Grenadzie
i obawą o życie amerykańskich studentów przebywających wówczas na wyspie. Ponadto rząd
Stanów Zjednoczonych
dążył do usunięcia lewicowego rządu i likwidacji kubańskich wpływów.
Podłoże konfliktu
Grenada
uzyskała niepodległość w
1974
. Już w pięć lat potem,
13 marca
1979
, doszło do obalenia rządu
Erica Gairy’ego
- pierwszego premiera
Grenady
w historii wyspy. Zamach stanu został dokonany pod dowództwem
Maurice’a Bishopa
- lidera partii "New JEWEL Movement" ("NJM" albo "New Joint Endeavour for Welfare, Education and Liberation Movement"). Po objęciu władzy
Bishop
ustanowił nowy lewicowy rząd o orientacji
marksistowskiej
, który nawiązał bliską współpracę z
Kubą
oraz niektórymi państwami arabskimi. Pod rządami Bishopa
Grenada
rozpoczęła reformy ekonomiczno-społeczne głosząc rewolucyjny program oraz powołano ochotnicze formacje samoobrony terytorialnej. W
1979
w Point Salines rozpoczęto również we współpracy z
Kubą
budowę międzynarodowego lotniska mającego obsługiwać ruch turystyczny na wyspie. Według twierdzeń Pentagonu na podstawie rzekomo znalezionych dokumentów w trakcie inwazji lotnisko miało mieć militarny charakter. Podobno
Kubańczycy
planowali używać lotniska jako bazy przenoszącej zapasy dla ich oddziałów w
Afryce
, a Sowieci, jako przystanku paliwowego w drodze do
Nikaragui
. Ponadto w budowie miały brać udział również:
Irak
,
Libia
,
Syria
oraz
Algieria
. Nigdy nie udało się jednak potwierdzić tych danych służących potrzebie usprawiedliwienia interwencji.
W
1981
administracja
Reagana
poinformowała Bishopa, że jego powiązania z Kubą stanowią zagrożenie dla pokoju w regionie
Karaibów
. Rząd amerykański oskarżył
Grenadę
o budowanie ośrodków, które zapewniały wzrost znaczenia militarnego państw komunistycznych, a także o udział w transporcie broni dla partyzantów w
Ameryce Środkowej
.
Im bardziej stosunki
Grenady
ze
Stanami Zjednoczonymi
pogarszały się, tym owocniejsza stała się współpraca
Bishopa
z
Kubą
. Jednocześnie administracja
Reagana
starała się zdyskredytować lewicowy rząd Grenady zarzucając mu popadanie w zależność od
ZSRR
, co było zupełnie nieprawdziwe. Do takich informacji należało m.in. podanie w
maju
1980
, iż Sowieci otrzymają pozwolenie na lądowanie swoich samolotów zwiadowczych dalekiego zasięgu
Tu-95
na nowym lotnisku, kiedy tylko zostanie wybudowane. W
1982
z kolei rozeszły się pogłoski, iż
ZSRR
podarowało Grenadzie długoterminowy kredyt finansowy na budowę stacji naziemnej, która miała być połączona z sowieckim satelitą komunikacyjnym. Wskutek tych oskarżeń administracja prezydenta
Reagana
nałożyła na
Grenadę
sankcje ekonomiczne.
Przewrót i masakra cywilów
W lecie
1983
"NJM" rozpadła się na dwie frakcje. Frakcja
Bishopa
była niezadowolona z dotychczasowych postępów i chciała nawiązania bliższych stosunków z Zachodem (głównie państwami europejskimi) przy zachowaniu lewicowej orientacji politycznej i przyjaznych stosunków z Kubą. Druga, której przewodził wicepremier –
Bernard Coard
, deklarowała zamiary przyspieszenia konwersji kraju w model
komunistyczny
. Frakcja Bishopa w przeciwieństwie do frakcji Coarda cieszyła się poparciem ludności, ale frakcja Coarda zdobyła większe wpływy w części armii; Kuba i ZSRR nie ingerowały w ten konflikt (aczkolwiek teoretycznie politycznie była im bliższa frakcja Coarda, to pragmatycznie preferowały raczej frakcję Bishopa z uwagi na jej poparcie wśród ludności).
Frakcja Coarda postanowiła postawić Kubę i ZSRR przed faktem dokonanym, co doprowadziło do wydarzeń z
13 października
1983
, kiedy grupa ta w wyniku zamachu stanu przejęła władzę od Bishopa i umieściła go w areszcie. Jednakże brak poparcia ze strony Kuby (i ZSRR) dla tego działania spowodował, że Coard polecił uwolnić Bishopa. Bishop stanął na czele wielkiej demonstracji ludności w
St. George's
- stolicy
Grenady
; demonstranci domagali się rezygnacji Coarda. Wtedy na rozkaz Coarda doszło do zbrojnej interwencji części Ludowej Armii Rewolucyjnej (PRA), w wyniku której zastrzelonych zostało około 50 cywilów (kilkuset odniosło rany), a także został ponownie schwytany (i szybko rozstrzelany) Bishop (oraz kilkunastu jego zwolenników). Gubernator Generalny Grenady, reprezentujący Królową Brytyjską – Paul Scoon - został umieszczony w areszcie domowym. Ekipa Coarda ponownie zwróciła się o oficjalne poparcie do Kuby i ponownie uzyskała odmowę (Kubańczycy budujący lotnisko otrzymali polecenie całkowitej nieinterwencji). Wtedy rządząca ekipa zerwała wszelkie kontakty ze światem.
Amerykańscy studenci czekający w lotniskowym terminalu na ewakuację z wyspy przez swe wojsko podczas operacji "Urgent Fury"
Organizacja Państw Wschodnich Karaibów (OECS) zaapelowała do
Stanów Zjednoczonych
,
Barbados
oraz
Jamajki
o pomoc wojskową. Ponadto na
Grenadzie
przebywało ponad 200
amerykańskich
studentów, uczących na Uniwersytecie św. Jerzego.
Departament Stanu USA
poprosił o zezwolenie na ewakuację studentów i obcokrajowców. Odmowa ewakuacji ze strony junty, została uznana jako bezpośredni powód do podjęcia działań militarnych.
Inwazja
Plan inwazji na Grenadę, upubliczniony w ostatnich latach
Operacja pod kryptonimem "Urgent Fury" rozpoczęła się
25 października
1983
o godzinie 5.00. Była to pierwsza poważna operacja
armii amerykańskiej
od czasu
wojny wietnamskiej
. W działaniach wzięło udział 7 000 żołnierzy
Stanów Zjednoczonych
(reprezentujących zarówno wojska lądowe, jak i piechotę morską) oraz kolejnych 300 w ramach OECS. Przeciwko sobie mieli:
- 1500 słabo uzbrojonych żołnierzy Ludowej Armii Rewolucyjnej, z których część podjęła walkę (pozostali nie chcieli walczyć dla ekipy Cowarda);
- grupę 722
Kubańczyków
[3], którzy dysponowali uzbrojeniem pochodzącym z Kuby i przeznaczonym pierwotnie dla armii grenadyjskiej (Kubańczycy nie wydali tego uzbrojenia z powodu przewrotu Coarda i oczekiwania na rozstrzygnięcia polityczne). Słabością Kubańczyków był brak jednoznacznych rozkazów — otrzymali oni wcześniej wytyczne nakazujące im w przypadku obcej interwencji wspierać zbrojnie rząd Bishopa, ale później dostali także polecenie nieinterweniowania ani za ani przeciw Coardowi. Podczas interwenci nie mogli wskutek odcięcia łączności otrzymać nowych rozkazów, więc w rezultacie początkowo walczyli z Amerykanami, ale dość szybko się poddali.
Oddziały interwencyjne napotkały początkowo stosunkowo silny opór żołnierzy Ludowej Armii Rewolucyjnej i oddziałów kubańskich. Później jednak żołnierze grenadyjscy zaczęli coraz mniej chętnie walczyć, a Kubańczycy się poddali następnego dnia. Amerykanie przeprowadzili desant na stare oraz nowe lotnisko w Point Salines oraz uwolnili Gubernatora Generalnego Grenady – Paula Scoona. Około 19.00 na plażach wylądowali
Marines
z ciężkim sprzętem. Amerykańscy oficerowie nie dawali sobie rady ze świetnie znającymi teren niedużymi grupkami obrońców — błędem Amerykanów było „przesycenie” terenu walki zbyt dużą liczbą żołnierzy przez co nie mogli ich efektywnie użyć; innym błędem Amerykanów była zła wstępna struktura dowodzenia [4]. Przez całą noc aż do południa następnego dnia trwały walki z Kubańczykami oraz niedobitkami grenadyjskiej armii. Ludność Grenady początkowo odniosła się do interwencji obojętnie (oddziały paramilitarne nie podjeły walki w obronie znienawidzonego Coarda, podobnie walki nie podjęli ci żołnierze grenadyjscy, którzy popierali Bishopa), a później zaczęła współpracę z Amerykanami — coraz częściej zdarzały się przypadki wydawania im próbujących się ukrywać żołnierzy grenadyjskich popierających Coarda.
Bilans strat
Bilans strat wynosi 19 zabitych oraz 116 rannych żołnierzy amerykańskich. Grenada straciła: 45 żołnierzy zabitych, co najmniej 24 zabitych cywilów i dalszych 358 rannych. Zginęło również 25 kubańskich wojskowych, 59 było rannych, natomiast 638 wzięto do niewoli.
Przypisy
- ↑ Status Kubańczyków był złożony. Formalnie byli to cywilni robotnicy, technicy i inzynierowie, ale faktycznie byli to w zdecydowanej większości świeżo zdemobilizowani żołnierze i oficerowie kubańskich jednostek saperskich, a ich organizacja bardziej przypominała oddział wojskowy niz cywilną ekipę budowlaną, jednakże nie dysponowali oni uzbrojeniem (wykorzystali broń dostarczoną armii Grenady przez Kubę).
- ↑
Ronald H. Cole, 1997, Operation Urgent Fury: The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada 12 October - 2 November 1983 Joint History Office of the Chairman of the Joint Chiefs of Staff Washington, DC
, p.6, p.26, p. 62.] (Retrieved November 9, 2006).
- ↑ Formalnie cywilów, ale faktycznie świeżo zdemobilizowanych saperów.
- ↑ Dowództwo sprawował Metcalf, który będąc admirałem w przypadku działań na lądzie przeważnie wcielał w życie sugestie Schwarzkopfa, który z kolei był tylko jego „doradcą”; podczas nieobecności Metcalfa Schwarzkopf nie mógł wydawać formalnych rozkazów i np. wysłanie śmigłowców po studentów wymusił grożąc sądem wojennym dowódcy śmigłowców. Później Schwarzkopf został mianowany zastępcą Metcalfa.
Zobacz też
Bibliografia
- Ronald H. Cole, 1997, Operation Urgent Fury: The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada 12 October - 2 November 1983.
- Włodzimierz Kalicki, Lecimy po studentów!, Zdarzyło się wczoraj,
Gazeta Wyborcza
.