Mściwój II
Mściwój IIMściwój II, Mszczuj II, Mestwin II (ur. ok.
1220
, zm.
25 grudnia
1294
), książę
świecki
od ok.
1250
i
gdański
od
1270
. Biografia Pod opieką ojca (ok. 1220-1250)Mściwoj II był najstarszym synem
księcia pomorskiego
Świętopełka II
i Eufrozyny o dyskusyjnym pochodzeniu.[1] Po raz pierwszy w dokumencie Świętopełka występuje w
1231
r. Od najmłodszych lat był przygotowywany przez ojca do objęcia rządów na Pomorzu, aktywnie uczestnicząc w jego wojnach z
Krzyżakami
,
książętami wielkopolskimi
Przemysłem I
i
Bolesławem Pobożnym
i
kujawskim
Kazimierzem
. W
1243
r. Świętopełk II został zmuszony oddać swojego syna Mściwoja jako zakładnika Krzyżakom, co miało stanowić gwarancję zachowania pokoju. W niewoli krzyżackiej, na terenie ich posiadłości w
Austrii
Mściwój przebywał aż do
1248
r.[2] Mściwój II samodzielnym księciem świeckim (ok. 1250-1266)W nieznanym bliżej momencie prawdopodobnie tuż po powrocie z niewoli Mściwoj otrzymał od ojca w zarząd dzielnicę
świecką
, fakt ten wiązał się zapewne z zawartym około
1250
r. małżeństwem z Judytą[3]. Mimo poprawnych stosunków łączących Mściwoja z ojcem, czego dowodem jest wspólne wystąpienie w
1255
r. przeciwko książętom wielkopolskim zakończonym krótkotrwałym co prawda zajęciem
Nakła
[4], z nieznanych przyczyn stosunki ich łączące do najlepszych nie należały (wyróżniał on młodszego brata Mściwoja -
Warcisława II
), skoro w
1264
r. ten ostatni zawarł z
księciem zachodniopomorskim
Barnimem I
układ w
Kamieniu
, na mocy którego przekazywał on dzielnicę świecką Barnimowi z prawem zachowania dożywocia, zastrzegając jednocześnie prawa do ewentualnego spadku po ojcu i bracie. W tajnym tym z pewnością układzie chodziło o zapewnienie poparcia Barnima w spodziewanej po śmierci ojca wojnie domowej [5]. Śmierć Świętopełka. Wojna domowa na Pomorzu Gdańskim i walki z Brandenburgią (1266-1273)
10 stycznia
1266
r. zmarł Świętopełk II[6]. Pozostawił on do podziału między swoich synów Mściwoja i Warcisława całość
Pomorza Gdańskiego
z wyjątkiem ziemi
tczewskiej
znajdującej się w
1266
r. w rękach stryja książąt
Sambora
i być ziemi
białogardzkiej
rządzonej przez drugiego stryja
Racibora
. Luki w źródłach nie pozwalają jednak z całą pewnością stwierdzić, jak przebiegała linia podziału. Pewne jest tylko, że młodszy Warcisław otrzymał stolicę Pomorza
Gdańsk
wraz przynależną do grodu ziemią. Być może już wówczas Warcisław panował także w ziemi białogardzkiej .[7] Mściwoj oprócz otrzymanej już wcześniej ziemi świeckiej otrzymał prawdopodobnie ziemię
słupską
i
sławieńską
wraz z formalnym zwierzchnictwem nad Pomorzem Gdańskim[8]. Śmierć Świętopełka usiłowali wykorzystać książę szczeciński Barnim i Krzyżacy. Zwłaszcza atak tego pierwszego zagroził stanowi posiadania obu braci, gdyż Barnimowi udało się wówczas zagarnąć Sławno wraz z okręgiem [9]. Ostatecznie ze stratą Sławna przyszło się Świętpełkowicom tymczasowo pogodzić, gdyż toczyli oni aż do początku
1268
r. drobne utarczki z Krzyżakami.
1 kwietnia
1269
r. Mściwój II na zjeździe w
Choszcznie
zdecydował się złożyć
hołd lenny
margrabiom brandenburskim
Janowi II
,
Ottonowi IV
oraz
Konradowi
pochodzącym z askańskiej linii na
Stendal
.[10] Także w tym przypadku nie znamy powodów tak radykalnego posunięcia Mściwoja. Możemy tylko podejrzewać, że chodziło o znalezienie sojusznika, który umożliwiłby siłowe zjednoczenie Pomorza Gdańskiego. [11] Jakie by nie były jego powody porozumienie z Brandenburgią nie przyniosło Mściwojowi spodziewanych efektów, gdyż wywołało ono bunt rycerstwa świeckiego, oraz zbrojne wystąpienie brata Warcisława i stryja Sambora II. Mimo tak niekorzystnej sytuacji księciu udało się jednak zająć za pomocą nieznanych sił (być może właśnie dzięki pomocy Brandenburgii) z zaskoczenia stolicę księstwa Warcisława – Gdańsk. Zdrada części otoczenia i uwięzienie Mściwoja przez Warcisława i Sambora spowodowała jednak, że najstarszy syn Świętopełka znalazł się o krok od całkowitej klęski[12]. W niewoli Mściwój II nie przebywał długo, gdyż już w
1270
r. przebywał on na wolności, którą odzyskał zapewne za zwrot Warcisławowi Gdańska. Wymuszonemu układowi Mściwój nie zamierzał się jednak podporządkowywać i chcąc zabezpieczyć swój stan posiadania wydał stolicę Pomorza margrabiemu
Konradowi
, zawierając jednocześnie układ sojuszniczy z księciem wielkopolskim Bolesławem Pobożnym [13]. Przystąpienie po stronie Mściwoja Bolesława Pobożnego radykalnie zmieniło układ sił na Pomorzu. Warcisław zdecydował się wówczas udać po pomoc do Krzyżaków i księcia inowrocławskiego
Siemomysła
. Na
Kujawach
znalazł się zresztą wkrótce także Sambor II pokonany (przejściowo uwięziony) i usunięty z księstwa tczewskiego przez Bolesława Pobożnego[14]. W
1271
r. podczas pobytu w należącym wówczas do Kujaw
Wyszogrodzie
zmarł niespodziewanie Warcisław II[15]. Jego śmierć uczyniła Mściwoja faktycznym panem Pomorza Gdańskiego (z wyjątkiem Gdańska znajdującego się w rękach margrabiego Konrada), co w połączeniu z opanowaniem Kujaw inowrocławskich przez oddziały Bolesława Pobożnego i Mściwoja, wspieranych przez opozycję niechętną Siemomysłowi (Mściwój II otrzymał za udział w konflikcie kasztelanię wyszogrodzką) i neutralnością Krzyżaków uczyniło sytuację księcia pomorskiego komfortową [16]. Uspokojenie sytuacji na granicy z Kujawami i zakonem skłoniły Mściwoja do zażądania od Brandenburgii zwrotu dzierżonego przez nich Gdańska. Margrabia Konrad wbrew wcześniejszym uzgodnieniom nie zamierzał jednak rezygnować z łatwego, jak mu się wydawało łupu i łamiąc układ w Choszcznie chciał przyłączyć jak największą część Pomorza do Brandenburgii [17]. Początkowo Mściwój chciał odzyskać Gdańsk własnymi siłami i dopiero kiedy to okazało się niemożliwe wezwał na pomoc Bolesława Pobożnego, który przybywszy pod gród niespodziewanie już w po pierwszym szturmie go zajął[18]. Wojna z Brandenburgią zakończyła się ostatecznie na początku
1273
r. rezygnacją margrabiów z Gdańska[19]. Rządy Mściwoja II w dobie ścisłej współpracy z księciem wielkopolskim Bolesławem Pobożnym (1273-1279)Po odzyskaniu Gdańska na miasto i popierających Brandenburgię mieszczan spadły represje książęce, na skutek których stracili on na kilka dziesięcioleci możliwość wpływania na politykę panujących względem miasta. Represje polegały na konfiskacie majątków mieszczan zamieszanych w zdradę oraz rozebraniem murów miejskich. Nie chcąc jednak podcinać roli ekonomicznej miasta Gdańsk zachował wszystkie swoje przywileje oraz samorząd[20]. W
1273
r. Mściwój zdecydował się na krok, który wobec jego wcześniejszych doświadczeń na tym polu wydaje się zupełnie niezrozumiały. Zdecydował się mianowicie na ponowne złożenie hołdu lennego brandenburczykom, tym razem z ziemi słupskiej i utraconej u progu panowania na rzecz Pomorza Zachodniego ziemi sławieńskiej. Układ lenny został poparty sojuszem z margrabiami skierowanym przeciwko wszystkim wrogom z wyjątkiem Bolesława Pobożnego[21].
6 kwietnia
około
1275
r. zmarł w posiadłościach krzyżackich w
Grecji
na wyspie
Rodos
były książę białogardzki Racibor [22]. Trzy lata później
30 grudnia
1278
r. zmarł także drugi ze stryjów Mściwoja – Sambor II[23]. Ich śmierć w prawdzie umocniło fakt zjednoczenie Pomorza w rękach Mściwoja, gdyż został on jedynym przedstawicielem dynastii Subisławowiczów, sprawę mocno jednak skomplikował fakt, że obaj stryjowie, choć nie zostawili męskich następców [24] zdecydowali się przekazać prawa do posiadanych przez siebie księstw: tczewskiego, białogardzkiego i lubiszewskiego zakonowi krzyżackiemu. W
1278
r. Mściwój II zdecydował się wesprzeć Bolesława Pobożnego w jego kampanii przeciwko Brandenburgii. Tym razem książę pomorski wytrwał w kampanii, co przyniosło odzyskanie wielkopolskich strat na rzecz Brandenburczyków. Śmierć w kwietniu
1279
r. Bolesława Pobożnego nie zahamowała współpracy wielkopolsko-pomorskiej, co więcej nie mający męskiego następcy Mściwój zdecydował się na dalsze pogłębianie sojuszu z Wielkopolską w osobie bratanka Bolesława –
Przemysła II
. Pogłębienie sojuszu z Wielkopolską. Układ w Kępnie (1279-1294)W
1280
r. Mściwój II zdecydował się na unormowanie stosunków z Kujawami inowrocławskimi rządzonymi od
1278
r. ponownie przez księcia Siemomysła. Zawarty wówczas układ w Rzepce zapewnił księciu pomorskiemu dożywotnie panowanie w kasztelanii wyszogrodzkiej[25]. Tymczasem z pretensjami względem Mściwoja z tytułu zapisów Racibora i Sambora II wystąpił zakon krzyżacki. [26] Sprawa została oddana do rozstrzygnięcia
papieżowi Marcinowi IV
. Ten z kolei zlecił ją przeprowadzenie śledztwa swojemu legatowi Filipowi z Fermo. Mściwój II chcąc uniknąć wyroku zaocznego, który mógłby być bardziej surowy udał się z początkiem stycznia do Wielkopolski, chcąc z bliska obserwować rozwój procesu, który miał się odbyć w należącym do diecezji wrocławskiej
Miliczu
. Najpóźniej
7 lutego
1282
r. książę pomorski przybył do nadgranicznego
Kępna
[27], gdzie zapewne odbyły się polityczne rozmowy między Mściwojem i możnymi pomorskimi z jednej strony a Przemysłem II i możnymi wielkopolskimi z drugiej.[28] Ich rezultatem był dokument wydany w Kępnie w dniu
15 lutego
1282
r., który miał w niedalekiej przyszłości doprowadzić do zjednoczenia Pomorza Gdańskiego z Wielkopolską[29]. Trwają spory historyków charakter umowy kępińskiej. Według jednych (Balzer, Wojciechowski[30]) był do klasyczny
układ o przeżycie
, w którym ten kto przeżyje partnera umowy dziedziczy jego terytoria[31]. Według innych (Kętrzyński, Baszkiewicz, Zielińska, Nowacki, Swieżawski) miał to być układ jednostronny – darowizna za życia Mściwoja II względem Przemysła II (tzw. donatio inter vivos)[32]. Został więc Przemysł II już w roku
1282
formalnie księciem pomorskim, jednak na czas życia swego darczyńcy ustąpił mu swoje prawa. Jak każdy akt prawny umowa kępińska wymagała akceptacji społeczeństwa (w praktyce możnowładztwa i rycerstwa) obu dzielnic. Do spotkania elit wielkopolsko-pomorskich doszło
13
, lub
15 września
1284
r. w
Nakle
, gdzie potwierdzono w pełni prawa Przemysła względem Pomorza Gdańskiego[33]. Integracja Pomorza z Wielkopolską nie była wyłącznie decyzją Przemysła i Mściwoja. Nominacje na urzędy pomorskie dla możnych wielkopolskich świadczą, że także oni byli żywotnie zainteresowani ścisłą integracją obu dzielnic[34]. Wyrok w sprawie sporu z Krzyżakami zapadł wkrótce po układzie w Kępnie
18 maja
1282
r. w położonym w księstwie wrocławskim
Miliczu
. Był on kompromisowy – Mściwój został zmuszony do oddania Krzyżakom tylko ziemi
gniewskiej
i kilku wsi na
Żuławach
. Jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę fakt, że Krzyżacy uzyskali te nabytki w drodze pokojowej, bez zaangażowania militarnego, to ugodę milicką należy uznać za sukces Krzyżaków[35]. Po zawarciu układu kępińskiego stosunki pomorsko-wielkopolskie uległy dalszemu zacieśnieniu. Oba księstwa nie tylko prowadziły wspólną politykę zagraniczną, ale także ważniejsze sprawy wewnętrzne odbywały się za obopólną zgodą możnych z obu dzielnic. Przy czym od początku daje się zauważyć znaczna przewaga Wielkopolski[36]. Do ważniejszych zjazdów wielkopolsko-pomorskich doszło w
Nakle
w
1284
r.[37], w
Słupsku
w
1287
r., w Rzepce
14 maja
1288r
[38], czy w ponownie w Nakle w
1291
r. Szczególnie ważny dla dalszym losów Pomorza był zjazd w Słupsku
23 listopada
1287
r., gdzie oprócz Przemysła i Mściwoja zjawił się książę szczeciński
Bogusław IV
. Książęta zawarli wówczas przymierze skierowane przeciwko każdemu przeciwnikowi, a zwłaszcza przeciwko agresywnej polityce Brandenburgii i władcy
rugijskiego
Wisława II
. Porozumienie gwarantowało Bogusławowi IV i dynastii
Gryfitów
objęcie
Pomorza Gdańskiego
w przypadku bezpotomnych zgonów Mściwoja Pomorskiego i Przemysła Wielkopolskiego[39]. Ponadto w znaczący sposób przyczyniło się do pogorszenia na jakiś czas stosunków z rządzącą w Brandenburgii dynastią askańską[40]. Przymierze to zostało następnie potwierdzone na spotkaniu w Nakle w sierpniu
1291
r.[41] Choroba i Śmierć Mściwoja II. Objęcie władzy na Pomorzu przez Przemysła II (1294)Wiosną
1294
r. Mściwój II odwiedził Przemysła II w Wielkopolsce i był to ostatni przejaw aktywności politycznej pomorskiego księcia. W czerwcu tegoż roku nastąpiła rewizyta na Pomorzu księcia wielkopolskiego, gdzie m.in. zatwierdzał w
Słupsku
dokumenty księcia pomorskiego[42]. Szybko pogarszający się stan zdrowia Mściwoja skłonił Przemysła II do ponownej wizyty na Pomorzu jesienią 1294 r.[43]. Nie mamy jednak pewności, czy Przemysł był przy Mściwoju, kiedy ten umierał
25 grudnia
1294
r. w Gdańsku. W każdym razie rządy w dzielnicy przejął on bez żadnych przeszkód. Ostatni książę pomorski z rodzimej dynastii został pochowany w opactwie Cystersów w
Oliwie
. Jego grobowiec nie zachował się do dnia dzisiejszego [44]. Śmierć Mściwoja II zamyka na Pomorzu Gdańskim, krótki okres jego samodzielności politycznej. Odtąd Pomorze Gdańskie będzie stanowić tylko część większych jednostek terytorialnych. Wewnętrznie rządy Mściwoja na Pomorzu przezwyciężyły niebezpieczeństwo podziałów dzielnicowych. Oparcie się zaś na rycerstwie i możnowładztwie, w tym także na przybyszach z ościennych dzielnic, zwłaszcza z
Wielkopolski
i
Kujaw
pozwoliło zaś księciu zachować decydujący wpływ na rządy. Jedynym negatywnym aspektem, była zgoda Mściwoja na połączenie od
1287
r. w jednym ręku - wojewody
Święcy
urzędów palatyna gdańskiego i słupskiego, co z czasem doprowadziło do nadmiernego wzrostu znaczenia rodu Święców. Za rządów Mściwoja II doszło również do wzmocnienia i rozbudowy administracji terytorialnej. Do powstania nowych kasztelanii doszło w
Pucku
i
Chmielnie
[45]. Mściwój II był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była od ok.
1250
r. Judyta, córka Dytryka I hrabiego Brenny i Wettinu. Zmarła ona po
1275
r. Drugą żoną została od ok.
1275
r.
Eufrozyna opolska
, córka księcia opolsko-raciborskiego
Kazimierza
, wdowa po księciu kujawskim
Kazimierzu
, matka m.in. Władysława Łokietka. Małżeństwo to rozpadło się i zakończyło rozwodem w
1288
r. Ostatnią, trzecią żoną księcia pomorskiego została
26 sierpnia
1288
r. nieznanego pochodzenia Sulisława, będąca wcześniej zakonnicą w klasztorze Premonstratensek w Słupsku. Sulisława zmarła po
1292
r. Ze związków tych Mściwój doczekał się wyłącznie córek Katarzyny, urodzonej przed
1255
r., wydanej ok.
1269
r. za księcia meklemburskiego na Parchimie Przybysława II, zmarłej po
1312
r.[46] oraz Eufemii, urodzonej ok. 1260 r., wydanej za mąż ok. 1272/1273 r. za Adolfa hrabiego Holsztynu, zmarłej w 1317 r.[47]. Władcy
Pomorza gdańskiego
z
dynastii Sobiesławiców
(z uwzględnieniem podziałów dzielnicowych). Genealogia1 Judyta Wettin ur. ? zm. po 1275 OO ok. 1250 | 2
Eufrozyna opolska
ur. ok. 1229 zm. 4 XI 1292 lub 1293 OO ok. 1275 | Mściwój II ur. ok. 1220 zm. 25 XII 1294 | 3 Sulisława ur. ? zm. po 1292 OO 26 VIII 1288 | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 1 | | | | | | | | 1 | Katarzyna ur. przed 1255 zm. po 1312 | | | | Eufemia ur. ok. 1260 zm. 1317 |
Uwaga! Kursywą podano filiację niepewną. Przypisy- ↑ Norbert Mika, Imię Przemysł w wielkopolskiej linii Piastów. Niektóre aspekty stosunku książąt wielkopolskich z Czechami do połowy XIII wieku, w: Przemysł II. Odnowienie Królestwa Polskiego pod red. J. Krzyżaniakowej, Poznań 1997, s. 247-255, uprawdopodobnił pogląd, iż Eufrozyna pochodziła z bocznej linii czeskich
Przemyślidów
i była córką księcia morawskiego Świętopełka. Dawniejsza literatura uważała iż pochodzenie Eufrozyny było nieznane względnie pochodziła ona z dynastii
Piastów
lub Raciborowiców sławieńskich, por. Kazimierz Jasiński, Jeszcze o Zwinisławie żonie Mszczuja I,Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 16 (1950), s. 85, przyp. 8 oraz Gerard Labuda, Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny zachodniej, t. III, Poznań 1975, s. 314-316.
- ↑ Kazimierz Jasiński, Gdańsk w okresie samodzielności politycznej Pomorza Gdańskiego w: Historia Gdańska, t.I. s. 273-274, por. Aleksander Swieżawski, Przemysł II. Król Polski, Warszawa 2006, s. 87.
- ↑ Pewną wiadomością, że Mściwój posiadał własną dzielnicą dysponujemy z
1264
r., choć już w momencie małżeństwa z Judytą czyli około
1250
należałoby się spodziewać, że Mściwój został samodzielnym władcą, choć z pewnością nadal w pełni współpracował on z ojcem, por. tamże, s. 275, Aleksander Swieżawski, Przemysł II ..., s. 87, przesuwa moment wydzielenia dzielnicy Mściwojowi na ok. 1260 r.
- ↑ Wywołało to krótkotrwałą wojnę wielkopolską-pomorską zakończoną w połowie
1256
r. rezygnacją Świętopełka z Nakła, por. Gerard Labuda, Zwycięstwo ustroju wczesnofeudalnego na Pomorzu Wschodnim (1120-1310), w: Historia Pomorza, t. I, do roku 1466, Poznań 1972, s. 529
- ↑ Być może było właśnie odwrotnie i zawarty wcześniej układ w Kamieniu spowodował, że Świętopełk obawiając się, że Mściwoj po jego śmierci siłą usunie Warcisława, zaczął faworyzować młodszego syna, por. Aleksander Swieżawski, Przemysł II ... , s. 87.
- ↑ Włodzimierz Dworzaczek, Genealogia, tabl. 17
- ↑ Nie ma pewności, kiedy panujący tam wcześniej Racibor został usunięty z ziemi białogardzkiej. Po raz ostatni z tytułem księcia występuje w
1262
r. na dokumencie Świętopełka. W
1268
r. w Białogardzie dowodnie panuje już Warcisław, por. K. Jasiński, Gdańsk w okresie ... , s. 283.
- ↑ Kazimierz Jasiński, tamże, s. 284, przypuszcza, że Warcisław mógł oprócz ziemi gdańskiej otrzymać również Słupsk i Sławno. Miało to zabezpieczyć młodszego z braci przed ewentualną akcją Mściwoja.
- ↑ J. Spors, Dzieje polityczne ziem ..., s. 120. Według Aleksandra Swieżawskiego, Przemysł II ..., s. 87, Sławno Mściwój stracił dopiero w
1269
r. a akcja Barnima I była odpowiedzią na układ księcia pomorskiego z
Brandenburgią
z tegoż roku. Patrz dalej.
- ↑ Gerard Labuda, Zwycięstwo ustroju ... , s. 530-531, Kazimierz Jasiński, Zapis Pomorza przez Mszczuja w roku
1282
, Przegląd Zachodni, 1952, nr 5-6, s. 180.
- ↑ Por. Kazimierz Jasiński, Gdańsk w okresie ... , s. 284-285.
- ↑ Tamże, s. 285-287, por. Kronika wielkopolska, Warszawa 1965, s. 292.
- ↑ Aleksander Swieżawski, Przemysł II ..., s. 87-88, por. Kronika wielkopolska ... , s. 292-293.
- ↑ Gerard Labuda, Zwycięstwo ustroju ..., s. 531.
- ↑ Kronika wielkopolska ... , s. 293.
- ↑ Aleksander Swieżawski, Przemysł II ... , s. 88.
- ↑ por. Kazimierz Jasiński, Gdańsk w okresie ... , s. 293-295.
- ↑ Kronika wielkopolska ... , s. 293-295.
- ↑ Z nieznanych przyczyn Mściwoj zawarł wówczas z Brandenburgią pokój bez uzgodnienia tego kroku z sojusznikiem wielkopolskim. Ciągłe zagrożenie ze strony sąsiadów skłoniły jednak zarówno Mściwoja, jak i Bolesława do kontynuowania pokojowej współpracy i sojuszu por. Kazimierz Jasiński, Gdańsk w dobie ... , s. 300.
- ↑ Kazimierz Jasiński, Gdańsk w dobie ścisłego sojuszu wielkopolsko-pomorskiego. Przyłączenie Pomorza Gdańskiego do Wielkopolski, w: Historii Gdańska, t. I do roku 1454 r. pod red. Edmunda Cieślaka, Gdańsk 1985, s. 298-299, por. Henryk Samsonowicz, Tło gospodarcze wydarzeń 1308 roku na Pomorzu Gdańskim, Przegląd Historyczny, R. 63, 1965, s. 208.
- ↑ Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. I, nr 452. Być może był to układ skierowany przeciwko księciu rugijskiemu Wisławowi. Późniejsze dobre stosunki margrabiów z Wisławem od którego zresztą w
1277
r. kupili ziemię sławieńską przekreśliły jego postanowienia, por. Kazimierz Jasiński, Gdańsk w dobie ... , s. 300.
- ↑ Jan Powierski, Racibor (około 1214-ok.1275), książę pomorski na Białogardzie, Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 386
- ↑ Włodzimierz Dworzaczek, Genealogia, tablica 17, z kolei Błażej Śliwiński, Sambor II (zm. między 1276 a 1278), książę lubiszewski i tczewski na Pomorzu Gdańskim, PSB, t. XXXIV, Wrocław 1992-1993,s. 406, twierdzi że Sambor zmarł
30 grudnia
pomiędzy
1276
a
1278
r.
- ↑ Sambor miał wprawdzie syna Sobiesława III, lecz zmarł on jeszcze w
1253
r. zob. Aleksander Swieżawski, Przemysł II ..., s. 88
- ↑ Zob. Stanisław Sroka – Siemomysł, w: Piastowie – leksykon biograficzny s. 209 oraz Kazimierz Jasiński, Porozumienie kujawsko-pomorskie w 1280 r., Zapiski Historyczne, t. 21, 1956, z. 3-4, s. 7-44.
- ↑ Co jest zaskakujące Krzyżacy powoływali się również na zapis samego Mściwoja II, por. Kazimierz Jasiński, Gdańsk w dobie ... , s . 301.
- ↑ Potwierdza to dokument wydany w Kępnie
7 lutego
1282
r., w którym Przemysł II potwierdził
Batkowo
i
Pakośćna
rzecz wojewody świeckiego Przybysława i jego brata kasztelana świeckiego Pawła, zob. KDW, t. I, nr 503.
- ↑ Do pierwszych rozmów mogło dojść już w
1281
r. w opactwie
benedyktyńskim
w
Lubiniu
, gdzie przebywał Mściwój i dostojnicy wielkopolscy. W prawdzie nie ma dowodu, że w tym czasie przebywał tam również Przemysł II, ale jest to bardzo prawdopodobne, zob. KDW, t. I, nr 501.
- ↑ KDW, t. I, nr 503.
- ↑ Oswald Balzer, Królestwo Polskie, t. II, Lwów 1919, s. 266-267, Zygmunt Wojciechowski, Hołd Pruski i inne studia historyczne, Poznań 1946, s. 98.
- ↑ Przeczyły by temu późniejsze układy o dziedziczeniu Przemysła z Henrykiem III Głogowskim i Władysławem Łokietkiem.
- ↑ Por. Aleksander Swieżawski, Przemysł ... s. 107-108, oraz Bronisław Nowacki, Przemysł ..., s. 88-90. Z jeszcze innych pomysłem wychodzi Janusz Bieniak w: Postanowienia układu kępińskiego (15 lutego 1282), Przegląd Historyczny, t. LXXXII, 1991, s. 219-233. Uważa on mianowicie, że Mściwój II po prostu złożył Przemysłowi hołd lenny. Teza ta nie ma jednak potwierdzenia w źródłach. Obecnie dominujące jest raczej drugie stanowisko głównie z uwagi, że zgadza się ono całkowicie z wymową źródeł.
- ↑ Chronica Oliviensis auctore Stanislao abbate Olivensi, w: MPH, t. VI, s. 315, oraz KDW, t. I, nr 544, Istnieją także inne próby datowania tego wydarzenia - na lata
1288
-
1291
zjazd datuje Janusz Bieniak, Postanowienia ..., s. 228, zaś na rok
1287
Błażej Śliwiński, Rola polityczna możnowładztwa na Pomorzu Gdańskim w czasach Mściwoja II, Gdańsk 1987, s. 187-191.
- ↑ Np. Mikołaj Zaremba otrzymał w
1283
r. od Mściwoja, wieś Krępiechowice w podzięce za wierną służbę. Cztery lata później był on już wojewodą tczewskim.
- ↑ Krystyna Zielińska, Zjednoczenie Pomorza Gdańskiego z Wielkopolską pod koniec XIII w. Umowa kępińska 1282 r., Toruń 1968, s. 68-69. Być może na kompromisowe zakończenie sprawy sporu z Krzyżakami nalegał Przemysł II, który chciał po śmierci Mściwoja bez problemu przejąć władzę na Pomorzu, por. Kazimierz Jasiński, Gdańsk w dobie ... , s. 303.
- ↑ Kazimierz Jasiński, Gdańsk w dobie ... , s. 305.
- ↑ Gdzie możni pomorscy uznali Przemysła II następcą Mściwoja, zob. wcześniej
- ↑ Zapadła tam decyzja o rozwodzie Mściwoja z
Eufrozyną opolską
, por. KDW, t. II, nr 620. Decyzja stała się przyczyną spisku niektórych możnych pomorskich, chcących po śmierci Mściwoja osadzić na księstwie syna Eufrozyny z pierwszego małżeństwa –
Władysława Łokietka
. Spisek został na szczęście dla Mściwoja w porę odkryty i zneutralizowany por. Krystyna Zielińska, Zjednoczenie Pomorza ... , s. 93.
- ↑ Barbara Popielas-Szultka, Przemysł II a Pomorze Zachodnie (stosunki polityczne) w: Przemysł II. Odnowienie królestwa polskiego, pod red. J. Krzyżaniakowej,Poznań 1997, s. 149.
- ↑ Edward Rymar, Studia i Materiały z dziejów Nowej Marchii i Gorzowa. Szkice historyczne, Gorzów Wlkp. 1999, s. 30-31
- ↑ Barbara Popielas-Szultka, Przemysł II a Pomorze Zachodnie ... , s. 150.
- ↑ KDW, t. II, nr 715.
- ↑ Na pewno Przemysł był na Pomorzu
14 października
, gdyż tego dnia potwierdził w
Gdańsku
przywileje gospodarcze
Elbląga
, KDW, t.II, nr 726.
- ↑ Włodzimierz Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, tablica 17.
- ↑ por. Kazimierz Jasiński, Gdańsk w dobie ... , s. 307.
- ↑ Aleksander Swieżawski, Przemysł II ... , s. 89, por. Włodzimierz Dworzaczek, Genealogia ... , tablica 17.
- ↑ Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, t. 1, Szczecin 1995; Suplememt, Gdańsk 2003; Śliwiński B., Poczet książąt gdańskich, Gdańsk 1997
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Mściwój II":
Bolesław V Wstydliwy
...
Zakon krzyżacki
...
Mściwój II
Pomnik Mściwója II w
Parku Oliwskim
.Mściwój II, Mszczuj II, Mestwin II (ur. ok.
1220
, zm.
25 grudnia
...
1272
w języku polskim pochodzące z
Ksiąg Henrykowskich
.
Krzyżacy
rozpoczęli budowę
Malborka
.Brandenburczycy zajęli
Gdańsk
.Książę Mściwój II z pomocą księcia
wielkopolskiego
Bolesława Pobożnego
ruszył zbrojnie na
Pomorze ...
Przemysł I
Nawiązane tam przyjazne kontakty przydały się już rok później, kiedy książę gdański
Mściwój II
, korzystając z zaabsorbowania księcia wielkopolskiego innymi sprawami, opanował na skutek ...
Bolesław Pobożny
...
25 grudnia
(ur. ?)
820
–
Leon V Armeńczyk
,
cesarz bizantyjski
(ur. ok.
775
)
1294
–
Mściwój II
,
książę pomorski
(ur. ok.
1220
)
1635
–
Samuel de Champlain
, francuski ...
23 listopada
Grodnie
– miejsce obrad ostatniego sejmu
I Rzeczypospolitej
1287
– książęta
Bogusław IV
,
Mściwój II
i
Przemysław II
zawarli w
Słupsku
przymierze skierowane przeciwko
Brandenburgii
.
1619
...
15 lutego
na mocy umowy z
1951
1282
– na zjeździe w
Kępnie
książę pomorski
Mściwój II
i książę wielkopolski
Przemysł II
zawarli porozumienie o zjednoczeniu swych ...
Obodryci
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Mściwój II":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|