Westerplatte po zakończeniu walk.
Pomnik widziany z przystani promowej.
Westerplatte –
półwysep
w
Gdańsku
, przy ujściu
Martwej Wisły
. W latach 1926-39 na terenie półwyspu funkcjonowała
Wojskowa Składnica Tranzytowa
, której
obrona
we
wrześniu 1939
stała się jednym z najbardziej znanych symboli polskiego oporu przeciw
hitlerowcom
.
Historia
W maju 1734 wylądował tu 2,5 tysięczny
francuski
korpus interwencyjny hrabiego
Ludwika de Plélo
(który sam tam zginął) próbujący przełamać oblężenie
Gdańska
przez Rosjan w czasie
wojny o sukcesję polską
.
14 marca 1924 roku Rada
Ligi Narodów
przyznała Polsce teren na półwyspie Westerplatte, u ujścia kanału portowego do morza, naprzeciw przedmieścia Nowy Port.
31 października 1925 roku obszar na terenie
Wolnego Miasta Gdańska
na półwyspie Westerplatte został oficjalnie przekazany w bezterminowe i bezpłatne użytkowanie Polsce.[1]
7 grudnia 1925 roku
Liga Narodów
przyznała Polsce prawo do utrzymania straży wojskowej na Westerplatte i już dnia 18 stycznia 1926 roku o godz. 14.00 przybył na trałowcu
ORP Mewa
pierwszy oddział i rozpoczął pełnienie służby wartowniczej. W latach 1926-39 na terenie półwyspu funkcjonowała
Wojskowa Składnica Tranzytowa
.
25 sierpnia 1939 roku przybył do Gdańska z rzekomo kurtuazyjną wizytą niemiecki pancernik szkoleniowy
Schleswig-Holstein
(w rzeczywistości dobrze uzbrojony okręt przygotowany do ataku na Westerplatte). W dniach 1-7 września 1939 miała miejsce
obrona półwyspu przez Polaków
pod dowództwem mjr.
Henryka Sucharskiego
(od 2 do 7 września dowodził zastępca kpt.
Franciszek Dąbrowski
). W trakcie tych walk jedynie źródła niemieckie podają o ataku
żywych torped
na stanowiska ostrzeliwujące Westerplatte z
Nowego Portu
, garnizon walczył samotnie i w okrążeniu wobec przeważających sił wroga. Po kapitulacji już 10 października 1939 roku hitlerowcy przewieźli na Westerplatte polskich więźniów w celu uporządkowania terenu po walkach.
W marcu 1940 formalnie utworzono na Westerplatte podobóz (Abteilung Aussenstelle) obozu koncentracyjnego w
Stutthofie
. Jego komendantami byli: SS-Hauptsturmführer Franz Christoffel, SS-Untersturmführer Paul Ehle i SS-Untersturmführer Kurt Mathesius. W maju 1941 zakończono prace rozbiórkowe na Westerplatte (rozebranie koszar) przez ostatnią grupę więźniów i rozwiązano obóz.
Po wojnie jesienią 1946 rozpoczęto rozminowywania terenu półwyspu. W tymże roku na miejscu Wartowni nr 5 ustawiono krzyż i tablicę z nazwiskami poległych tworząc symboliczny cmentarz poległych.
2 lipca 1962 roku krzyż usunięto i postawiono na jego miejscu czołg
T-34
z 1945. 9 października 1966 roku odsłonięto tu
Pomnik Obrońców Wybrzeża
, stojący do dzisiaj. Ma on 25
metrów
wysokości (nie licząc podstawy, którą jest 20-metrowy kopiec). Pomnik ten, swoim kształtem przypomina wyszczerbiony bagnet wbity w ziemię.
12 czerwca 1987 roku miało tu miejsce spotkanie papieża
Jana Pawła II
z 38 westerplatczykami i młodzieżą.
Westerplatte w kulturze
- Wiersz
Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego
"Pieśń o żołnierzach z Westerplatte"
-
Film
autorstwa
Stanisława Różewicza
z 1967
-
Film dokumentalny
na temat zlotu obrońców Westerplatte w 1988 w Gdańsku z udziałem 30 westerplatczyków
-
Lwy Westerplatte
,
film dokumentalny
autorstwa
Krzysztofa Pulkowskiego
z 1997
- Książka
Melchiora Wańkowicza
Westerplatte, 1959
- Paradokumentalny komiks wojenny
Westerplatte: Załoga śmierci
Mariusza Wójtowicz-Podhorskiego i Krzysztofa Wyrzykowskiego
- Książka
Zbigniewa Flisowskiego
Tu na Westerplatte, 1969
- Książka Rafała Witkowskiego, Westerplatte. Historia i dzień dzisiejszy, 1977
- Książka Mariusza Borowiaka, Westerplatte - w obronie prawdy, 2000
- Książka, monografia WST, Mariusza Wójtowicza-Podhorskiego, Westerplatte 1939. Prawdziwa historia, 2009.
- Utwór muzyczny (formacji Tormentia, pochodzący z płyty "Krew za Krew"), "Żołnierz Westerplatte", 2009
Dojazd
Połączenie z centrum
Gdańska
umożliwiają
autobusy
komunikacji miejskiej
(
linia nr 106 i sezonowa 606
).
Przypisy
Zobacz też