Ślub – uroczystość świętowania zawarcia
małżeństwa
. W szerszym znaczeniu oznacza złożenie uroczystej
przysięgi
wobec
bóstwa
lub wybranej grupy ludzi. Dawniej przysięga polegała najczęściej na zobowiązaniu się do wykonania pewnych rzeczy (np. darowizny na rzecz konkretnego
klasztoru
czy kościoła), jeżeli zdarzy się to, czego oczekiwał, pragnął składający ślub. Wykonanie ślubu było sprawą
honoru
.
Rytuały towarzyszące ślubom ulegały zmianom na przestrzeni wieków i były i są różne w różnych kulturach. U Słowian (przed wpływami chrześcijaństwa) jako forma zawarcia związku małżeńskiego funkcjonował rytuał zwany
swaćbą
.
Ślub w świetle antropologii kulturowej
W
antropologii
ślub jest jednym z ważniejszych
rytuałów przejścia
.
Ślub współcześnie
Współcześnie ślub to uroczystość, podczas której przyszli
małżonkowie
obiecują sobie
miłość
, wierność i uczciwość małżeńską oraz, że nie opuszczą siebie aż do
śmierci
.
Ślub może mieć charakter:
- cywilny - zw. ślubem cywilnym, udzielany w
urzędzie stanu cywilnego
.
- wyznaniowy - mający jednocześnie moc prawną lub też pozbawiony takiego następstwa. W Polsce takim ślubem jest ślub kościelny (w
Kościele katolickim
zob.
Sakrament Małżeństwa
). Podstawowa forma zawarcia ślubu kościelnego odbywa się w kościele w obecności kapłana. W przypadku spełnienia wymagań określonych prawem, ślub kościelny wywiera skutki w sferze prawa cywilnego (
ślub konkordatowy
).
Ślub może być zawarty jako "
per procura
", gdy uczestniczy w nim tylko jedna strona, zaś druga składa deklarację woli zawarcia związku małżeńskiego przez swego przedstawiciela.
Przyszli małżonkowie składają podpisy na dokumentach ślubnych.
Zwyczaje ślubne
Weselny chleb i sól, występujący w polskiej tradycji
Ślub w Kościele katolickim
Współcześnie uroczystość zawarcia małżeństwa, a więc ślub, w zdecydowanej większości przypadków odbywa się przy osobistej obecności osób zawierających związek. Przed ślubem określa się ich mianem panny młodej i pana młodego, po ślubie stają się
małżonkami
(odpowiednio:
żoną
i
mężem
). Ślubu udziela upoważniony
urzędnik
lub
duchowny
w obecności dwojga świadków, którzy zgodnie z tradycją są niezbędni, aby w razie zniszczenia dokumentów mogli poświadczyć zawarcie związku.
W wyjątkowych przypadkach ślub może odbyć się pod nieobecność jednej z osób zawierających małżeństwo. W jej imieniu występuje wówczas pełnomocnik. Prawo do udzielania ślubów mogą mieć nie tylko
urzędnicy stanu cywilnego
, ale także, w uzasadnionych przypadkach, inni urzędnicy: wójt, burmistrz, upoważniony urzędnik
konsulatu
, w niektórych krajach również kapitan
statku
.
Uroczysta forma ślubu stanowi niezwykle ważne wydarzenie w kulturach większości społeczeństw. W krajach europejskich panna młoda i pan młody są przez osobę prowadzącą ceremonię pytani o to, czy pragną zawrzeć ślub. Bez obopólnej zgody małżeństwo nie może być zawarte. Oboje muszą spełniać określone kryteria wiekowe, aby ich zgoda była w pełni świadoma. Publiczna forma ślubu pozwala każdemu członkowi społeczności na zgłoszenie sprzeciwu, jeżeli jego zdaniem zachodzącą okoliczności uniemożliwiając zawarcie związku.
Widocznym znakiem zmiany stanu cywilnego jest wymiana
obrączek ślubnych
. Obrączka wkładana jest przez każdego z młodych na palec przyszłego współmałżonka. W innych kulturach podobne znaczenie przypisywane jest specjalnemu strojowi lub innym przedmiotom. Symbolicznym zakończeniem ceremonii jest w wielu krajach pocałunek współmałżonków.
Osoby biorące ślub określane są niezależnie od wieku mianem pary młodej. Zazwyczaj ceremonii zaślubin towarzyszy uczta weselna następująca tuż po niej. Zawieraniu ślubu towarzyszą różnego typu zwyczaje, które są odmienne zależnie od kręgu kulturowego, z jakiego wywodzą się
małżonkowie
.
W tradycji europejskiej po ślubie pan młody całuje pannę młodą
Obecnie w tradycji polskiej pojawiły się nowe zwyczaje, jak np. lista prezentów ślubnych, strojenie samochodu dowożącego parę młodych do kościoła czy urzędu stanu cywilnego, sesja fotograficzna pary małżeńskiej, a podczas uroczystości weselnej w kolejności:
- powitanie pary młodych chlebem i solą
- wypicie lampki szampana i stłuczenie kieliszków na szczęście
- sprzątanie potłuczonego szkła jako symboliczne wejście w domowe obowiązki małżeńskie
- publiczne całowanie się, czemu towarzyszą okrzyki gości gorzko, gorzko przed spożyciem obiadu (często także po obiedzie)
- rozpoczęcie przyjęcia z pierwszymi toastami za zdrowie czy pomyślność młodej pary
- krojenie tortu weselnego przez młodą parę
-
oczepiny
- poprawiny
Ostatnio pojawił się też zwyczaj urządzania
wesel bez alkoholu
.
Popularne staje się również tworzenie własnej strony ślubnej z informacjami i zdjęciami dla gości weselnych, rodziny i znajomych.
W Polsce śluby tradycyjnie zawierane są najczęściej w sobotę i rzadziej w niedzielę.
Rocznice ślubu
Rocznice małżeńskie (tzw. gody):
W
Polsce
, za długoletnie pożycie małżeńskie (50 lat - złota rocznica)
wojewoda
ma prawo wystąpić do
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
o nadanie
Medalu za Długoletnie Pożycie Małżeńskie
jubilatom
.
Zobacz też