Hrabia
Władysław Zamoyski (ur.
18 listopada
1853
w
Paryżu
, zm.
3 października
1924
w
Kórniku
),
polski
działacz społeczny, fundator
Zakładów Kórnickich
.
Był synem
Władysława Zamoyskiego
(generała, polskiego działacza emigracyjnego) i
Jadwigi Zamoyskiej
z
Działyńskich
. Studiował w Paryżu w
École polytechnique
, służył w wojsku francuskim (doszedł do stopnia
podporucznika
). Był członkiem francuskiej komisji rządowej na wystawę powszechną w
Sydney
i w tej roli odbył podróż po
Australii
i
Oceanii
, skąd przywiózł bogate zbiory
etnograficzne
i
mineralogiczne
.
W
1881
objął zapisane mu przez
Jana Działyńskiego
dobra
kórnickie
. Współpracował z matką przy tworzeniu Szkoły Domowej Pracy Kobiet (
1882
), przeniesionej później z
Kórnika
do
Kuźnic
. Był rzecznikiem polskiej własności w
Prowincji Poznańskiej
; w
1885
jako obywatel francuski został objęty tzw.
ustawami bismarckowskimi
i wraz z matką i siostrą wydalono go. W kolejnych latach działał w
Galicji
, gdzie m.in. rozprowadzał akcje
poznańskiego
Banku Ziemskiego. W
1889
z myślą ratowania lasów
tatrzańskich
nabył dobra
zakopiańskie
; w sądzie międzynarodowym w
Grazu
uzyskał w
1902
wyrok włączający okolice
Morskiego Oka
w granice ziem polskich. Dzięki staraniom Zamoyskiego (i
Andrzeja Chramca
) powstała linia kolejowa
Chabówka
-
Zakopane
i szosa do Zakopanego.
Uczestniczył w pracach emigracji polskiej. Był m.in. prezesem Instytucji Czci i Chleba, członkiem-założycielem Polskiego Towarzystwa Literacko-Artystycznego, współpracownikiem prowadzonego przez siostrę Marię stowarzyszenia pomocy polskim emigrantom we Francji Opieka Polska. W
1920
powrócił do Polski. Nie założył rodziny, majątek wraz z Biblioteką Kórnicką przekazał narodowi polskiemu, tworząc fundację
Zakłady Kórnickie
.
Ciekawostki
Hrabia obiecał sobie, że będzie sypiał na biurku w swoim gabinecie (za poduszki mając księgi), do czasu gdy Polska nie odzyska niepodległości.
Bibliografia
- Stanisław Potocki, Władysław Zamoyski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, PWN
Linki zewnętrzne