Księga Judyty [Jd] (
heb.
יְהוּדִית,
arab.
يهوديت ) to jedna z ksiąg
biblijnych
wchodząca w skład
katolickiego
i
prawosławnego
kanonu
Starego Testamentu
, zaliczana do
ksiąg deuterokanonicznych
. Przez
Kościoły protestanckie
uważana jest za
apokryficzną
. W
Septuagincie
i jej przekładach na inne języki, znajduje się bezpośrednio po
Księdze Tobiasza
.
Księga podzielona jest na 16 rozdziałów. Nabuchodonozor, który w żadnym wypadku nie może być identyfikowany z którymś z historycznych władców, wzywa wszystkie ludy ziemi do walki z Arfaksadem królem
Medów
. Jego wezwanie pozostaje jednak bez odpowiedzi. Po wygranej wojnie władca decyduje się zemścić na opornych wasalach. Najlepszy jego wódz
Holofernes
, na czele potężnej armii wyrusza na wojnę.
Lud Izraela
, który niedawno wrócił z niewoli, pod dowództwem najwyższego kapłana Joakima, decyduje się odeprzeć wroga. Zajmują miasto
Betulię
. Holofernes tymczasem dotarł już w okolice i niebawem rozpoczął oblężenie miasta, jednak po 34 dniach oblężenia Betulia nie mogła się dłużej bronić. W tym momencie pojawia się Judyta, młoda i piękna wdowa, zdecydowana sama obronić miasto. Po modlitwie wieczornej, pięknie odziana, udaje się do obozu
Asyryjczyków
, każe się zaprowadzić do Holofernesa i
uwodzi
go w ciągu trzech dni. Czwartego dnia w czasie wspólnej wieczerzy, gdy Holofernes się upija, Judyta odcina mu głowę. Wkłada do kosza i powraca do Betulii. O świcie wywieszono głowę na murach miasta. Gdy ją ujrzało wojsko asyryjskie, uciekło w popłochu. Izraelici rzucili się w pogoni za nimi i ich rozgromili. Opowieść ta nie znajduje potwierdzenia w faktach
historycznych
.
Księga Judyty należy do tzw.
ksiąg wtórnokanonicznych
.
Sobór trydencki
potwierdził kanoniczność księgi w Kościele katolickim. Oryginalny tekst był zapewne
semicki
(
hebrajski
lub
aramejski
). Dzisiaj posiadamy jedynie opracowanie
greckie
.
Św. Hieronim
znał krótszy tekst aramejski. Księga powstała najprawdopodobniej w okresie
machabejskim
II w. p.n.e.
Tradycja katolicka i prawosławna widzi w Judycie, bohaterskiej niewieście, typ
Maryi
, Matki
Jezusa
. Z tego powodu bardzo często czytania
liturgiczne
świąt maryjnych zaczerpnięte są z tej księgi.
Judyta w kulturze europejskiej
Najstarsze zachowane wyobrażenie historii Judyty datowane jest na VIII wiek (fresk w rzymskiej bazylice Santa Maria Antiqua), jednak prawdopodobnie istniały wcześniejsze mozaiki[1]. Potem przedstawiana była często w średniowieczu, szczególnie na obszarze Cesarstwa. Trafiła również do moralitetów. Interpretowano ją jako kobiecy odpowiednik biblijnego
Dawida
, pogromcy silniejszego Goliata. Najbujniejszy rozkwit zainteresowania motywem Judyty przypada na czasy renesansu (zarówno na Północy jak na Południu) oraz baroku. Znany jest cykl obrazów
Lukasa Cranacha
starszego przedstawiających Judytę z odciętą głową Holofernesa. W sztuce włoskiej najsłynniejszy obraz autorstwa
Botticelliego
przedstawia filigranową postać Judyty niosącą na wpół przykrytą, odciętą głowę wroga. Betulijka jest również bohaterką obrazów
Andrei Mantegni
,
Michała Anioła
,
Donatella
,
Giorgiona
Barokowi twórcy równie chętnie sięgali do motywu Judyty. Istnieją dwa główne rodzaje odwołań: ukazywanie fragmentów historii biblijnej, najczęściej momentu zabójstwa albo, rzadziej, Judyty zwycięskiej, prezentującej trofeum. Wśród nich wyróżnia się szczególnie obraz Artemizji Gentileschi przedstawiający brutalny moment zabójstwa. Judytę malowali również
Caravaggio
,
Rubens
, Lavinia Fontana,
Guido Reni
. Później motyw stracił na znaczeniu, choć odwoływali się do niego np.
Camille Corot
i Horace Vernet.
Dopiero na początku XX wieku powrócił do niego Friedrich Hebbel w tragedii "Judyta". Przedstawił tam niezgodną z biblijnym przekazem wizję zwycięstwa Judyty. Nie była już cnotliwą wdową działającą zgodnie z Boską wolą, ale została ukazana jako kobieta niespełniona, swoista femme fatale. Zamiast, jak w opowieści biblijnej, być waleczną wdową zabijającą Holofernesa, jest ofiarą gwałtu i urażonej ambicji zabijającą w poczuciu krzywdy i bezsilności[2].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1. A.M. Misiak, Judyta – postać bez granic, Gdańsk 2004
- ↑ 2.Ibidem
Linki zewnętrzne