Obraz Piotrowskiego Śmierć Wandy.
Ilustracja z książki Dzieje Polski z 1909 roku zatytułowana:
Wanda, córka Krakusa, rzuca się w nurty Wisły.
"
Scena balkonowa" (
1839
) - portret rodzeństwa artysty"
Maksymilian Antoni Piotrowski (ur.
8 czerwca
1813
w
Bydgoszczy
, zm.
29 listopada
1875
w
Królewcu
) -
polski
malarz
.
Życiorys
Urodził się w
1813
roku w
Bydgoszczy
jako syn piekarza z
ul. Długiej
. Był synem ojca Andrzeja i matki Teresy z Baranowskich. Młodość przeżył w rodzinnym mieście, pod
zaborem pruskim
[1].
Studiował w
Berlinie
i
Rzymie
. Jednym z nauczycieli artysty był
Wilhelm von Schadow
, członek grupy
Nazareńczyków
, która pseudoklasycyzmowi przeciwstawiała program wiążący treści romantyczne z nawrotem do form włoskiego Quatrocento[1]. W
1839
r. po ukończeniu
Akademii Sztuk Pięknych
w
Berlinie
otrzymał nagrodę pierwszej klasy.
Mimo oddziaływania nań sztuki niemieckiej, Maksymilian Piotrowski nie zatracił swej polskości. W
1848
r. został aresztowany za udział w manifestacji wolnościowej „
Wiosny Ludów
” w
Berlinie
. Jego dzieła malarskie z tego okresu noszą tytuły: „Rewolucjonista”, „Na barykadach”, „Wiosna Ludów 1848 roku”.
Na swym autoportrecie podpisywał się „M.A. Piotrowski z Bydgoszczy”, stosując polską nazwę tego miasta. Namalował również obraz pt. „Śmierć Wandy", który w polskiej opinii publicznej otrzymał powszechnie tytuł „Śmierć Wandy, co nie chciała Niemca". Dzieło to przyczyniło się do jego popularności w Polsce.
Mimo, że mieszkał i pracował w
Królewcu
, nie zerwał związków z rodzinnym regionem. Namalował m.in. obraz „Chłopcy przy zabawie na tle ruin bydgoskiego zamku”, na którym przedstawił siebie i swoich braci, a także obrazy sakralne do
bydgoskich kościołów
.
Maksymilian Antoni Piotrowski zmarł w
1875
r. w
Królewcu
. Jego ciało sprowadzono do
Bydgoszczy
i pochowano na
cmentarzu Starofarnym
. Został także patronem jednej z bydgoskich ulic.
Działalność
Maksymilian Piotrowski był
profesorem
malarstwa w
Królewcu
. W
Berlinie
miał na niego wpływ sentymentalizm historyczny szkoły düsseldorfskiej. Obrazy Piotrowskiego są dobrze rysowane, poprawne i bardzo przez współczesnych były cenione, czego dowodzi choćby mianowanie go profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu, gdzie pozostał do śmierci. Dla tamtejszej auli uniwersyteckiej artysta wykonał sławną
polichromię
, wyobrażającą alegorię filozofii, historii, matematyki[1].
Malował
obrazy
historyczne
, sceny rodzajowe i
religijne
oraz
portrety
. Posługiwał się techniką olejną, pastelową i akwarelą[1]. Namalował
szkic
olejny
(
Głowa
Żyda
z
Salonik
), sceny rodzajowe (
Flisacy
na
Niemnie
), portrety, obrazy i kompozycje historyczne (
Śmierć
Wandy
w Muzeum Narodowym w Krakowie), "
Ludwik XV
i
pani Pompadour
". O zdolnościach portretowych Piotrowskiego dobrze świadczy autoportret artysty.
Liczne dzieła Piotrowskiego znajdują się zagranicą, z polskich wymienić należy: „Rozłączenie Marii Antoniny z młodym Delfinem w więzieniu w Temple” w Galerii Mielżyńskich w
Poznaniu
. Największą kolekcję prac malarza (kilkadziesiąt) posiada
Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy
.
Według prof.
Tadeusza Dobrowolskiego
, dyrektora
Muzeum Narodowego
w
Krakowie
: „w latach
1850
-
1875
Maksymilian Piotrowski należał do najpopularniejszych malarzy polskich i choć był profesorem niemieckiej akademii - czuł po polsku i po motywy malarskie zwracał się najczęściej do swego rodzinnego kraju"[1]. .
Zbiory
Badania nad postacią Piotrowskiego zapoczątkował w
okresie międzywojennym
archiwariusz bydgoski, Zygmunt Malewski[2]. Dopiero po
drugiej wojnie światowej
, ukazała się o Piotrowskim dość obszerna literatura.
W
1925
roku, w 50. rocznicę śmierci, urządzono w
Bydgoszczy
wystawę prac zapomnianego prawie zupełnie artysty. W salach
Muzeum Miejskiego
prezentowano wówczas 92 prace malarza[1]. w
okresie międzywojennym
muzeum bydgoskie prowadziło akcję kolekcjonowania prac Piotrowskiego. Do
1939
r. zgromadzono przeszło 100 obrazów olejnych, akwarelowych, temperowych i rysunków pochodzących z darów i zakupów[2].
Radca dr Adam Logi z Poznania w
1927
r. podarował portret prof. Wilhelma Schadowa, scenę balkonową, portret rodzeństwa i portret matki artysty (malowane w
1848
). Z kolei ks. prałat Tadeusz Malczewski przekazał obraz olejny „Św. Salomea", malowany w
1837
r. dla
kościoła farnego w Bydgoszczy
, zaś w
1936
Pelagia Thierlingowa ofiarowała „Autoportret z paletą" malowany w
1849
r. W
1928
r. Muzeum zakupiło kilka obrazów olejnych, takich jak: portret siostry artysty, spoczynek i rewolucjonista - studium, a w
1934
r. portret kobiecy w białej sukni[2].
Niestety, wiele dzieł Piotrowskiego zostało zniszczonych w ostatnich dniach
okupacji hitlerowskiej
. Muzeum straciło 113 prac, w tym 33 obrazy olejne, 3 akwarele, 1 temprę, 3 tusze oraz 73 szkice i rysunki, zaś uratowano jedynie 10 obrazów Piotrowskiego[2]. Po II wojnie światowej
Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy
otrzymało od
Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
w stały depozyt 50 prac bydgoskiego malarza. W
2000
r., nie licząc depozytu, kolekcja Piotrowskiego zawiera 21 prac malarskich oraz 13 rysunków i szkiców[2].
Uhonorowanie artysty
W
okresie międzywojennym
archiwariusz Zygmunt Malewski ustalił przy pomocy ks. Heimanna, proboszcza
kościoła pojezuickiego
, że Piotrowski urodził się w domu przy ulicy Długiej 22.
Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy
ufundowało renowację nagrobku malarza oraz tablicę pamiątkową na rodzinnej kamienicy malarza[2]. W grudniu
1925
r. odbyły się w
Bydgoszczy
uroczystości związane z 50. rocznicą śmierci Piotrowskiego. Wygłoszono odczyty: „Epoka M. A. Piotrowskiego w malarstwie polskim" oraz „M. A. Piotrowski zapomniany malarz z Bydgoszczy", a także otwarto wystawę jego dzieł, których nie widziano dotąd nigdzie ani za życia ani też po jego śmierci. W
1926
r. wystawa była prezentowana również w
Toruniu
, gdzie cieszyła się dużym zainteresowaniem zwiedzających[2].
W
1945
r. w 70. rocznicę śmierci, odtworzono z inicjatywy Zarządu
Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy
tablicę pamiątkową w ścianie jego rodzinnego domu przy ulicy
Długiej
[1].
Wystawę dzieł artysty prezentowało wielokrotnie
Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy
, m.in. w latach:
1948
,
1963
,
1970
-
1972
,
1995
[2]. Kolejne uroczystości związane z otwarciem wystawy jego prac odbyły się w
2000
r. z okazji 125.
rocznicy
śmierci artysty[2].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Turwid Marian: Maksymilian Antoni Piotrowski. [w.] Kronika Bydgoska VI (1974-1975). Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 1982. ISSN 0454-5451
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Perlińska Anna: Maksymilian Antoni Piotrowski. [w.] Kalendarz Bydgoski 2000
Bibliografia
- Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927)
- Perlińska Anna: Maksymilian Antoni Piotrowski. [w.] Kalendarz Bydgoski 2000
- Sławomir Augusiewicz,
Janusz Jasiński
,
Tadeusz Oracki
, Wybitni Polacy w Królewcu. XV-XX wiek, Olsztyn, Littera, 2005,
- Turwid Marian: Maksymilian Antoni Piotrowski. [w.] Kronika Bydgoska VI (1974-1975). Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 1982. ISSN 0454-5451
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
- Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962-1969)